Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου. Θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1977 με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για να αναδείξει τα προβλήματα και να προωθήσει τα δικαιώματα της γυναίκας. Με το θέμα της εκστρατείας του 2024 να είναι το «Inspire Inclusion» δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη σημασία για ισότητα, συμπερίληψη και ενδυνάμωση της γυναίκας σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας. Οπωσδήποτε, ο δρόμος για να διασφαλίσουμε ένα δίκαιο και ισάξιο περιβάλλον για όλες μας είναι ακόμη μακρύς και σαφέστατα η διαμόρφωση μιας πραγματικά συμπεριληπτικής κοινωνίας, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, είναι υπόθεση που αφορά όλους.
Η Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου είναι Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ), Πρόεδρος Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών (ΕΕΔΕΓΕ) και Εκτελεστική Αντιπρόεδρος Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (ΙΜΕ). Δυναμική, πειθαρχημένη με συνέπεια και όραμα, η ίδια αποτελεί ένα σπουδαίο παράδειγμα γυναίκας που κατάφερε να ξεπεράσει εμπόδια και να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της. Με ακεραιότητα και ευθύνη -όπως άλλωστε λειτουργεί σε κάθε πτυχή της ζωής της, αισθάνεται μεγάλη χαρά και υπερηφάνεια που βλέπει διαρκώς γυναίκες να πρωτοπορούν, να καινοτομούν και να κάνουν τη διαφορά (και) στο ελληνικό επιχειρείν.
Με αφορμή την Ημέρα που τιμάται η Γυναίκα, η κυρία Κουνενάκη Εφραίμογλου μίλησε στο τονίζοντας λέξεις τη σημαντικότητα της ενσυναίσθησης, της αλληλεγγύης, της ενδυνάμωσης και φυσικά των πράξεις.
Κυρία Εφραίμογλου, είστε μια γυναίκα που κατάφερε να διαπρέψει στον κλάδο της. Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να προωθήσετε οπωσδήποτε σήμερα; Μήνυμα που βεβαίως θα πρέπει όλες μας να προωθήσουμε με στόχο την επέκταση της αλυσίδας της αλληλεγγύης και ενδυνάμωσης.
Η πρόοδος που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια σε θέματα ισότητας είναι τεράστια και σαφώς ενθαρρυντική για το μέλλον. Βλέπουμε πλέον και στη χώρα μας όλο και περισσότερες γυναίκες να αποκτούν υψηλά προσόντα, να καταλαμβάνουν θέσεις ευθύνης και αξιώματα στην οικονομία και στην κοινωνία δημιουργώντας νέα παραδείγματα, αναδεικνύοντας τα θετικά χαρακτηριστικά της γυναικείας ηγεσίας. Βλέπουμε, αντίστοιχα, όλο και περισσότερους οργανισμούς να αντιλαμβάνονται το γυναικείο ταλέντο ως πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι ο δρόμος για να διασφαλίσουμε ένα περιβάλλον πραγματικής ισότητας και συμπερίληψης για τις γυναίκες είναι ακόμη μακρύς. Κι αυτό σχετίζεται κυρίως με την ύπαρξη βαθιά ριζωμένων προκαταλήψεων και στερεοτύπων, στην κοινωνία αλλά και στο χώρο της εργασίας και των επιχειρήσεων. Στερεοτύπων, που αποτυπώνονται σε ανισότητες και διακρίσεις ως προς την επαγγελματική ανέλιξη, στο έμφυλο μισθολογικό χάσμα, στην περιορισμένη πρόσβαση των γυναικών επιχειρηματιών σε κεφάλαια, αλλά και στη μειωμένη αυτοπεποίθηση και διστακτικότητα των ίδιων των γυναικών, γεγονός που έχει αντίκτυπο στις φιλοδοξίες τους.
Η διαμόρφωση ενός πραγματικά συμπεριληπτικού περιβάλλοντος, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, περνά μέσα από θεσμικά μέτρα και πολιτικές –για την ενίσχυση της κατάρτισης, για τη διασφάλιση της ισότητας των αμοιβών, για την εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Η προσπάθεια αυτή, όμως, αφορά όλους μας. Αφορά την κοινωνία και βεβαίως και τις επιχειρήσεις, που οφείλουν –όχι μόνο να αναζητούν το γυναικείο ταλέντο –αλλά να οικοδομούν μια πραγματικά συμπεριληπτική κουλτούρα, που αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα και επιτρέπει στις γυναίκες να απελευθερώσουν τις δυνατότητές τους.
