Πλημμυρικά φαινόμενα, ωκεανοί με υψηλότερες θερμοκρασίες από τις κανονικές και φαινόμενο Ελ Νίνιο, καύσωνας που «στραγγίζει» τη γη, πυρκαγιές λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας, που όταν εκδηλώνονται «καταπίνουν» κάθε πνεύμονα ζωής…
Η κλιματική κρίση, δεν είναι ταινία επιστημονικής φαντασίας και είναι εδώ. Στην «πόρτα» μας και μας καλεί να την αντιμετωπίσουμε. Η Βραζιλία που καίγεται, με την αισθητή θερμοκρασία να αγγίζει ακόμα και τους 62,3ο Κελσίου, δεν είναι παρά μια ακόμα υπενθύμιση πως αν δεν δράσουμε άμεσα, ο πλανήτης θα συνεχίσει να μας… εκδικείται.
Το 2024, προειδοποιούν οι επιστήμονες, θα έχει χαρακτηριστικά του 2023. Ο Χρήστος Ζερεφός, Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και Καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας, με τον οποίο συνομιλήσαμε, κάνει λόγο για αποσταθεροποίηση και εξηγεί μέσω του Flash.gr, γιατί επιβάλλεται άμεσα να παρθούν μέτρα…
«Οι θερμοκρασίες των ωκεανών -παγκόσμια- είναι πάρα πολύ αυξημένες. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες είναι από 2ο ακόμα και 3°C πάνω από τις κανονικές τιμές και αυτό ισχύει όχι μόνο στο νότιο ημισφαίριο, αλλά και στο βόρειο ημισφαίριο. Η έκθεση που δημοσίευσε ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, με την εκτίμηση για το 2024, έχει μία βάση γιατί στηρίζεται στο ότι το 2023 είχαμε πολύ ακραίες καταστάσεις. Και το ‘24 υπολογίζουμε ότι θα μοιάζει με το ‘23. Γιατί θα μοιάζει; Γιατί όλα τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουμε συνεχή άνοδο.
Αλλά η άνοδος αυτή δεν ξεκίνησε το 2020. Ξεκίνησε από τις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα και ακόμη πιο πίσω, το 1990. Επομένως είμαστε σε μια περίοδο που βαίνουμε προς θέρμανση. Θερμαίνεται και η ατμόσφαιρα και οι ωκεανοί και τα αποτελέσματα τα ξέρουμε. Είδαμε τους Ιανούς, είδαμε όλα αυτά τα ακραία φαινόμενα τα οποία σπανιότατα εμφανίζονται -ιδίως ο Ντάνιελ- αλλά το είδαμε και αυτό. Βλέπουμε την αποσύνθεση, την αποσταθεροποίηση του πλανήτη μας, στο σύνολο του και για αυτό ανησυχούμε.»
Μάλιστα κακοκαιρίες όπως, ο Daniel, o Ιανός, ο Elias, ελληνικά και ξένα ονόματα που κρύβουν πίσω τους φόβο για τα ακραία καιρικά φαινόμενα και πληγές που δεν κλείνουν, δεν αποκλείεται να «ξαναχτυπήσουν» τη χώρα μας, μάς λέει ο κύριος Ζερεφός, με τους «οικολογικούς πρόσφυγες» να αυξάνονται εντός συνόρων. Η ανάγκη μετεγκατάστασης των κατοίκων της Μεταμόρφωσης, είναι η αρχή. Δεν θα είναι όμως οι μόνοι που θα υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, μας λέει ο Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών…
-Κύριε καθηγητά, αυτή η εικόνα σας ανησυχεί, για τη χώρα μας; Γιατί, να σταθώ και στο γεγονός, ότι ο φετινός χειμώνας δεν ήταν βαρύς. Για παράδειγμα, σε πολλές περιοχές της επικράτειας δεν είδαμε χιόνι για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια.
