New Page 2
Σε επίκαιρη αναφορά στη Βουλή απάντησε το υπ.Ανάπτυξης μέσω της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ και την ειδικής Γραμματείας διαχείρισης προγραμμάτων ΕΤΠΑκαι ΤΣ, σχετικά με τις δράσεις και τα μέτρα που έχουν εκπονηθεί και συνεχίζουν για την αντιμετώπιση της κρίσης από την πανδημία, αλλά και τα νέα προγράμματα που θα υλοποιηθούν από το ΕΣΠΑ 2021-2027.
Αναλυτικά :
1. Εφόσον μία πράξη είναι συγχρηματοδοτούμενη από το ΕΣΠΑ, και προκειμένου να λάβει προκαταβολή της δημόσιας δαπάνης, απαιτείται η προσκόμιση εγγυητικής επιστολής σύμφωνα με τους Κανονισμούς των Διαρθρωτικών Ταμείων (Καν. ΕΕ 1303/2013). Σε δράσεις στις οποίες η καταβολή είναι εφάπαξ (δράσεις Co) τότε δεν εφαρμόζεται η ανωτέρω.
2. Οι διαδικασίες και ο τρόπος ελέγχου και καταβολής ενισχύσεων ρυθμίζονται από διατάξεις των διαρθρωτικών ταμείων, των κανονισμών κρατικών ενισχύσεων καθώς και του Εθνικού δικαίου και για τον λόγο αυτό απαιτείται έλεγχος αρκετών διαφορετικών παραμέτρων στο πλαίσιο της εκάστοτε πρόσκλησης. Στη νέα Προγραμματική Περίοδο 2021 – 2027 υπάρχει πρόβλεψη για την αύξηση της χρήσης των επιλογών απλοποιημένου κόστους, προκειμένου ο έλεγχος και η παρακολούθηση να γίνεται με απλούστερο και ταχύτερο τρόπο.
3. Ως προς το είδος επιχειρήσεων που χρηματοδοτήθηκαν από το ΕΣΠΑ 2014-2020, από τα στοιχεία που προέρχονται από το Πληροφορικό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων (ΠΣΚΕ), προκύπτει ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις που έχουν λάβει χρηματοδότηση είναι οι πολύ μικρές, όπως φαίνεται και στο παρακάτω πίνακα:
ΕΣΠΑ 2014-2020 / Εντάξεις ανά μέγεθος επιχείρησης
Μέγεθος
Αριθμός
Επιλέξιμο ποσό
Δημόσια Δαπάνη
% επί συνόλου επιχειρήσεων
% επί συνόλου ΔΔ
Μεσαία
5.902
1.046.980.278
616.735.934
2,23%
9,83%
Μικρή
27.312
1.958.381.826
1.214.413.465
10,31%
19,36%
Πολύ Μικρή
231.598
6.798.396.426
4.443.176.870
87,46%
70,82%
264.812
9.803.758.531
6.274.326.269
100,00%
100,00%
Κατά την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 δράσεις επιχειρηματικότητας θα υλοποιηθούν κυρίως από το Τομεακό πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» αλλά και από τα 13 περιφερειακά προγράμματα μέσω των ειδικών στόχων του Στόχου Πολιτικής 1 (ΣΠ1) «Μια πιο έξυπνη Ευρώπη».
Ο ΣΠ 1 αντιπροσωπεύει το 20% των συνολικά διαθέσιμων πόρων του ΕΣΠΑ 2021-2027 και αντιστοιχεί σε 5,085 δις ευρώ.
Σε επίπεδο χώρας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας σε προγραμματικό επίπεδο έχει δεσμευτεί το 41% των διαθέσιμων πόρων του προγράμματος Ανταγωνιστικότητα 2021-2027, το οποίο προσαυξάνεται περαιτέρω με 24% για τη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση.
Συνολικά το 98% από τους πόρους του προγράμματος Ανταγωνιστικότητα 2021-2027 στηρίζει άμεσα ή έμμεσα την επιχειρηματικότητα.