Προσωπική μου πεποίθηση είναι ότι οι αλλαγές που θέλουμε να δούμε γύρω μας οφείλουν να ξεκινούν από εμάς. Αυτή την αρχή έχω ακολουθήσει σε όλη μου την πορεία, συνδυάζοντας την επιχειρηματική δραστηριότητα με τη θεσμική ενασχόληση, για την ενίσχυση του επιχειρείν στην Ελλάδα και ειδικότερα για την ενθάρρυνση και ενδυνάμωση της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
Η συμβολή σας στο ελληνικό επιχειρείν είναι αδιαπραγμάτευτη όπως και το γεγονός ότι είστε μια γυναίκα με εμπειρία στις καινοτόμες τεχνολογίες. Ποια είναι η πιο πολύτιμη συμβουλή που θα θέλατε να δώσετε σε μια γυναίκα που προσπαθεί να εδραιώσει την καριέρα της και αγωνίζεται για την ισότητα τόσο σε θέματα ανέλιξης όσο και σε οικονομικό επίπεδο;
Η συμβουλή μου σε γυναίκες που έχουν φιλοδοξίες, είναι πάντα η ίδια: να μην πτοηθούν από τα στερεότυπα και την αμφισβήτηση, που ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν. Να εμπιστευθούν τις ικανότητές τους και τις επιδόσεις τους, για να υψώσουν το ανάστημά τους ενάντια στις διακρίσεις και στις ανισότητες. Να διατηρήσουν την αυθεντικότητά τους και τον μοναδικό τρόπο σκέψης τους, χωρίς να αισθάνονται την υποχρέωση να προσαρμοστούν σε μοντέλα και αντιλήψεις, που ανήκουν στο παρελθόν.
Πείτε μας τρία ακόμα κομβικά ζητήματα που αποτελούν προτεραιότητά σας το 2024 καθώς και τι άλλο περιλαμβάνει η ατζέντα σας.
Όσον αφορά το έργο μας στο ΕΒΕΑ, βασική μας προτεραιότητα είναι να συνεχίσουμε να προωθούμε την εξωστρέφεια, τη δικτύωση και την καινοτομική ικανότητα των μελών μας και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Επιδιώκουμε να τους παρέχουμε την καθοδήγηση, την υποστήριξη και τις ευκαιρίες που χρειάζονται, για να αποκτήσουν πρόσβαση σε εργαλεία χρηματοδότησης, για να επιταχύνουν την πράσινη και ψηφιακή τους μετάβαση, για να αναπτύξουν εξαγωγική δραστηριότητα, για να διαχειριστούν την πρόκληση που αφορά την εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού με κατάλληλες δεξιότητες.
Συνεχίζουμε, παράλληλα, να επιδιώκουμε ισχυρή παρέμβαση στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, για την προώθηση των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων που μπορούν να διαμορφώσουν ένα βιώσιμο επιχειρηματικό περιβάλλον. Επενδύουμε στη συστηματική συνεργασία με τους κλαδικούς φορείς και τους εμπορικούς συλλόγους για την κατάθεση προς την πολιτεία ολοκληρωμένων προτάσεων για κλαδικές πολιτικές και την ανάπτυξη των τοπικών αγορών.
Και βεβαίως, παραμένει στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων μας η περαιτέρω ενίσχυση της νεοφυούς γυναικείας επιχειρηματικότητας, με έμφαση σε θέματα κατάρτισης, δικτύωσης, καινοτομίας και υποστήριξης θετικών παρεμβάσεων σε θεσμικό επίπεδο.
Τι είναι αυτό που ασκεί σε εσάς μεγαλύτερη γοητεία σε επιχειρηματικό επίπεδο στην Ελλάδα του 2024;
Μετά από τα «πέτρινα» χρόνια της οικονομικής ύφεσης και τις διαδοχικές εξωγενείς κρίσεις που βιώσαμε το προηγούμενο διάστημα, οι ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν αυτή τη στιγμή σε μια οικονομία που αναπτύσσεται και διαθέτει σημαντικούς πόρους για επενδύσεις μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για την κινητοποίηση επενδύσεων, που μπορούν να επιταχύνουν την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, αλλά και τον παραγωγικό μετασχηματισμό της εθνικής οικονομίας.
Έχουμε, λοιπόν, πολλούς λόγους να αισιοδοξούμε για το σήμερα και το αύριο του ελληνικού επιχειρείν. Ωστόσο, δεν επιτρέπεται κανένας εφησυχασμός σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον, που αλλάζει και εξελίσσεται ραγδαία.
