Το Ιράν ετοιμάζεται να διδάξει το Κρεμλίνο το πιο αποτελεσματικό όπλο του εναντίον της Δύση: το υπόγειο χρηματοπιστωτικό δίκτυο στο οποίο βασίζεται για να αποφύγει τις κυρώσεις.
Η Ισλαμική Δημοκρατία έχει καταφέρει επί χρόνια να «ακυρώσει» στην πράξη τις αμερικανικές προσπάθειες να την απομονώσει και να πνίξει την οικονομία της με την λειτουργία ενός παράλληλου σύμπαντος, από εταιρείες και ξένες τράπεζες, – συμπεριλαμβανομένων μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με έδρα την Ευρώπη και τις ΗΠΑ – που χρησιμοποιούν οι ιρανικές εταιρείες για να αποφύγουν τους διεθνείς ελέγχους.
Καθώς η Ρωσία αντιμετωπίζει αυξανόμενη διεθνή απομόνωση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, το Ιράν, το οποίο ήδη παρέχει στη Μόσχα όπλα, προσφέρθηκε να μοιραστεί την τεχνογνωσία του στην τέχνη της αποφυγής κυρώσεων, λένε δυτικοί διπλωμάτες. Μια σειρά από πρόσφατες συναντήσεις μεταξύ ανώτατων Ρώσων και Ιρανών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής της ιρανικής κεντρικής τράπεζας Αλί Σαλεχαμπάντι και του αναπληρωτή υπουργού Οικονομίας Αλί Φεκρί, έβαλε τα θεμέλια για αυτή τη συνεργασία, υποστηρίζουν δυτικοί διπλωμάτες.
Εάν η Μόσχα καταφέρει να αντιγράψει το ιρανικό σύστημα, θα μπορούσε να αμβλύνει τον αντίκτυπο πολλών από τις κυρώσεις που αντιμετωπίζει, ειδικά στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της. Ένα τέτοιο σύστημα θα έδινε στον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν πολύ μεγαλύτερη ευελιξία – και χρόνο – για να συνεχίσει να διεξάγει τον πόλεμό του εναντίον της Ουκρανίας διατηρώντας σταθερή τη ροή των εσόδων από το πετρέλαιο.
Το πέρασμα στην παρανομία
Το Ιράν έχει εμπειρία δεκαετιών στην εξεύρεση τρόπων αποφυγής των αμερικανικών κυρώσεων, αλλά προχώρησε πολύ μετά το 2018 όταν ο Ντόναλντ Τραμπ αποχώρησε από την συμφωνία για τα πυρηνικά και επέβαλε νέους περιορισμούς,.
Η «θεραπεία» για το Ιράν ήταν να περάσει στην παρανομία.
Το πετρέλαιο είναι αρκετά εύκολο να προσπεράσει τους ελέγχους, μέσω μεταφορών από πλοίο σε πλοίο σε ανοιχτή θάλασσα, και στη συνέχεια με την ανάμιξή του, σε ξένα λιμάνια με άλλο αργό ώστε να μην εντοπίζετα η προέλευσή του. Η μεγαλύτερη δυσκολία για το Ιράν είναι να πληρωθεί για τις πωλήσεις χωρίς να σηκωθούν κόκκινες σημαίες στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο από ρυθμιστική άποψη κυριαρχείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Έτσι, αντί το πετρέλαιο να πωλείται απευθείας στον τελικό αγοραστή, πωλείται μέσω εικονικών εταιρειών.
Ο ρόλος μεγάλων δυτικών τραπεζών
Οι διπλωμάτες που εξέδωσαν την προειδοποίηση για τεχνικές αποφυγής κυρώσεων σημείωσαν επίσης ότι οι δυτικές τράπεζες, όπως η γερμανική Commerzbank και η Deutsche Bank, καθώς και η Citigroup στις ΗΠΑ, έπαιξαν ρόλο στο να βοηθήσουν το Ιράν να συνεχίσει να αντλεί κέρδη από τις εξαγωγές μέσω υπόγειων συναλλαγών. Ο κίνδυνος είναι ότι οι ίδιες δυτικές τράπεζες —είτε συνειδητά είτε άθελά τους— θα μπορούσαν να παρασυρθούν στο ίδιο είδος εμπορίου από τη Ρωσία.
Deutsche Bank
Σύμφωνα με στοιχεία που έχει στην διάθεσή του το POLITICO, οι συγκεκριμένες τράπεζες έχουν χρησιμοποιηθεί από το Ιράν για τον διακανονισμό τέτοιων συναλλαγών παρότι κάτι τέτοιο απαγορεύεται ρητά.
Ωστόσο καθώς οι συναλλαγές πραγματοποιούνται κατά κύριο λόγο σε ευρώ ή δολάρια, το τελευταίο βήμα της συναλλαγής, απαιτεί τη συμμετοχή μιας ευρωπαϊκής ή αμερικανικής τράπεζας, ανάλογα με το νόμισμα.
Διπλωμάτες πάντως λένε ότι, παρόλο που τα δέδομένα καταδεικνύουν ότι τα παράνομα κέρδη από τις εξαγωγές του Ιράν διοχετεύονται μέσω του διεθνούς τραπεζικού συστήματος, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι οι τράπεζες γνώριζαν ότι αυτές οι συναλλαγές ήταν μέρος του σχεδίου της Τεχεράνης για να διατηρήσει τη ροή του εισοδήματος από το πετρέλαιο.
Αν και οι τράπεζες έχουν αυστηρές οδηγίες ώστε να εντοπίζου την προέλευση κεφαλαίων, οι Ιρανοί έχουν γίνει masters στο να κρύβουν από πού προέρχονται τα μετρητά.
Η παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων έχει υπάρξει εξαιρετικά δαπανηρή για τις ευρωπαϊκές τράπεζες στο παρελθόν. Το 2014, για παράδειγμα, στην γαλλική BNP επιβλήθηκε πρόστιμο 8,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων για παράβαση των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν και άλλων χωρών.
Παράλληλα, ενώ οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές στην Ευρώπη είναι υπεύθυνες για την επίβλεψη των τράπεζών τους, εναπόκειται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ως διαχειριστή του κοινού νομίσματος να ελέγχει τις συναλλαγές σε ευρώ που εκτελούνται μέσω του συστήματος διακανονισμού , γνωστό ως TARGET2.
Οι επικριτές κατηγορούν την κεντρική τράπεζα ότι κάνει τα στραβά μάτια
Μέχρι να λυθεί το ζήτημα, λένε δυτικοί διπλωμάτες, το Ιράν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί την χρηματοοικονομική υποδομή της Ευρώπης χωρίς φόβο ανίχνευσης.
«Δεν πρόκειται για κενό στον τοίχο», λέει χαρακτηριστικά ένας από τους αξιωματούχους. της ΕΕ. «Εδώ δεν υπάρχει καν τοίχος».
