Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε στο προσκήνιο ιστορίες και μαρτυρίες από προηγούμενα ξεσπάσματα επιδημιών, σε σημείο, ενδεχομένως, κατάχρησης και υπερβολής. Εχουν βεβαίως, πάντα ενδιαφέρον η ετοιμότητα των κυβερνήσεων, η εμπλοκή της επιστήμης στις γενικές οδηγίες, οι αντιδράσεις της κοινωνίας… Προ ημερών, έπεσε στα χέρια μου ένα κιτρινισμένο φύλλο της φιλο-τρικουπικής αθηναϊκής εφημερίδας «Καιροί» που εξέδιδε ο Πέτρος Κανελλίδης από το 1872. Το φύλλο που είχα στα χέρια μου ήταν από τον Νοέμβριο του 1907 και μου κέντρισε το ενδιαφέρον ο μεγάλος τίτλος που προειδοποιούσε: «Ο κίνδυνος από την χολέραν».
Εκείνο το έτος δεν υπήρξε τελικά μεγάλος κίνδυνος αλλά η «απειλούσα την Ελλάδα» χολέρα είχε προκαλέσει άμεση κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού, τουλάχιστον κατά την εφημερίδα, και είχε επιφέρει προσωρινό αποκλεισμό του λιμένος του Πειραιά προκαλώντας μεγάλη ανησυχία στον εμπορικό κόσμο. Αυτό που μου έκανε εντύπωση, σύμφωνα με το δημοσίευμα, είναι ότι η κινητοποίηση στον Πειραιά προκλήθηκε από ένα δηλωθέν κρούσμα στην Κωνσταντινούπολη. Είχε προηγηθεί τηλεγράφημα του υγειονομικού αντιπροσώπου της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη προς το υπουργείο Εσωτερικών (υπουργός ήταν πιθανώς ο Νικόλαος Καλογερόπουλος επί κυβερνήσεως Γεωργίου Θεοτόκη). Το τηλεγράφημα ανέφερε ότι «επί Κινέζου προσκυνητού, προερχομένου εκ Ρωσίας και αποβιώσαντος εν Κωνσταντινουπόλει, παρετηρήθησαν συμπτώματα χολέρας». Οταν έλαβε το τηλεγράφημα ο υπουργός Εσωτερικών, «έσπευσε να το ανακοινώσει εις τον πρόεδρον του Ιατροσυνεδρίου κ. Χατζημιχάλην και τον γραμματέαν αυτού, κ. Πατρίκιον» ζητώντας τους να συνεννοηθούν για τα «ληπτέα» μέτρα έως ότου έλθουν επίσημα τηλεγραφήματα «αναγγέλλοντα ότι πρόκειται πράγματι περί χολέρας».
Το αποτέλεσμα ήταν να απαγορευτεί η προσέγγιση στον Πειραιά και σε άλλα λιμάνια της χώρας οποιουδήποτε ατμόπλοιου ερχόταν με προέλευση την Κωνσταντινούπολη. Ο υπουργός Εσωτερικών ενημέρωσε τον υγειονόμο Πειραιώς, εκείνος με τη σειρά του τον «κ. Λιμενάρχην», ο οποίος έστειλε σήμα στο «ατμόπλοιο Στίρια της εταιρείας Λόυδ, επί του οποίου επέβαινον και 100 περίπου πρόσφυγες εκ Πύργου της Βουλγαρίας». Το πλοίο ανέκοψε και οδηγήθηκε στο λοιμοκαθαρτήριο του Αγίου Γεωργίου.
Το ίδιο έγινε και για όλα τα άλλα ατμόπλοια που αναμένονταν από την Κωνσταντινούπολη και όλα αυτά έγιναν το 1907 χωρίς να υπάρχει ως εκείνη τη στιγμή επίσημη επιβεβαίωση ότι ο θάνατος του Κινέζου οφειλόταν σε χολέρα. Ο εμπορικός κόσμος ήταν ανάστατος διότι αν «ατμόπλοιον κατέπλεεν, ο Πειραιεύς θα ετίθετο υπό κάθαρσιν».
Η μελέτη των πανδημιών φανερώνει πολλά για τον πολιτισμό και την πολιτική της πρόληψης.