Η πρόκληση για τις επιχειρήσεις και για την χώρα, είναι μια ανάπτυξη ανθεκτική και ποιοτική, η οποία στηρίζεται στη σύνεση, στην παραγωγικότητα, στην εξωστρέφεια, στην καινοτομία, στη γνώση. Μια ανάπτυξη δυναμική, αλλά και κοινωνικά δίκαιη, η οποία θα καταπολεμά ανισότητες, θα επενδύει στον άνθρωπο, θα δημιουργεί όρους ευημερίας για τους πολλούς.
Αυτό το κοινό πρόταγμα οφείλει να κινητοποιήσει καλύτερες, σοφότερες, επιλογές και αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα: από την άσκηση της οικονομικής πολιτικής και την προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών, μέχρι τη χάραξη επιχειρηματικών στρατηγικών, επενδυτικών σχεδίων και προτύπων διακυβέρνησης. Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο ήταν και θα παραμείνει στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας, με σύγχρονη τεχνογνωσία, με επαγγελματισμό, με νέες ιδέες, με υψηλό αίσθημα ευθύνης.
Πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα να ξεκινήσει επιχειρηματική δραστηριότητα στη χώρα μας;
Αναμφίβολα τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου σε θέματα γυναικείας επιχειρηματικότητας, ωστόσο απέχουμε αρκετά ακόμα από το επιθυμητό. Η Ελλάδα με ποσοστό 37%, κατατάσσεται στην υψηλότερη θέση στην Ευρώπη ως προς τη συμμετοχή των γυναικών στο επιχειρείν. Όμως το ποσοστό της γυναικείας επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων παραμένει αισθητά χαμηλότερο από το αντίστοιχο των ανδρών. Η ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας από τις γυναίκες τείνει να στρέφεται σε κλάδους με μικρή σχετικά αναπτυξιακή δυναμική, ενώ είναι πολύ μικρότερα τα ποσοστά της γυναικείας επιχειρηματικότητας, που αξιοποιεί έρευνα και καινοτομία, εστιάζει σε νέες τεχνολογίες. Είναι, επίσης, εμφανής η υποεκπροσώπηση των γυναικών σε τομείς δραστηριότητας που πρωταγωνιστούν στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
Είναι αλήθεια ότι οι γυναίκες επιχειρηματίες καλούνται ακόμη να υπερβούν σημαντικές πρόσθετες δυσκολίες σε σχέση με τους άνδρες: αρνητικά στερεότυπα, έμφυλο χάσμα στη χρηματοδότηση, έλλειψη δικτύων και καθοδήγησης και βεβαίως τη μεγαλύτερη ίσως πρόκληση, που είναι η εξισορρόπηση εργασίας και προσωπικής ζωής. Για να αυξήσουμε όχι μόνο ποσοτικά, αλλά και ποιοτικά τη συμμετοχή των γυναικών στην επιχειρηματικότητα, χρειάζεται όλοι – από την Πολιτεία και τους φορείς χρηματοδότησης μέχρι τις ίδιες τις επιχειρήσεις – να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας.
Με κατάλληλες παρεμβάσεις στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας και στην κοινωνική πολιτική μπορούμε να δώσουμε ισχυρά κίνητρα για την γυναικεία επιχειρηματικότητα να ανθίσει. Όραμά μας είναι σε ορίζοντα δεκαετίας είναι να βρίσκεται η Ελλάδα μεταξύ των πρωταθλητών της Ευρώπης στη γυναικεία επιχειρηματικότητα. Και τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε ότι το όραμα αυτό μπορεί να υλοποιηθεί.
Σε ποιες δράσεις εστιάζετε ως ΕΒΕΑ, με σκοπό την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην εργασία και στο επιχειρείν;
Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών και το Εθνικό Επιμελητηριακό Δίκτυο Γυναικών Επιχειρηματιών –των οποίων έχω την τιμή να ηγούμαι, αναλαμβάνουν ουσιαστικές πρωτοβουλίες με στόχο την ενδυνάμωση των γυναικών στο επιχειρείν– και ευρύτερα στην εργασία.
Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα γυναικείας επιχειρηματικότητας, με την ένταξη γυναικείων νεοφυών επιχειρήσεων από όλη την Ελλάδα στη Θερμοκοιτίδα του ΕΒΕΑ, με πρωτοβουλίες δικτύωσης των γυναικών επιχειρηματιών με φορείς και επιχειρήσεις άλλων χωρών.