Ως κύριες επιλογές πολιτικής του ΣΠ1 στους τομείς της επιχειρηματικότητας, του ψηφιακού μετασχηματισμού και της διασύνδεσης των επιχειρήσεων αναφέρονται ενδεικτικά:
Ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας και της επιχειρηματικής καινοτομίας με την παροχή κινήτρων για αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και νέων ιδεών από υφιστάμενες και νεοφυείς επιχειρήσεις
Στρατηγική επένδυση στο τουριστικό οικοσύστημα με βάση την εθνική και τις συμπληρωματικές περιφερειακές στρατηγικές για τον τουρισμό
Ενίσχυση παραγωγικών επενδύσεων με έμφαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό (Industry 4.0) και σε φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και προϊόντα
Ενίσχυση της συνδεσιμότητας με ευρυζωνική πρόσβαση υψηλών ταχυτήτων
Ψηφιακός μετασχηματισμός δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επέκταση ψηφιακών υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις μέσω εργαλείων της ΕΕ και την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών σε όλα τα στάδια υλοποίησης
Προσαρμογή δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης Στήριξη της επιχειρηματικής καινοτομίας, της βιομηχανικής μετάβασης, ψηφιακού μετασχηματισμού και της κυκλικής οικονομίας
Δημιουργία υποδομών και μηχανισμών στήριξης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας (π.χ. Innovation Agency)
Αύξηση του μέσου μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων, προώθηση συνεργασιών (clusters)
Περαιτέρω, στο πλαίσιο του προγράμματος Περιβάλλον & Κλιματική Αλλαγή 2021-2027 προβλέπεται να υλοποιηθούν δράσεις ενεργειακής αποδοτικότητας σε ΜΜΕ σε πιλοτική βάση με εν δυνάμει χρήση χρηματοδοτικού εργαλείου, μετά από εκπόνηση σχετικής μελέτης. Θα υλοποιηθούν έργα ΑΠΕ (Φωτοβολταικά, αιολικά κ.λπ.) που αφορούν τα νησιά της πρωτοβουλίας “GR-eco Islands” (υβριδικά έργα, έργα για θερμικές χρήσεις σε κτίρια, έργα αυτοπαραγωγής, ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, έργα αποθήκευσης ενέργειας, κ.λ.π.).
Επίσης, θα υποστηριχθούν δράσεις:
α) ανάπτυξης έργων ΑΠΕ από Ενεργειακές Κοινότητες, κατά κύριο λόγο σε νησιά, ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές,
β) προώθησης και ενίσχυσης της γεωθερμίας,
γ) παραγωγής ενέργειας από πλωτές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, υπεράκτιες εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας και τεχνολογίες ωκεάνιας ενέργειας,
δ) με χρήση βιομάζας (εξαιρουμένων των νησιωτικών περιοχών), σε συμμόρφωση με την Οδηγία RED II, το ΕΣΕΚ, τη στρατηγική κυκλικής οικονομίας και τους στόχους για την κλιματική ουδετερότητα για το 2050, λαμβάνοντας υπόψη βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης των δασών.
Επιπρόσθετα, θα υλοποιηθούν δράσεις υποστήριξης ΜΜΕ για εγκατάσταση συστημάτων αυτοπαραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, για τις οποίες θα εξετασθεί η τυχόν χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων κατόπιν σχετικής μελέτης. Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την παραγωγή ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων δημιουργεί πολλά οικονομικά οφέλη που περιλαμβάνουν, την αύξηση των επενδύσεων σε εγκαταστάσεις αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων στους τομείς αυτούς, τη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας λόγω της μείωσης των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων, τη δυνατότητα δραστηριοποίησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ιδιωτών επενδυτών στη παραγωγή ενέργειας που προηγουμένως δεν ήταν δυνατόν. Τα κοινωνικά οφέλη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας περιλαμβάνουν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στον τομέα της ενέργειας.
