Το 1999, επί κυβέρνησης Σημίτη, ιδρύθηκε η Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΛ.ΑΣ. σε συνεργασία με Αμερικανούς ειδικούς στα πρότυπα του FBI. Ήταν μια εποχή που η διαφθορά στο Σώμα αυτό είχε φτάσει στο απροχώρητο. Ο τότε υπουργός Δημόσιας Τάξης επέλεξε έναν αδέκαστο αξιωματικό, του ζήτησε να επιλέξει εκείνος έναν-έναν τους συνεργάτες του και του εγγυήθηκε ότι δεν θα υπήρχε καμία παρέμβαση, ιδίως πολιτική, στο έργο του. Σε λίγους μήνες έγιναν αθρόες συλλήψεις, επίορκοι αστυνομικοί οδηγήθηκαν στη Δικαιοσύνη ή αποτάχθηκαν.
Για πέντε χρόνια η Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων αποτελούσε το «διαμάντι» της ΕΛ.ΑΣ. και ο φόβος φυλούσε τα έρμα. Το 2004 η κυβέρνηση Καραμανλή με την επανίδρυση του κράτους χρησιμοποίησε (και) την υπηρεσία αυτή για ρουσφέτια, είτε πολιτικά είτε εσωτερικά της αστυνομίας – αρκετά παιδιά αξιωματικών τακτοποιήθηκαν στις Εσωτερικές Υποθέσεις.
Το ξεχαρβάλωμα δεν σταμάτησε από τότε και η παρούσα κυβέρνηση δεν στερείται ευθυνών. Από το 2019 παρακολούθησε αμέτοχη ένα πολιτικό πρόσωπο της επιλογής της να εκδιώκει έντιμους αξιωματικούς από τις Εσωτερικές Υποθέσεις, οι οποίες μετατράπηκαν σε όπλο στον πόλεμο ανάμεσα σε αντίπαλες φατρίες της Αστυνομίας, ακόμα και με εικονικές καταγγελίες κατά «ενοχλητικών» αστυνομικών που επέμεναν να κάνουν τη δουλειά τους. Αλλοι έφυγαν από το Σώμα, λίγοι στράφηκαν στη Δικαιοσύνη και είναι η χαρακτηριστική η περυσινή δικαίωση ενός αξιωματικού που υποχρέωσε τον τότε αρχηγό της ΕΛ.ΑΣ. να του ζητήσει συγγνώμη.
Οποιος νεοφερμένος βρίσκεται στη θέση του υπουργού ένα πράγμα μαθαίνει αμέσως. Το πώς φέρεται και διοικεί θα διαδοθεί αστραπιαία και στο τελευταίο χωριό της επικράτειας και αναλόγως θα προσαρμοστεί ολόκληρη η ιεραρχία. Αν είναι αυστηρός και αδέκαστος, το ίδιο θα κάνουν και οι υφιστάμενοί του. Αν είναι χαλαρός, κομματικός και αντιμετωπίζει την αστυνομία ως προέκταση της προσωπικής του εξουσίας ή ως εκλογικό μηχανισμό, θα πάρουν και οι αστυνομικοί τις ελευθερίες τους.
Η πρόκληση για Οικονόμου με αφορμή τη Νέα Φιλαδέλφεια
Ο Γιάννης Οικονόμου, υπουργός Προστασίας του Πολίτη 18 ημερών, βρίσκεται ενώπιον της μεγαλύτερης πολιτικής πρόκλησης. Να πολεμήσει όχι τις δυσλειτουργίες της ΕΛ.ΑΣ., αλλά τον βαθύ εαυτό της κυβέρνησης. Το 2019 με έναν μαγικό τρόπο σκληροπυρηνικοί αξιωματικοί προσκείμενοι στον ΣΥΡΙΖΑ άλλαξαν στρατόπεδο και ορκίστηκαν πίστη στη ΝΔ. Η παραμονή στις θέσεις τους προκάλεσε πολλά σχόλια, αλλά έστειλε και ένα μήνυμα, γιατί τα πρόσωπα αυτά ήταν κομβικά για την άλωση της αστυνομίας.
Επί των ημερών τους κυριάρχησαν η διαφθορά και η αναξιοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ασχολήθηκε με την ΕΛ.ΑΣ. και τους άφησε να αλωνίζουν και η ΝΔ είτε δεν αντιλήφθηκε εγκαίρως το πρόβλημα είτε χρησιμοποίησε τις παρέες εξυπηρέτησης συμφερόντων που διαμορφώθηκαν. Αυτό ας το εξηγήσουν οι αρμόδιοι, γιατί και στις τελευταίες κρίσεις κυρίως οι ίδιες παρέες ανταμείφθηκαν.
