Το πρώτο που πρέπει να αλλάξει με την επόμενη αναθεώρηση είναι η ίδια η διαδικασία της, που μπορεί να τροποποιηθεί στον βαθμό που το Σύνταγμα δεν καθίσταται ήπιο, δηλαδή δυνάμενο να αναθεωρηθεί όπως οι κοινοί τυπικοί νόμοι. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να εξορθολογιστούν οι απαιτούμενες πλειοψηφίες, έτσι ώστε η πλέον ενισχυμένη των τριών πέμπτων (180 τουλάχιστον βουλευτών) να απαιτείται όχι στην προτείνουσα Βουλή για τη διαπίστωση της ανάγκης αναθεώρησης, αλλά στην κατ’ εξοχήν αναθεωρητική δεύτερη Βουλή για τη διατύπωση των αναθεωρημένων διατάξεων, προκειμένου να διαφυλάσσεται η συναίνεση για αυτό το δεύτερο και σημαντικότερο στάδιο.
Ευκταία, περαιτέρω, θα ήταν και μια παράλληλη συντομότερη διαδικασία αναθεώρησης από μια Βουλή, με ενισχυμένη πλειοψηφία 200 ψήφων, σε δύο χρονικές στιγμές και τη μεσολάβηση μιας προθεσμίας διάσκεψης δώδεκα μηνών, χωρίς την υποκριτική, εν τέλει, τάχα συμμετοχή του εκλογικού σώματος στην αναθεωρητική διαδικασία.
Δεύτερον, η ερμηνεία Παραρά ότι η πενταετία που πρέπει να μεσολαβεί από την προηγούμενη αναθεώρηση αφορά μόνο τις ήδη αναθεωρημένες διατάξεις, αν και δεν μπορεί να γίνει δεκτή ως ερμηνεία του ισχύοντος άρθρου 110§6 Σ., ως αντίθετη στο αδιάστικτο γράμμα του, μπορεί να εισαχθεί με την αναθεώρηση. Η οποία, πάντως, δεν χρειάζεται να εκκινήσει, όπως ισχυρίζεται η απολύτως κρατούσα άποψη, πέντε χρόνια μετά την περάτωση της προηγούμενης, δηλαδή μετά τον Νοέμβριο 2024, αλλά να ολοκληρωθεί τότε, με δημοσίευση σε ΦΕΚ του Ψηφίσματος Αναθεώρησης, αφού δεν υπάρχει αναθεώρηση απλώς με την έναρξη της σχετικής συζήτησης, που μπορεί και ποτέ να μην τελεσφορήσει. Αρα η πρόταση και σχετική συζήτηση μπορεί να αρχίσει ήδη τον Σεπτέμβριο του 2023 και να περατωθεί από την παρεπόμενη Βουλή μετά τον Νοέμβριο του 2024, κάτι που θα είχε σημασία σε περίπτωση (πρόωρης) διάλυσης της επόμενης Βουλής.
Ως προς την ουσία, καλό θα ήταν τα δύο μεγάλα κόμματα να κάνουν την αμοιβαία υπέρβασή τους και να κινηθούν αμφότερα προς μια προοδευτική και φιλελεύθερη κατεύθυνση. Ο ΣΥΡΙΖΑ να δεχθεί την κατάργηση του μοναδικού πανευρωπαϊκά και απαρχαιωμένου κρατικού μονοπωλίου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αφήνοντας στην άκρη το υποκριτικό επιχείρημα ότι αυτό εξυπηρετεί τάχα τα συμφέροντα των οικονομικά ασθενέστερων. Οι τελευταίοι όπως και η μεσαία τάξη χρειάζονται ένα καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ουδόλως ευνοούνται από την απαγόρευση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Από την πλευρά της, η ΝΔ πρέπει επιτέλους να δεχθεί την εκκοσμίκευση του κράτους, με κατάλληλη αναδιατύπωση του άρθρου 3 και κατάργηση του απολιθώματος του θρησκευτικού όρκου, ο οποίος έρχεται σε αντίθεση και θεολογικά στη ρητή χριστιανική εντολή «μη ομόσαι όλως» και στην προστασία των προσωπικών δεδομένων των κρατικών αξιωματούχων, με αποτέλεσμα να συνιστά, εν τέλει, απλώς ως μια υποκρισία.
Περαιτέρω, η ολοκλήρωση της θητείας της Βουλής μπορεί να προβλεφθεί εντός του τελευταίου τριμήνου του τελευταίου έτους της τετραετίας, η δε πρόωρη διάλυση να προϋποθέτει μια υψηλή πλειοψηφία 180 ή 200 ψήφων, ώστε η επίκληση εθνικού θέματος να μην είναι απλώς προσχηματική, προκειμένου να επέλθει διάλυση χωρίς παραίτηση της κυβέρνησης.
Τέλος, σκόπιμη είναι η ρητή (μέσω προσθήκης ερμηνευτικής δήλωσης ή αναθεώρησης) πρόβλεψη στα άρθρα 29, 58 και 100 Σ. της δυνατότητας του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου να εξετάζει ενστάσεις κατά του αποκλεισμού συνδυασμών από τις εκλογές αφενός και κατά της νομιμότητας της προκήρυξης δημοψηφίσματος αφετέρου, πριν από τη διενέργεια αμφοτέρων.
Η κυρία Λίνα Παπαδοπούλου είναι καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ.