Από το πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός 2021-2027» οι σχεδιαζόμενες δράσεις, με την ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων και τεχνολογιών αιχμής, στοχεύουν στην περαιτέρω υιοθέτηση της χρήσης ψηφιακών υπηρεσιών από πολίτες και επιχειρήσεις. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Προτεραιότητας «Εφαρμογές και δράσεις υποστήριξης της επιχειρηματικότητας» θα υλοποιηθούν εστιασμένες οριζόντιες δράσεις υποστήριξης της επιχειρηματικότητας και τομέων με ειδικό ενδιαφέρον για τη χώρα (Τουρισμός, Πολιτισμός, Ναυτιλία), των οποίων οι παρεχόμενες υπηρεσίες μπορούν να βελτιωθούν περαιτέρω με την ενσωμάτωση καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων.
Ενδεικτικές δράσεις:
Ψηφιακές υπηρεσίες διοικητικής δικαιοσύνης και ελεγκτικών φορέων
Εργαλεία για εξατομικευμένες προτάσεις σε τουριστικά/πολιτιστικά προϊόντα
Ανάπτυξη Συστημάτων για τη Ναυτιλία
Τέλος, στο πλαίσιο της προτεραιότητας 3.1 «Υλοποίηση προγραμμάτων αναβάθμισης επιπέδου ψηφιακών δεξιοτήτων (upskilling) σε θέματα αξιοποίησης και διαχείρισης καινοτόμων ψηφιακών τεχνολογιών».
Οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), της χώρας έχουν χρηματοδοτηθεί μέσω πολλών και συμπληρωματικών μεταξύ τους μέτρων αρμοδιότητας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ & ΤΣ. Ειδικότερα, με πόρους του προγράμματος ΕΠΑνΕΚ 2014-2020, του μεγαλύτερου τομεακού προγράμματος ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και των ΜμΕ, υλοποιούνται δράσεις γενικής επιχειρηματικότητας, δράσεις προς συγκεκριμένους κλάδους δραστηριότητας και δράσεις με στοχευμένο εύρος επιλέξιμων δαπανών. Επιπροσθέτως, υλοποιούνται δράσεις ενίσχυσης της απασχόλησης καθώς και δράσεις κατάρτισης – πιστοποίησης για μισθωτούς εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα. Τα αποτελέσματα σήμερα είναι καινοφανή για τομεακό επιχειρησιακό πρόγραμμα προϋπολογισμού πλέον των 8 δις € που βρίσκεται ένα και πλέον έτος πριν τη λήξη του και, μέσω αυτών, καταδεικνύεται αναντίρρητα η πολύ μεγάλης έκτασης ενίσχυση των επιχειρήσεων της Χώρας.
Πιο αναλυτικά:
Μέσω των διαφόρων δράσεων επιχειρηματικότητας που χρηματοδοτούνται με πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης συνολικού ύψους 2,76 δις €:
Υλοποιούνται 26.000 επενδυτικά σχέδια αναβάθμισης/εκσυγχρονισμού/ίδρυσης περίπου 22.000 υφιστάμενων και νεοσύστατων επιχειρήσεων
Υλοποιούνται 1.480 έργα έρευνας και καινοτομίας περίπου 1.300 επιχειρήσεων
133 νεοφυείς & καινοτόμες επιχειρήσεις ενισχύονται με κεφάλαια σποράς και κεφάλαια συνεπένδυσης
16.400 νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης δημιουργήθηκαν η πλειονότητα των οποίων είναι ακόμη ενεργές
2.220 ερευνητές εργάζονται στις ενισχυόμενες ερευνητικές υποδομές
7.000 νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης ερευνητών αναμένεται να δημιουργηθούν σε έργα ενίσχυσης έρευνας και καινοτομίας.
Μέσω των διαφόρων δράσεων επιχειρηματικότητας που χρηματοδοτούνται με πόρους του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου συνολικού ύψους 326 εκατ €:
Ιδρύθηκαν 1.110 επιχειρήσεις με νεοφυή χαρακτηριστικά
7.300 πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ενισχύθηκαν για την ίδρυση ή την αναβάθμιση ατομικής επιχείρησης σχετικής με το πτυχίο που διαθέτουν
4.500 νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης δημιουργήθηκαν η πλειονότητα των οποίων είναι ακόμη ενεργές
13.000 επιχειρήσεις παροχής λογιστικών υπηρεσιών ενισχύονται για την ψηφιακή αναβάθμισή τους και την υποστήριξη λειτουργιών και απαιτήσεων της δημόσιας Διοίκησης και των πελατών τους.
