Του Θάνου Τσίρου[email protected]
Η Ελλάδα δεν έχει δει ακόμη τα χειρότερα όσον αφορά την εξέλιξη του πληθωρισμού, κάτι για το οποίο έχει προειδοποιήσει και ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών. Η χθεσινή ανακοίνωση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για την αύξηση του δείκτη τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία κατά 26% είναι μια σαφής ένδειξη προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς της κατακόρυφης αύξησης του δείκτη τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία συνήθως έπεται η αύξηση και των τιμών λιανικής.
Ήδη, στη μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή τον Νοέμβριο αναμένεται να αποτυπωθεί πιο έντονα η άνοδος της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς οι εκκαθαριστικοί λογαριασμοί που θα περιέχουν και καταναλώσεις του μηνός Οκτωβρίου θα επιβαρυνθούν από το γεγονός ότι η τιμή χονδρικής του ρεύματος εκτινάχθηκε τον Οκτώβριο στα 200 ευρώ η μεγαβατώρα, επίπεδο στο οποίο διατηρείται ακόμη και σήμερα. Από την άλλη, ημέρα με την ημέρα, ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις μετακυλίουν την αύξηση της ενέργειας στο τελικό προϊόν, κάτι που επίσης θα αποτυπωθεί στον πληθωρισμό του Νοεμβρίου.
«Παροδική η αύξηση των τιμών»
Από την άλλη, βέβαια, η «εξίσωση» θα λάβει υπόψη της το γεγονός ότι ο Νοέμβριος είναι μήνας εκπτώσεων -η σύγκριση βέβαια θα γίνει με το αντίστοιχο περσινό διάστημα-, όπως επίσης και το ότι για τον μήνα Νοέμβριο θα ισχύσει το αυξημένο πακέτο επιδότησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Πάντως, προς το παρόν το οικονομικό επιτελείο δεν αναμένεται να αναθεωρήσει αισθητά προς τα πάνω τις προβλέψεις του όσον αφορά την πορεία του πληθωρισμού για το σύνολο της φετινής χρονιάς ή για το σύνολο του 2022, εκτιμώντας ότι η αύξηση των τιμών θα αποδειχτεί παροδική, με ημερομηνία λήξεως μετά το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2022. Αυτή φαίνεται να είναι και η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα, εκτιμώντας ότι για το 2021 ο πληθωρισμός στην Ελλάδα θα κλείσει στο μηδέν και ότι για το 2022 θα φτάσει στο 1% που είναι και το χαμηλότερο επίπεδο σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η πληθωριστική έκρηξη προβληματίζει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να ξεπεράσει το 4% στους επόμενους μήνες, ενώ στη συνέντευξή του στη «Ν» είχε τονίσει πως ενώ οι πρόδρομοι δείκτες της οικονομίας είναι ικανοποιητικοί και οδηγούν σε υψηλότερο ρυθμό μεγέθυνσης για το 2021, «ταυτόχρονα υφίστανται σημαντικές αβεβαιότητες και υψηλοί κίνδυνοι, αποτέλεσμα της υγειονομικής και της ενεργειακής κρίσης. Αβεβαιότητες και κίνδυνοι που μπορεί να φρενάρουν τη σημαντική αναθεώρηση του ρυθμού ανάκαμψης και ανάπτυξης της οικονομίας».
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο Γενικός Δείκτης Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία τον Σεπτέμβριο 2021, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη Σεπτεμβρίου 2020, παρουσίασε αύξηση 26,0%, έναντι μείωσης 11,4% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων δεικτών του έτους 2020 με το 2019. Ο Γενικός Δείκτης κατά τον μήνα Σεπτέμβριο 2021, σε σύγκριση με τον δείκτη Αυγούστου 2021, παρουσίασε αύξηση 3,1%, έναντι μείωσης 2,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών του έτους 2020. Ο μέσος Γενικός Δείκτης του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2020 – Σεπτεμβρίου 2021, σε σύγκριση με τον μέσο Γενικό Δείκτη του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2019 – Σεπτεμβρίου 2020, παρουσίασε αύξηση 9,7%, έναντι μείωσης 6,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των προηγούμενων δωδεκαμήνων.
Πού οφείλεται
Η αύξηση του Γενικού Δείκτη Τιμών Εισαγωγών κατά 26,0% τον μήνα Σεπτέμβριο 2021, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2020, οφείλεται στην αύξηση του δείκτη τιμών εισαγωγών από χώρες εκτός Ευρωζώνης κατά 40,2% και στην αύξηση του δείκτη τιμών εισαγωγών από χώρες Ευρωζώνης κατά 5,5%. Είναι προφανές ότι η μεγάλη διαφορά στα ποσοστά που παρατηρούνται στις χώρες εκτός και εντός Ευρωζώνης οφείλεται κυρίως στα καύσιμα. Ενδεικτικά είναι και τα ακόλουθα επιμέρους στοιχεία:
* Παραγωγή οπτάνθρακα και προϊόντων διύλισης πετρελαίου: 86,4%* Άντληση αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου: 78,3%* Παραγωγή βασικών μετάλλων: 26,8%* Παραγωγή χημικών ουσιών και προϊόντων: 8,5%* Παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων: 6,8%* Παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών υλών: 4,4%* Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού: 3,5%* Κατασκευή ηλεκτρολογικού εξοπλισμού: 3,3%* Κατασκευή μηχανοκίνητων οχημάτων, ρυμουλκούμενων και ημιρυμουλκούμενων οχημάτων: 2,7%* Βιομηχανία τροφίμων: 2,1%* Κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού: 1,6%* Κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων: -3,3%.
