Από την έντυπη έκδοση
Στην Ανθή Αγγελοπούλου[email protected]
Για τις παθογένειες του συστήματος υγείας, τα λάθη της κυβέρνησης στη διαχείριση της πανδημίας, καθώς και για το πώς μπορεί να επιτευχθεί άμεση και καθολική ανοσοποίηση των πληθυσμών μιλά στη «Ν» ο βουλευτής Ρεθύμνου και τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Ανδρέας Ξανθός.
Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι στρατηγικές που πρέπει να ακολουθήσει στο άμεσο μέλλον ο τομέας Υγείας για να έχει ένα καλύτερο και αποδοτικότερο μέλλον έπειτα από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης και σχεδόν δύο χρόνια πανδημίας;
«Η νέα στρατηγική στον τομέα Υγείας μετά την πανδημία οφείλει να ενσωματώνει τα διδάγματα και τις προκλήσεις από αυτή την πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση. Δηλαδή την ανάγκη γενναίας επένδυσης στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας και στο ανθρώπινο δυναμικό του, τη στροφή στην πρωτοβάθμια, κοινοτική και κατ’ οίκον φροντίδα, στην ενίσχυση της Επείγουσας Ιατρικής, της μετανοσοκομειακής παρακολούθησης – αποκατάστασης, της γηριατρικής, της Ψυχικής Υγείας. Απαιτείται επίσης ειδική μέριμνα για την Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας, την Περιβαλλοντική Υγεία, την πρόληψη και προαγωγή της υγείας και την αναδιοργάνωση – αποκέντρωση των υπηρεσιών επιδημιολογικής επιτήρησης και Δημόσιας Υγείας. Αυτή η στρατηγική μπορεί να υλοποιηθεί μόνο με επιπλέον χρηματοδότηση του συστήματος και σύγκλιση με τον μέσο όρο της Ευρώπης στις δημόσιες δαπάνες υγείας (7% του ΑΕΠ). Μόνο έτσι θα δοθεί το “σήμα” της βιωσιμότητας και προοπτικής για το ΕΣΥ και μόνο έτσι θα ανακοπεί το brain drain που διαιωνίζει την κρίση στελέχωσης των δημόσιων δομών υγείας, ιδιαίτερα της επαρχίας και των άγονων – νησιωτικών περιοχών».
Τι κίνητρα πρέπει να δοθούν για να έχουμε αποδοτικές επενδύσεις στην Υγεία και ποιες είναι οι προοπτικές του χώρου ως προς την κλινική έρευνα, τις μελέτες και τον ιατρικό τουρισμό;
«Αυτό που χρειάζεται είναι πρωτίστως η ενδυνάμωση -ποσοτική και ποιοτική- του προσωπικού του Δημόσιου Συστήματος Υγείας παράλληλα με την αναβάθμιση των υποδομών και του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού του ΕΣΥ. Προτεραιότητα πρέπει να έχουν κρίσιμοι τομείς και ειδικότητες, όπως ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού, οι αποκεντρωμένες δομές ΠΦΥ (ΤΟΜΥ), τα Κέντρα Υγείας και οι κινητές τους μονάδες, τα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, οι δομές αποκατάστασης και ανακουφιστικής φροντίδας, οι κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, οι μονάδες ημερήσιας νοσηλείας, τα δημόσια εργαστήρια, τα Κέντρα Ιατρικής Ακριβείας κ.λπ. Για να δρομολογηθούν οι επενδύσεις αυτές, χρειάζεται η βέλτιστη αξιοποίηση των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων και όχι η αναζήτηση ιδιωτών επενδυτών μέσω των ΣΔΙΤ, οι οποίοι προφανώς έχουν στόχο να βγάλουν υπερκέρδη από τη λειτουργία του ΕΣΥ. Το να διευκολυνθούν (από το κράτος, το ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης) η κλινική έρευνα, η φαρμακευτική καινοτομία ή ο ιατρικός τουρισμός είναι κάτι τελείως διαφορετικό και σίγουρα αναγκαίο. Δεν είναι ωστόσο το κυρίως ζητούμενο, που δεν είναι άλλο από την ενδυνάμωση και την αποτελεσματική λειτουργία των δημόσιων δομών υγείας. Αυτή είναι η εγγύηση της καθολικότητας, της ισότητας και της ποιότητας στη φροντίδα υγείας στη χώρα και όχι το άνοιγμα στην ιδιωτική αγορά, που -όπως απέδειξε και η πανδημία- αδυνατεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες και στις προκλήσεις μιας πανδημίας».