Μέσω των διαφόρων δράσεων κατάρτισης – πιστοποίησης μισθωτών εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα που χρηματοδοτούνται με πόρους του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου συνολικού ύψους 333,8 εκατ €:
75.000 εργαζόμενοι έχουν ήδη ολοκληρώσει τα σχετικά προγράμματα κατάρτισης -πιστοποίησης με ποσοστό επιτυχίας που αγγίζει το 72%
13.000 εργαζόμενοι παρακολουθούν όμοια προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη
30.000 εργαζόμενοι έχουν ήδη υποβάλει νέες αιτήσεις συμμετοχής
60.000 εργαζόμενοι αναμένεται να συμμετάσχουν σε όμοια προγράμματα ως τέλος του 2023
Αναδεικνύονται τα ακόλουθα ποιοτικά στατιστικά δεδομένα:
o Αναλογία ανδρών/γυναικών: 44,6/55,4
o Ποσοστό 92,5% των συμμετεχόντων έχει ηλικία μεταξύ 25 και 54 ετών
o 3,9% είναι απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης
o 41,5% είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
o 54,6% είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
o Γεωγραφική κατανομή σε όλη την Χώρα με την Αττική και την Κεντρική Μακεδονία να έχουν το 45% του συνόλου.
Μέσω των δράσεων αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19 που χρηματοδοτούνται με πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και πόρους της πρωτοβουλίας REACT-EU συνολικού ύψους 4,51 δις €:
30.000 επιχειρήσεις χρηματοδοτήθηκαν μέσω Ταμείων Χαρτοφυλακίου με δάνεια & εγγυήσεις κυρίως για την εξασφάλιση απαραίτητων Κεφαλαίων Κίνησης
24.500 επιχειρήσεις χρηματοδοτήθηκαν για την επιδότηση τόκων επί των ήδη ληφθέντων πριν την πανδημία δανείων τους
36.150 επιχειρήσεις χρηματοδοτήθηκαν με άμεση και μη επιστρεπτέα ενίσχυση για την εξασφάλιση Κεφαλαίων κίνησης
311.500 επιχειρήσεις χρηματοδοτήθηκαν μέσω ενισχύσεων υπό μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής
455 νεοφυείς επιχειρήσεις (μέλη του Μητρώου ELEVATE GREECE) χρηματοδοτήθηκαν για τις λειτουργικές τους δαπάνες
13.700 αυτοαπασχολούμενοι δικηγόροι χρηματοδοτήθηκαν με άμεση και μη επιστρεπτέα ενίσχυση για την ψηφιακή αναβάθμιση των δραστηριοτήτων τους.
Όλες οι δράσεις υλοποιούνται ομαλά και η απορρόφηση, ήτοι η διοχέτευση των ανωτέρω πόρων στην ελληνική οικονομία, ανέρχεται σήμερα σε ποσοστό άνω του 90% επί της αναλογούσας ενωσιακής συνεισφοράς.
Το νέο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» έχει προϋπολογισμό 3,88 δις €. Είναι το πρώτο μεγάλο πρόγραμμα ΕΣΠΑ για την επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη που εγκρίθηκε για την περίοδο 2021-2027, στις 15 Ιουνίου 2022, και εστιάζει στον καινοτόμο και έξυπνο οικονομικό μετασχηματισμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσα από τέσσερις προτεραιότητες: έρευνα-καινοτομία, επιχειρηματικότητα, πρόσβαση σε χρηματοδότηση, ανθρώπινο κεφάλαιο.
Επιγραμματικά αναφέρεται ότι προγραμματίζεται η έκδοση 13 προσκλήσεων ενισχύσεων και υποδομών. Οι πρώτες δύο προσκλήσεις για την επιχειρηματικότητα προϋπολογισμού 1 δις € θα εκδοθούν εντός του τρέχοντος έτους, αμέσως μετά την ολοκλήρωση των απαιτούμενων από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς θεσμικών ενεργειών, και θα αφορούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στην πράσινη αναβάθμιση της παραγωγικής λειτουργίας των ΜμΕ.
