Τα ακούμε συνέχεια στο ραδιόφωνο, σε ταινίες, σε χριστουγεννιάτικες συναυλίες. Είναι το soundtrack της καθημερινότητάς μας την περίοδο των γιορτών. Λιγότερο γνωστές όμως είναι οι ιστορίες ορισμένων από τα δημοφιλέστερα χριστουγεννιάτικα τραγούδια.
Photo: Unsplash
Jingle Bells
Τα «Τρίγωνα Κάλαντα», όπως είναι η ελληνική διασκευή του «Jingle Bells», αποτελεί κατά γενική ομολογία ένα από τα πιο δημοφιλή χριστουγεννιάτικα τραγούδια σε όλο τον κόσμο. Έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες. Λίγοι ωστόσο γνωρίζουν ότι το «Jingle Bells» αρχικά δεν ήταν χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Η σύνδεσή του με την παγκόσμια γιορτή έγινε δεκαετίες αργότερα.
Γράφτηκε στο Μέντφορντ της Μασαχουσέτης το 1850 από τον James Lord Pierpont, θείο του J.P. Morgan (ιδρυτή του γνωστού τραπεζικού κολοσσού). Λέγεται ότι ο Pierpont το συνέθεσε σε μία ταβέρνα εμπνευσμένος από αγώνες με έλκηθρο που το έσερναν άλογα, μια παράδοση της περιοχής, γι’ αυτό και ο πρωτότυπος τίτλος του ήταν «One Horse Open Sleigh».
Εικάζεται ότι δημιουργήθηκε για να τραγουδηθεί από μια σχολική χορωδία για τη γιορτή των Ευχαριστιών. Ωστόσο, το 1857 επανεκδόθηκε από το δημιουργό του ως «Jingle Bells», παίρνοντας τη σημερινή του μορφή. Ήταν πιθανότητα το πρώτο χριστουγεννιάτικο τραγούδι που ηχογραφήθηκε σε κύλινδρο του Έντισον το 1889, ηχογράφηση που χάθηκε, σώζεται όμως μια αντίστοιχη ηχογράφηση του 1898.
Η σύνδεσή του με τα Χριστούγεννα ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα, με πολλές διαφορετικές επανεκτελέσεις. Το 1865 το «Jingle Bells» έγινε το πρώτο τραγούδι στην ιστορία που μεταδόθηκε από το διάστημα. Πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μιας φάρσας που οργάνωσαν οι αστροναύτες Tom Stafford και Wally Schirra οι οποίοι και το ερμήνευσαν.
Ο μικρός τυμπανιστής
Είναι ίσως το μοναδικό παγκοσμίως γνωστό χριστουγεννιάτικο τραγούδι γραμμένο μέχρι το 1950, το οποίο συνέθεσε γυναίκα δημιουργός. Γράφτηκε το 1940 από την Αμερικανίδα κλασική συνθέτρια και δασκάλα μουσικής Κάθριν Κέννικοτ Ντέηβις και ηχογραφήθηκε πρώτη φορά το 1951.
Η Ντέηβις πήρε ως βάση ένα παραδοσιακό τσέχικο τραγούδι, το «Tluče bubeníček». Είναι αρκετά πιθανό το τραγούδι να προοριζόταν αρχικά για γυναικεία ερμηνεία. Το 1958, έγινε ευρύτερα γνωστό από μία ηχογράφηση απ’ τη χορωδία του Χάρρυ Σιμεόνε και στη συνέχεια γνώρισε πολλές επανακυκλοφορίες και διασκευές σε άλλες γλώσσες.