Καθόλου χιόνι και είναι ένα πρόβλημα αυτό, γιατί δεν είχαμε και βροχές φέτος, όπως δεν είχαμε και πέρυσι. Γι αυτό λέμε ότι θα μοιάζει το ‘24 με το ‘23. Τώρα αν μας επιφυλάσσει τέτοιες ακραίες πλημμύρες, το τέλος της ανοίξεως, το καλοκαίρι, αυτό θα το δούμε. Κανείς δεν μπορεί να το πει. Πάντως, όπως ξέρετε εγώ από δεκαετίες φωνάζω ότι πρέπει να παρθούν μέτρα, γιατί δεν πάμε καθόλου καλά. Το κόστος της κλιματικής κρίσης είναι πολύ μεγάλο. Το είδαμε από τα περυσινά παθήματα. Θα τα ξαναδούμε. Ελπίζω να μην είναι τέτοιας έντασης και έκτασης, όπως τα φαινόμενα που έπληξαν τη Θεσσαλία.
-Συνεπώς αυτό που ζήσαμε με τη Θεσσαλία και με το γεγονός ότι καταγράφηκε και στη χώρα μας η ανάγκη «κλιματικής μετανάστευσης» , όπως στο χωριό της Μεταμόρφωσης, μπορεί να το ξαναζήσουμε;
Θα ακολουθήσουν, να είστε βέβαιη και άλλα χωριά, διότι η ζημιά που έπαθαν οι άνθρωποι, είναι τόσο μεγάλη ώστε θα πάρει χρόνια για να αποκατασταθούν τα εδάφη και για να αποκατασταθούν νωρίτερα, είναι πανάκριβη η διαδικασία, κάτι το οποίο δεν τους συμφέρει. Το πιο απλό είναι η μετεγκατάσταση. Μάλιστα, οι πρώτοι οικολογικοί πρόσφυγες, ήταν από τη Βορειοδυτική Αφρική στη δεκαετία του ‘70. Τότε που άρχισε η ανθρωπόκαινη κρίση να εξελίσσεται. Η πρόσφατη κρίση που οφείλεται στον άνθρωπο.»
Πλημμύρες, καύσωνες και λειψυδρία «απειλούν» τη χώρα μας
Η απόδειξη ότι το κλίμα έχει διαταραχθεί είναι αυτή η «σκυτάλη» ανάμεσα στα ακραία καιρικά φαινόμενα, που διαδέχεται το ένα το άλλο. Από τις καταιγίδες και τις πλημμύρες, στους καύσωνες και τις ανυπόφορα υψηλές θερμοκρασίες. Και το ερώτημα που προκύπτει, είναι, τι επιφυλάσσει το αύριο για τη χώρα μας;
Στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ελλάδα, η κατάσταση χειροτερεύει, μας λέει ο κύριος Ζερεφός, με τις ανθρώπινες δραστηριότητες, να έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την πιθανή «Σαχαροποίηση» αρκετών περιοχών. Δραστηριότητες που επιβάλλεται να αλλάξουν, για να μην πούμε το νερό- νεράκι…
«Η Ανατολική, Νοτιοανατολική Ελλάδα, ούτως ή άλλως, είναι ξηρή περιοχή στη Μεσόγειο και ονομάζεται ημιερημική, μισοερημική. Αυτό πάντα ήταν έτσι, αλλά τώρα έχει χειροτερέψει η κατάσταση, για πολλούς λόγους. Ένας λόγος είναι η κλιματική αλλαγή, δηλαδή η έλλειψη βροχών κατά το φθινόπωρο – χειμώνα.
Ο άλλος, είναι η υπεράντληση των υπογείων υδάτων για αγροτικούς σκοπούς. Εκεί υπάρχουν νόμοι, αλλά δεν ξέρω εάν τηρούνται. Υπάρχουν νόμοι που ορίζουν το όριο που μπορεί να κατέβει κανείς κάτω από την επιφάνεια της γης για να βρει νερό και δυστυχώς δεν υπάρχουν νόμοι «διευκολυντικοί», που να μπορούμε να αφαλατώνουμε νερό, να κάνουμε τέτοιες δράσεις έτσι ώστε να ισοσταθμίζουμε την έλλειψη των υδάτων.