Τέλος επισημαίνονται τα ακολουθα :
1. Εκ της Κοινοτικής νομοθεσίας, απαγορεύεται η χορήγηση πόρων στις επιχειρήσεις προκαταβολικά χωρίς την προσκόμιση ισόποσης Εγγυητικής Επιστολής.
2. Τα συνεργατικά σχήματα δημιουργούνται και διατηρούνται ενεργά με ευθύνη πρωτίστων των συμμετεχόντων σε αυτά. Στο πλαίσιο αυτό, πάντοτε επιδιώκονται οι συνεργασίες και οι οικονομίες κλίμακος που μέσω αυτών επιτυγχάνονται, ωστόσο το Υπουργείο αδυνατεί να παρέμβει ή να διατηρήσει ενισχύσεις προς συνεργατικά σχήματα που δεν υφίστανται πλέον.
3. Στην Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 ελήφθη σχετική μέριμνα θεσμικά και κανονιστικά ώστε όλες οι διαχειριστικές Αρχές να ανακοινώνουν έγκαιρα τον Προγραμματισμό των Προσκλήσεων που προτίθενται να δημοσιεύσουν.
4. Οι προσφάτως προκηρυχθείσες δράσεις αρμοδιότητας της Ειδικής Γραμματείας υιοθετούν διαδικασία Αξιολόγησης FIFO και λαμβάνεται μέριμνα ώστε οι πόροι να είναι επαρκείς για όλες τις επιλέξιμες ΜμΕ της Χώρας χωρίς επιμέρους διακρίσεις μεταξύ τους.
5. Οι προσκλήσεις που άμεσα θα δημοσιευθούν στο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» θα απευθύνονται και στις πολύ μικρές επιχειρήσεις και, όπως προαναφέρθηκε, υιοθετούν διαδικασία Αξιολόγησης FIFO. Οι προσκλήσεις θα διαθέτουν επάρκεια πόρων και πρόκειται να παραμείνουν ενεργές προς υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης σε όλη την προγραμματική περίοδο. Συνεπώς, οι επιχειρήσεις θα έχουν την ευχέρεια να προετοιμαστούν κατάλληλα και να εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις που θα τεθούν χωρίς να έχουν το άγχος αν «θα προλάβουν τις προθεσμίες» ή αν μεγαλύτερες και ισχυρότερες επιχειρήσεις θα καταλάβουν τις διαθέσιμες θέσεις.
6. Η κοινοτική χρηματοδότηση επιβάλλεται να διοχετεύεται πρωτίστως σε επιχειρήσεις που απασχολούν Προσωπικό με μισθωτή εργασία και δευτερευόντως σε επιχειρήσεις αυτοαπασχολούμενων ώστε να ικανοποιείται, ει δυνατόν, ο πάγιος στόχος ενίσχυσης της απασχόλησης μισθωτών.
7. Οι δράσεις με στοχευμένες επιλέξιμες δαπάνες είναι μικρού προϋπολογισμού και, εκ του σχεδιασμού τους, αποσκοπούν στην ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών των επιχειρήσεων σύμφωνα με τον μέσο όρο που αυτές, οι ανάγκες, αποτιμώνται σε τιμές αγοράς. Υπό το δεδομένο αυτό, η δράση που αφορούσε στην ανάπτυξη e-shop από μία επιχείρηση λιανικού εμπορίου κρίνεται απολύτως επαρκής ως προς τα ανώτατα όρια επιχορήγησης, καθότι εκτιμάται ότι ο διαθέσιμος προϋπολογισμός της πρόσκλησή υπερκάλυψε τις σχετικές ανάγκες των επιχειρήσεων.
8. Οι διαδικασίες διαχείρισης απλοποιήθηκαν πολύ εξαιτίας και των περιορισμών της πανδημίας και πρόκειται να απλοποιηθούν περαιτέρω χωρίς, επισημαίνουμε, να υπάρξει καμία έκπτωση ως προς την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων.