Carol of the Bells
Διασκευασμένο σε πολλά διαφορετικά μουσικά είδη, με μία έντονη ροκ «ρίζα», έστω κι αν γράφτηκε δεκαετίες πριν την εμφάνιση της ροκ. To «Carol of the Bells» βασίζεται στο ουκρανικό τραγούδι «Shchedryk», το οποίο γράφτηκε τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα από τον Ουκρανό συνθέτη Mykola Leontovych. Συνδεόταν με την ουκρανική λαϊκή παράδοση για τον εορτασμό της Πρωτοχρονιάς, η οποία στην προχριστιανική Ουκρανία γινόταν με τον ερχομό της άνοιξης τον Απρίλιο. Οι ουκρανικοί στίχοι αφηγούνται την ιστορία ενός χελιδονιού που επισκέπτεται ένα νοικοκυριό, για να προαναγγείλει τη γενναιόδωρη, από πλευράς σοδειάς, χρονιά που θα ακολουθήσει.
Το τραγούδι παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε δυτικό κοινό το 1919, από την Ουκρανική Εθνική Χορωδία, στη διάρκεια περιοδείας συναυλιών της στην Ευρώπη. Το 1922 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ, στη Νέα Υόρκη, με το τραγούδι να γίνεται ιδιαίτερα δημοφιλές στο αμερικανικό κοινό.
Το 1938 διασκευάστηκε στα αγγλικά από τον Peter Wilhousky και μεταδόθηκε πρώτη φορά στα χρόνια του Αμερικανικού Κραχ.
Το τραγούδι «συστήθηκε» ξανά στο ευρύ κοινό μέσα «ντύνοντας» την ταινία «Μόνος στο Σπίτι» του 1990.
Hark! The Herald Angels Sing
Πρόκειται για αγγλικό χριστουγεννιάτικο τραγούδι που καταγράφεται για πρώτη φορά το 1739 στη συλλογή Hymns and Sacred Poems. Οι στίχοι του βασίζονται στα βιβλικά κείμενα που περιγράφουν τη Γέννηση του Χριστού και ο τίτλος του, που είναι και ο πρώτος στίχος, αναφέρεται σε χορωδία αγγέλων που υμνεί το Θεό.
Το τραγούδι στην πρώτη του μορφή, γράφτηκε από τον John Wesley το 1739, με τον τίτλο «Hymn for Christmas-Day». Το 1855, ο Βρετανός μουσικός William Hayman Cummings, προσάρμοσε τους στίχους του σε έργο του γνωστού συνθέτη Μέντελσον, δημιουργώντας τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα.
God Rest You Merry, Gentlemen
Θεωρείται ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα χριστουγεννιάτικα τραγούδια, αγνώστου δημιουργού. Είναι Αγγλικής προέλευσης και, κατά πολλούς, οι ρίζες του χάνονται στο 17ο αιώνα. Μια πρώιμη έκδοσή του βρίσκεται σε ανώνυμο χειρόγραφο που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1650.
Η παλαιότερη γνωστή έντυπη έκδοσή του βρίσκεται σε κείμενο του 1760, ενώ συμπεριλαμβάνεται στο Oxford Book of Carols του 1928, που θεωρείται από τις πρώτες πλήρεις ανθολογήσεις χριστουγεννιάτικων τραγουδιών.
Η πρώτη λογοτεχνική αναφορά στο τραγούδι, γίνεται στο μυθιστόρημα του Καρόλου Ντίκενς «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία», ήδη από το 1843.
Οι στίχοι του βασίζονται στη βιβλική αφήγηση της Γέννησης του Θεανθρώπου. Ο εισαγωγικός στίχος «God Rest You Merry, Gentlemen» που μεταφράζεται ως «Είθε να είστε ευτυχισμένοι, κύριοι!» αποτελεί κλασική αναφορά καλαντιστών στον «κύριο του σπιτιού» στον οποίο απευθύνονται, μεταφέροντας το χαρμόσυνο μήνυμα των Χριστουγέννων (ένα μοτίβο που δεν υπάρχει μόνο στα ελληνικά κάλαντα), υποστηρίζεται όμως από ορισμένους ότι είχε διαφορετικό νόημα την πρώτη εποχή που τραγουδήθηκε, στην Αγγλία του 17ου αιώνα. Τότε η λέξη «merry» παρέπεμπε περισσότερο στην ευμάρεια, αλλά και στη δύναμη.
