Του Θάνου Τσίρου[email protected]
Έξι «προαπαιτούμενα» για την κατάρτιση του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2023 μετράει ήδη το οικονομικό επιτελείο, ενώ η εκπλήρωσή του προϋποθέτει εξεύρεση δημοσιονομικού χώρου άνω των 10 δισ. ευρώ.
Το βασικότερο προαπαιτούμενο που θα πρέπει να εκπληρωθεί είναι η επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2023.
– Η φετινή χρονιά αναμένεται να κλείσει με έλλειμμα της τάξεως του 2% του ΑΕΠ, ήτοι κάτι λιγότερο από 4 δισ. ευρώ. Για το 2023, θα πρέπει να παραχθεί πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 1%, ήτοι κοντά στα 2 δισ. ευρώ. Άρα, με το «καλημέρα» της νέας χρονιάς θα πρέπει να ξεκινήσει μια προσπάθεια ώστε η διαφορά «έσοδα μείον έξοδα» του κράτους να βελτιωθεί κατά 6 δισ. ευρώ στο διάστημα Ιανουάριος – Δεκέμβριος 2023. Για να βρεθεί αυτός ο δημοσιονομικός χώρος, δύο θα είναι οι καθοριστικές εξελίξεις:
α. Η πορεία των φορολογικών εσόδων την επόμενη χρονιά. Το οικονομικό επιτελείο θα ποντάρει σε συνέχιση της ανάπτυξης με «όχημα» την αύξηση των επενδύσεων, αλλά και την «εδραίωση» της ανοδικής πορείας του τουρισμού. Το μεγαλύτερο ΑΕΠ θα φέρει και βελτίωση της πρόβλεψης για το ύψος των εισοδημάτων και κατά συνέπεια για το ύψος των φόρων τόσο από την άμεση φορολογία όσο και από την έμμεση. Για το 2023 θα προβλεφθεί αύξηση των φορολογικών εσόδων αισθητά πάνω από το επίπεδο των 50 δισ. ευρώ.
β. Η δυνατότητα «απόσυρσης» των μέτρων στήριξης που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια του 2022 ειδικά για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Φυσικά, ο τελικός λογαριασμός θα εξαρτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη της πληθωριστικής κρίσης, η οποία διαδέχεται την υγειονομική, δημιουργώντας αυξημένες δημοσιονομικές ανάγκες και για την επόμενη χρονιά.
– Το 2ο προαπαιτούμενο είναι η εξεύρεση δημοσιονομικού χώρου για την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Το 2022 διατέθηκαν περίπου 730 εκατ. ευρώ για να παραμείνει παγωμένη η εισφορά αλληλεγγύης για τα εισοδήματα του ιδιωτικού τομέα.
Για το 2023 θα πρέπει να προστεθούν επιπλέον 450 εκατ. ευρώ. Άρα, όχι μόνο θα πρέπει να διατηρηθεί το κονδύλι των 730 εκατ. ευρώ και στον προϋπολογισμό του 2023, αλλά θα πρέπει να προστεθούν ακόμη 450 εκατ. ευρώ, ανεβάζοντας τον συνολικό δημοσιονομικό κόστος στο 1,2 δισ. ευρώ. Προφανώς δεν υπάρχουν περιθώρια να μην προχωρήσει αυτό το μέτρο, καθώς αν επανέλθει η εισφορά αλληλεγγύης εκατοντάδες χιλιάδες απασχολούμενοι στον ιδιωτικό τομέα θα υποστούν μείωση καθαρών αποδοχών εν μέσω πληθωριστικής θύελλας.
– Το 3ο προαπαιτούμενο είναι η χρηματοδότηση και το 2023 των μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών. Άλλο ένα μέτρο προσωρινού χαρακτήρα το οποίο θα πρέπει να μονιμοποιηθεί για να μην υπάρξει αρνητική μεταβολή των καθαρών αποδοχών.
Οι τρεις ποσοστιαίες μονάδες που πέρασαν μέσα στην πανδημία απαιτούν δημοσιονομικό χώρο περίπου 850 εκατ. ευρώ, ενώ αν υλοποιηθεί και η τελευταία μείωση του 0,6% ώστε η συνολική μείωση κατά τη διάρκεια της παρούσας κυβερνητικής θητείας να φτάσει στις πέντε μονάδες, τότε ο συνολικός λογαριασμός ανεβαίνει πάνω από 1 δισ. ευρώ.
– Το 4ο και πιο… απρόβλεπτο προαπαιτούμενο είναι η χρηματοδότηση του μηχανισμού επιδότησης του ηλεκτρικού ρεύματος για τουλάχιστον έξι μήνες ακόμη. Τουλάχιστον αυτό λέει ο νόμος, αν και αν φτάσουμε στον Ιούνιο του 2023 με τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος να παραμένουν στα σημερινά ύψη, πολύ δύσκολα η νέα κυβέρνηση που θα έχει αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας θα μπορέσει να «παγώσει» τις επιδοτήσεις. Το ποσό που θα μπει στην άκρη μόνο από τον προϋπολογισμό (διότι το μεγαλύτερο μέρος καλύπτεται με τους πόρους που πληρώνουν οι εταιρείες στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης) αναμένεται ότι θα ξεπεράσει το 1,5 δισ. ευρώ, ειδικά αν επιμείνουν μέχρι τον Σεπτέμβριο -οπότε και θα κλειδώσει το προσχέδιο- οι πολύ υψηλές τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος. Συνολικά, με τα σημερινά επίπεδα τιμών του φυσικού αερίου και του ρεύματος, για ένα εξάμηνο επιδοτήσεων μπορεί να χρειαστούν πάνω από 7 δισ. ευρώ, αλλά το μεγαλύτερο μέρος θα χρηματοδοτηθεί από τις ίδιες τις εταιρείες.
– Το 5ο προαπαιτούμενο είναι το ποσό που θα πρέπει να μπει στην άκρη για την αύξηση των συντάξεων. Θα είναι η πρώτη φορά ύστερα από 12 χρόνια που θα υπάρξει αύξηση για τους συνταξιούχους και το δημοσιονομικό κόστος θα είναι σημαντικό, δεδομένου ότι η αύξηση θα είναι συνδεδεμένη με τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη. Με τα σημερινά δεδομένα, η αύξηση μπορεί να είναι μεγαλύτερη του 6%, καθώς η ανάπτυξη για φέτος τοποθετείται στο 5%, ενώ ο πληθωρισμός σε πάνω από 8% (ήδη ο μέσος πληθωρισμός του έτους διαμορφώνεται στο 7%).
– Το 6ο προαπαιτούμενο αφορά την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του ίδιου του Δημοσίου. Φέτος, για να αυξηθεί το απαιτούμενο κονδύλι, χρειάστηκε να υπάρξει συμπληρωματικός προϋπολογισμός. Όσο και αν για το 2023 θα προωθηθούν πολιτικές εξοικονόμησης, είναι δεδομένο ότι οι δαπάνες για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών θα είναι μεγαλύτερες. Στο σκέλος του ενεργειακού κόστους θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η ανάγκη για ένα αυξημένο επίδομα θέρμανσης των νοικοκυριών, αλλά και για την επιδότηση της τιμής του φυσικού αερίου, η οποία αυτή τη στιγμή είναι σχεδόν διπλάσια συγκριτικά με τον χειμώνα του 2021.