Πότε, κατά τη γνώμη σας, πρέπει να γίνει μια συνολική αξιολόγηση για τη διαχείριση της πανδημίας;
«Έπρεπε να έχει γίνει εδώ και καιρό, για να αποτιμηθεί η υγειονομική διαχείριση στη δραματική δεύτερη και τρίτη φάση της πανδημίας, για να βγουν χρήσιμα συμπεράσματα και να γίνουν διορθωτικές κινήσεις. Δυστυχώς, η κυβέρνηση, που μιλά συνέχεια για αξιολόγηση, δεν τολμά να ανοίξει μια σοβαρή επιστημονική συζήτηση για το τι δεν πήγε καλά, για το τι έφταιξε και σήμερα είμαστε στις χώρες της Ε.Ε. με τις χειρότερες επιδόσεις (κρούσματα, θάνατοι, εμβολιασμοί). Ούτε η ετοιμότητα και η ανθεκτικότητα των νοσοκομείων διερευνήθηκαν, ούτε μελετήθηκε μέσω μιας έγκυρης κοινωνιολογικής έρευνας το αντιεμβολιαστικό φαινόμενο, ούτε τίποτα. Η κυβέρνηση χωρίς αναστοχασμό, “μοιραία κι άβουλη αντάμα”, πορεύεται απροετοίμαστη στο νέο -και ευχόμαστε λιγότερο επώδυνο- επιδημικό κύμα. Η δυσανεξία στον έλεγχο και στην κριτική, αλλά και ο φόβος του πολιτικού κόστους από την αναγνώριση των λαθών και την κατάρρευση του success story δεν κρύβονται. Απλώς δημιουργούν πολλές “παράπλευρες” απώλειες, τις οποίες γίνεται συστηματική προσπάθεια να συνηθίσουμε».
Πού εντοπίζονται τα κενά του συστήματος δημόσιας υγείας στη χώρα μας και πώς μπορούν να καλυφθούν;
«Η “αχίλλειος πτέρνα” του Συστήματος Υγείας στην Ελλάδα είναι ο νοσοκομειοκεντρικός χαρακτήρας του, το έλλειμμα οργανωμένης ΠΦΥ και η ατροφική κουλτούρα πρόληψης, αγωγής υγείας και προστασίας της Δημόσιας Υγείας. Η εγκατάλειψη της δημόσιας υγιεινής και της προσέγγισης της υγείας σε επίπεδο πληθυσμού, ως βασικής συνιστώσας της πολιτικής υγείας, ιδιαίτερα μετά την υποχώρηση των λοιμωδών νοσημάτων, είναι παγκόσμια τάση, την οποία -λόγω της πανδημίας- πληρώσαμε πολύ ακριβά. Αποδείχθηκε ότι στην πανδημία οι υπηρεσίες περίθαλψης ήταν τραγικά ανεπαρκείς, στον βαθμό που η μάχη της αναχαίτισης του ιού στην κοινότητα είχε χαθεί. Τώρα, λοιπόν, είναι η ώρα της ριζικής ανασυγκρότησης στο πεδίο αυτό. Δεν αρκεί να μιλάμε για νέο ΕΣΥ, για προσλήψεις υγειονομικών, για υποδομές και τεχνολογία αιχμής, για κίνητρα προσέλκυσης γιατρών, για αύξηση δαπανών υγείας. Πρέπει να μιλήσουμε για νέα Δημόσια Υγεία, που θα θωρακίζει την υγεία όλων μας από τις αναδυόμενες και διασυνοριακές απειλές υγείας (μεταλλαγμένοι ιοί, κλιματική κρίση, διατροφική κρίση κ.λπ.). Με κρατικές δομές αποκεντρωμένες και κατάλληλα στελεχωμένες με επαγγελματίες δημόσιας υγείας, με Εργαστήρια Δημόσιας Υγείας, με ενεργό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με δραστική ενίσχυση του ποσοστού του προϋπολογισμού που προορίζεται για τη Δημόσια Υγεία. Αυτό σημαίνει ουσιαστική “παρακαταθήκη” από την πανδημία και όχι κάποια κρεβάτια ΜΕΘ παραπάνω».