Τα προηγούμενα χρόνια έντιμοι αξιωματικοί και αστυνομικοί τιμωρήθηκαν, υποβαθμίστηκαν, εκδιώχθηκαν από αυτά τα συστήματα, χωρίς να έχουν καμία προστασία. Η αναξιοκρατία έφερε χαλάρωση της πειθαρχίας, απώλεια της πίστης στο λειτούργημα, ο καθένας κοίταζε πώς να φυλάξει τα νώτα του αναλαμβάνοντας τις λιγότερες ευθύνες. Ενδεικτικό της νοοτροπίας που υπάρχει στην ΕΛ.ΑΣ. είναι ότι μετά το τεράστιο επιχειρησιακό φιάσκο με τους κροάτες χούλιγκαν, στην κορυφή της ιεραρχίας όχι μόνο δεν υπήρξαν παραιτήσεις αλλά προσπαθούσε ο ένας να ρίξει το φταίξιμο στον άλλον.
Η εικόνα που αποκαλύφθηκε την περασμένη εβδομάδα ξεπερνά τις συνηθισμένες δυσλειτουργίες της δημόσιας διοίκησης. Πρόκειται για την αποκάλυψη μιας συνολικής παράλυσης· έγγραφα διακινήθηκαν ασκόπως, πληροφορίες αγνοήθηκαν, email δεν διαβάστηκαν από τους παραλήπτες τους, και – το κυριότερο – δεν δόθηκε καμία εντολή ποτέ σε κανέναν για να σταματήσει το κομβόι των Κροατών πριν φτάσει στην Αθήνα. Αν έγινε και σύσκεψη στο αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ., όπως λένε οι πληροφορίες, οι δικαιολογίες εκ μέρους των συμμετεχόντων περιττεύουν. Μετά τη δολοφονία του Μιχάλη Κατσουρή έσπευσαν όλοι να σώσουν την τιμή της ΕΛ.ΑΣ. και είναι αλήθεια ότι δεν ήταν εύκολο να συλλάβουν αμέσως τους χούλιγκαν, αλλά οι «τρύπες» ασφαλείας που άφησαν ανοιχτές σε όλη τη διαδρομή από την Κακαβιά μέχρι την Αθήνα δεν θα κλείσουν «αναίμακτα».
Τη Δευτέρα το βράδυ ο κ. Οικονόμου βρισκόταν στα Ιωάννινα. Πληροφορήθηκε τα γεγονότα λίγο μετά την άφιξή του και επέστρεψε εσπευσμένα οδικώς στην Αθήνα. Αμέσως ενημέρωσε τον Γιάννη Μπρατάκο και το ξημέρωμα μίλησε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η εντολή που έλαβε ήταν να διερευνηθεί αμέσως τι πήγε στραβά.
Ο κ. Οικονόμου δεν διαθέτει εμπειρία σε υπουργείο αιχμής και στο Προστασίας του Πολίτη βρέθηκε από καραμπόλα μετά την παραίτηση του Νότη Μηταράκη. Η πρώτη του απόφαση για την «καρατόμηση» αξιωματικών της τροχαίας και του προϊσταμένου της υποδιεύθυνσης αντιμετώπισης βίας στους αθλητικούς χώρους φανέρωσε αμηχανία και πανικό.
Οι σκέψεις για εκσυγχρονισμό
Στη συνέχεια, όμως, έδειξε ότι δεν βιάζεται να πάρει τις αποφάσεις του. Εν αναμονή του πορίσματος της ΕΔΕ διαμηνύει αφενός ότι δεν σκοπεύει να κρύψει το πρόβλημα – μιλάει για «τρανταχτό φιάσκο» – και αφετέρου ότι δεν θέλει να δράσει ισοπεδωτικά για την αστυνομία, επειδή θεωρεί ότι η καλή της πλευρά αξίζει να προστατευθεί. «Θα γίνει ό,τι πρέπει να γίνει, σε όλα τα επίπεδα» δηλώνει στους συνομιλητές του, αποδεχόμενος την ανάγκη για βαθιά αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμό της ΕΛ.ΑΣ. Παράλληλα θα χρειαστεί να αλλάξει και η αντιμετώπιση των εγκλημάτων οπαδικής βίας από τη Δικαιοσύνη, η οποία συνήθως μεταχειρίζεται με το γάντι τους δράστες. Η δολοφονία του Αλκη Καμπανού φαίνεται να άλλαξε την κατάσταση.
Το πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι μεγαλύτερο από την ΕΛ.ΑΣ. Από την έκρηξη των πυρομαχικών στο στρατόπεδο της Νέας Αγχιάλου μέχρι τις κάθε λογής εστίες ανομίας στη δημόσια διοίκηση, δημιουργείται η εντύπωση μιας γενικευμένης παραλυσίας. Ενδεχομένως να είναι συγκυριακή, αλλά πέρα από τις ήπιες φωνές αναπτύσσεται σταδιακά εντός της κυβέρνησης και η άποψη ότι είναι πλέον η στιγμή των ρήξεων με το δημοσιοϋπαλληλικό κατεστημένο και της επιτάχυνσης σειράς μεταρρυθμίσεων σε διάφορους τομείς «προτού κακοφορμίσουν τα προβλήματα και μας καταπιούν», όπως σχολιάζουν. Μετά τον Δεκαπενταύγουστο, θα φανεί προς τα πού θα γείρει η ζυγαριά.