Ανακάτεμα της «τράπουλας»
Πιέζει επιχειρήσεις και νοικοκυριά ο εισαγόμενος πληθωρισμός κόστους, με τις επιπτώσεις να δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο κανένας κρίκος δεν μπορεί να εξέλθει.
Από πλευράς επιχειρήσεων, η συγκυρία αναδεικνύεται σε ένα παρατεταμένο stress test στα περιθώρια κερδοφορίας, που ειδικά για τον κλάδο των τροφίμων – ποτών και λοιπών ταχυκίνητων αποτελεί μια απότομη προσγείωση μετά τα διαρκή «Χριστούγεννα» που γνώρισαν οι τζίροι το 2020. Οι «τζίροι της πανδημίας» αποτελούν το ισχυρότερο ανάχωμα στις περιπτώσεις των επιχειρήσεων οι οποίες σε προ Co εποχή αναζητούσαν διέξοδο βιωσιμότητας. Και για τους κεφαλαιακά χαλυβδωμένους παίκτες, ωστόσο, η κατάσταση είναι ασφυκτική, αφού στην προσπάθεια περιορισμού των κραδασμών αναζητούν τρόπους επίτευξης οικονομιών κλίμακος, προχωρώντας σε haircut κόστους κυρίως στο πεδίο του marketing, προκειμένου να μην προχωρήσουν σε μια ανεξέλεγκτη αύξηση στην τελική τιμή καταναλωτή. Μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να πλήξει σημαντικά το brand loyalty και μάλιστα να έχει μόνιμο χαρακτήρα.
Σε ό,τι αφορά τα νοικοκυριά, η ακρίβεια πλήττει την αγοραστική δυνατότητα, η οποία από το καλοκαίρι βαίνει συνεχώς μειούμενη. Με το κριτήριο της τιμής να αναδεικνύεται στο μείζον, ακόμα και οι ανελαστικές δαπάνες μπαίνουν σε λίστα προτεραιότητας. Το γεγονός που ενδεχομένως περιέχει μια θετικότητα αφορά τη στροφή των καταναλωτών στα εγχώρια προϊόντα.
Ενισχυμένα κόστη για τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους
Σε ανοδική τροχιά παρέμειναν τον Σεπτέμβριο οι τιμές παραγωγού, αγγίζοντας το 15,9%, με το κόστος παραγωγής να ενισχύεται την ίδια ώρα κατά 9,3%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Ειδικότερα, ο Γενικός Δείκτης Τιμών Εκροών στη Γεωργία – Κτηνοτροφία (χωρίς επιδοτήσεις) του μηνός Σεπτεμβρίου 2021, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2020, παρουσίασε αύξηση 15,9%, ενώ κατά 0,4% αυξήθηκε σε σχέση με τον Αύγουστο 2021. Ο αντίστοιχος δείκτης του Σεπτεμβρίου 2020, σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο 2019, είχε παρουσιάσει μείωση 0,2%.
Η άνοδος στις τιμές παραγωγού τον φετινό Σεπτέμβρη αποδίδεται στην αύξηση κατά 18,4% του δείκτη τιμών της φυτικής παραγωγής και κυρίως στη μεταβολή των ομάδων δημητριακά και σπόροι κατά 33%, φρούτα κατά 14,4% και ελαιόλαδο κατά 33%.
Ο μέσος σταθμικός Δείκτης Εκροών του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2020 – Σεπτεμβρίου 2021, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2019 – Σεπτεμβρίου 2020, παρουσίασε αύξηση 5,5%.
Σε ό,τι αφορά το κόστος παραγωγής, ο Γενικός Δείκτης Τιμών Εισροών στη Γεωργία – Κτηνοτροφία του μηνός Σεπτεμβρίου 2021, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2020, παρουσίασε αύξηση 9,3%, έναντι μείωσης 3,4% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση του Σεπτεμβρίου 2020 με τον Σεπτέμβριο 2019.
Η αύξηση του Γενικού Δείκτη κατά 9,3%, τον μήνα Σεπτέμβριο 2021, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Σεπτεμβρίου 2020 οφείλεται στην αύξηση κατά 10,7% του δείκτη τιμών των αναλώσιμων μέσων και κυρίως στη μεταβολή των ομάδων ενέργεια και λιπαντικά κατά 20,6% και ζωοτροφές κατά 10,6%.
Ο μέσος Δείκτης Εισροών του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2020 – Σεπτεμβρίου 2021 παρουσίασε αύξηση 2,9% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του δωδεκαμήνου Οκτωβρίου 2019 – Σεπτεμβρίου 2020.