Αντίθετα ξέρουμε ότι επιδοτούμε το βαμβάκι, το οποίο είναι υδροβόρο και άλλες υδροβόρες καλλιέργειες, ενώ θα έπρεπε να έχουμε καλλιέργειες λιγότερο υδροβόρες. Και γενικά οι καλλιέργειες οι οποίες είναι συμβατές με το κλίμα το μεσογειακό και ιδιαίτερα το ημιερημικό, στην περίπτωση της Νοτιοανατολικής Ελλάδας. Αυτά τώρα θα δρομολογηθούν σιγά- σιγά, γιατί θέλουν δεν θέλουν, όταν οι επαγγελματίες, οι επιχειρηματίες, πούνε το νερό-νεράκι, τότε θα ζητούν και οι ίδιοι μέτρα.»
«Μόνο με «δρακόντεια» μέτρα μπορούμε να επιβιώσουμε!»
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είναι η απάντηση στο πρόβλημα. Μάλιστα, αν παρθούν μέτρα, και μάλιστα δρακόντεια όπως λέει ο κύριος Ζερεφός, θα μπορούσαμε μέχρι το 2030 να καλύπτουμε, σε ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό, τις ενεργειακές μας ανάγκες από πηγές που δεν επιβαρύνουν το κλίμα…
«-Κύριε καθηγητά, θα μπορούσε αυτή η κατάσταση να αντιστραφεί, να αλλάξει το πρόσημο της; Τι μέτρα θα έπρεπε να ληφθούν;
Υπάρχει η λεγόμενη Γεωμηχανική, υπάρχουν μέθοδοι που έχουν φυσικοχημικές διεργασίες αφαίρεσης του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και μάλιστα στην πηγή, εκεί δηλαδή που παράγεται ενέργεια. Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε και βεβαίως η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων, από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η Ευρώπη μπορεί να γίνει αυτάρκης. Αυτό το δείξαμε σε πρόσφατη έκθεση που κάναμε μαζί με το Ινστιτούτο Potsdam και το Πανεπιστήμιο Potsdam της Γερμανίας, από την οποία προκύπτει ότι μπορούμε μέχρι το 2030 να έχουμε καλύψει το 80% της ενεργειακής ανάγκης όλης της Ευρώπης, από ανανεώσιμες πηγές.
-Βήματα προς τα εκεί -ωστόσο- γίνονται;
Γίνονται, αλλά τα βήματα είναι με βραδύτατο ρυθμό.
-Τόσο, που μας προλαβαίνουν οι εξελίξεις ή όχι;
Μέχρι τώρα όπως βλέπετε, μας προλαβαίνουν, αλλά ελπίζω ότι τελικά όλοι θα ευαισθητοποιηθούν και θα παρθούν μέτρα δρακόντεια πλέον, διότι τώρα μόνο με δρακόντεια μέτρα μπορούμε να επιβιώσουμε!»
Όσο για την περίπτωση λειψυδρίας της Ανατολικής Ελλάδας, υπάρχουν δύο μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν, σύμφωνα με τον Καθηγητή Φυσικής της Ατμόσφαιρας…
«Το ένα είναι εξοικονόμηση υδάτινων πόρων και αυτό γίνεται, είτε με καλλιέργειες που δεν είναι υδροβόρες, είτε με καλλιέργειες οι οποίες γίνονται με ευφυή τρόπο, έτσι ώστε να παίρνουν μόνον όσο νερό χρειάζονται, η κάθε μια από αυτές. Το δεύτερο, είναι το θέμα της αφαλάτωσης. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν γι αυτή πάρα πολλές μέθοδοι που υπάρχουν. Βρέχεται όλη η χώρα από θάλασσα, επομένως θα μπορούσε να αποτελεί μια σχετικά εύκολη υπόθεση το να αποκτήσουμε νερό πόσιμο από τη θάλασσα.»