Στο πλαίσιο αυτό, συμμετέχουμε ενεργά στο Κέντρο Καινοτομίας για τις Γυναίκες – μια σύμπραξη είκοσι φορέων, Υπουργείων, Ερευνητικών Κέντρων, Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων, Επιμελητηρίων και του ιδιωτικού τομέα, με αποστολή την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών σε αντικείμενα STEM και την ενίσχυση της καινοτόμου γυναικείας επιχειρηματικότητας. Ειδικότερα, έχουμε αναλάβει την παροχή προγραμμάτων κατάρτισης σε θέματα επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων, ώστε να μπορέσουν οι γυναίκες στην Ελλάδα να συμμετέχουν ισότιμα στο νέο περιβάλλον, που διαμορφώνει η τεχνολογική επανάσταση.
Υλοποιούμε, επίσης, σε εθνική κλίμακα ένα στοχευμένο πρόγραμμα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης, το οποίο καλύπτει 5.300 νέες άνεργες γυναίκες. Πέρα από την απόκτηση δεξιοτήτων, το πρόγραμμα παρέχει ευκαιρίες πρακτικής άσκησης σε επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στους τομείς των νέων τεχνολογιών, της εικονικής πραγματικότητας, της ενέργειας κ.λπ. – δηλαδή σε κλάδους όπου η υποεκπροσώπηση των γυναικών είναι μεγαλύτερη.
Δεν παύουμε, ταυτόχρονα, να συμμετέχουμε στο διάλογο με την Πολιτεία και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, υποστηρίζοντας τη θέσπιση μέτρων που διευκολύνουν την εξισορρόπηση μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.
Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη η διεξαγωγή έρευνας του ΕΒΕΑ σε συνεργασία με την Microsoft Hellas, για τη χαρτογράφηση και αποτύπωση της αντίληψης των γυναικών για τη θέση τους στην αγορά εργασίας. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, θα αποτελέσουν οδηγό για τον σχεδιασμό των επόμενων ενεργειών μας.
Κυρία Εφραίμογλου, πώς μπορεί να ωφεληθεί το επιχειρείν -και η οικονομία γενικότερα- από τη γυναικεία ηγεσία;
Ζούμε σε ένα περιβάλλον που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή, η γεωπολιτική ρευστότητα, οι δημογραφικές τάσεις και τα μεταναστευτικά ρεύματα, οι καταιγιστικές εξελίξεις στην τεχνολογία. Για να ανταποκριθούμε σε αυτές τις προκλήσεις, χρειάζεται να αξιοποιήσουμε το σύνολο της καινοτομικής ικανότητας, των δεξιοτήτων, της δημιουργικότητας και του ταλέντου που διαθέτουν οι κοινωνίες μας.
Οι γυναίκες από τη φύση τους διαθέτουν όλα τα χαρακτηριστικά που χρειάζονται για να ηγηθούν ενός οργανισμού. Υπερτερούν ως προς την ενσυναίσθηση, τη συναισθηματική νοημοσύνη, την στοχοπροσήλωση, τη συμπεριληπτική αντίληψη και την ομαδικότητα, ενώ διαθέτουν αυξημένες ικανότητες ανάλυσης και επίλυσης προβλημάτων καθώς και διαχείρισης κρίσεων.
Σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες μάνατζερ τα καταφέρνουν καλύτερα από τους άνδρες, όχι μόνο στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού ή τυχόν κρίσεων, αλλά και στα απτά αποτελέσματα, ήτοι στην κερδοφορία μιας επιχείρησης. Μελέτες σημαντικών οργανισμών, μεταξύ των οποίων της S&P Global Market Intelligence, της McKinsey και του γαλλικού παρατηρητηρίου υπό το Skema Business School, δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις που έχουν αναθέσει σε γυναίκες ανώτερες διοικητικές θέσεις εμφανίζουν καλύτερα αποτελέσματα, σε επίπεδο κερδοφορίας και χρηματιστηριακής πορείας.
Πρόκειται για στοιχεία που επιβεβαιώνουν, ότι η ηγετική παρουσία των γυναικών δημιουργεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις, αλλά και προστιθέμενη αξία για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Έχουμε κάθε λόγο, λοιπόν, να επιμείνουμε στις δράσεις που χρειάζονται, ώστε να απελευθερώσουμε τη δύναμη των γυναικών στο επιχειρείν, στην εργασία και στην οικονομία.
: Christos Petropoulos
: Christos Petropoulos
: Christos Petropoulos
: Christos Petropoulos
Δες ολόκληρο το αφιέρωμά μας εδώ