Ποια είναι η θέση σας για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού ή όχι και αν ναι, σε ποιους;
«Το πρόβλημα με το εμβολιαστικό πρόγραμμα ήταν κατ’ αρχήν το ίδιο το όνομα (επιχείρηση “Ελευθερία”), που έστελνε το τελείως λάθος επιστημονικά μήνυμα ότι εμβολιασμός σημαίνει απελευθέρωση και επιστροφή στην κανονικότητα χωρίς μέτρα και περιορισμούς. Η διάψευση αυτής της προσδοκίας συνέβαλε στην κρίση αξιοπιστίας όλου του εγχειρήματος. Το πιο σημαντικό, όμως, ήταν ότι το πρόγραμμα προχώρησε διά των “προθύμων” να εμβολιαστούν και δεν εξάντλησε όλα τα περιθώρια να προσεγγιστούν και να πειστούν οι πιο ευπαθείς ομάδες. Σήμερα ένας στους τέσσερις ηλικιωμένους άνω των 80 ετών και το 28% των καρκινοπαθών της χώρας είναι ανεμβολίαστοι και απροστάτευτοι. Ενώ σε άλλους πληθυσμούς ειδικής ευαλωτότητας, όπως πρόσφυγες – μετανάστες, Ρομά, φυλακισμένοι, άστεγοι και τοξικοεξαρτημένοι, τα ποσοστά εμβολιασμού είναι τραγικά χαμηλά (κάτω από 20%). Η κυβέρνηση όμως επέλεξε να θέσει σε υποχρεωτική αργία 6.000 εργαζόμενους στο ΕΣΥ, στοχοποιώντας τους έτσι για την αποτυχία του εμβολιασμού. Ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία είπε καθαρά και υπεύθυνα ότι είναι ηθική και επαγγελματική υποχρέωση των υγειονομικών να είναι εμβολιασμένοι, αλλά ταυτόχρονα ότι η αναστολή εργασίας και η αδυναμία επιβίωσης όσων, για τους λάθος λόγους, επιμένουν να μην εμβολιάζονται είναι κοινωνικά βάρβαρο και μη αναλογικό μέτρο, το οποίο δεν συμβάλλει στο αναγκαίο κλίμα κοινωνικών συναινέσεων για να ξεπεραστεί αυτή η πρωτόγνωρη κρίση Δημόσιας Υγείας. Πέρα φυσικά από το γεγονός ότι δεν υπήρχε η πολυτέλεια να χαθεί πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό εν μέσω πανδημίας. Μπορούσαν, όπως έγινε σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης, να βρεθούν άλλες λύσεις που θα ενίσχυαν τα standards ασφαλείας στο ΕΣΥ (συχνότερα τεστ, εσωτερικές μετακινήσεις, συνδυασμός κινήτρων – αντικινήτρων κ.λπ.). Σήμερα, άλλωστε, όσοι εργαζόμενοι έχουν απαλλαγεί από τον εμβολιασμό για λόγους υγείας, εργάζονται κανονικά στα νοσοκομεία με δύο rapid tests την εβδομάδα. Και το πιο εξοργιστικό, όσοι εργαζόμενοι έχουν τεθεί σε αργία κατηγορούμενοι για διαφθορά ή άλλα σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα, λαμβάνουν το 70% του μισθού τους, ενώ οι ανεμβολίαστοι μένουν χωρίς εισόδημα. Αυτό δεν είναι πολιτική προστασίας της Δημόσιας Υγείας, αλλά ακραίος τιμωρητισμός, που πρέπει άμεσα να σταματήσει».
«Σπάσιμο» της πατέντας των εμβολίων, ναι ή όχι και γιατί;
«Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, πολύ έγκαιρα και διορατικά, είπε ότι “δεν θα είναι κανένας ασφαλής αν δεν είμαστε όλοι ασφαλείς”. Ο μοναδικός τρόπος για να επιτευχθεί η καθολική και γρήγορη ανοσοποίηση του παγκόσμιου πληθυσμού και άρα να αναχαιτιστεί ριζικά η πανδημία είναι η απελευθέρωση της πατέντας για τα εμβόλια αλλά και για όσα αποτελεσματικά φάρμακα προκύψουν στην πορεία. Δεν είναι δυνατόν, όμως, σε περίοδο παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης να αποτελεί προτεραιότητα η προστασία των συμφερόντων των φαρμακευτικών εταιρειών και όχι η προστασία της Δημόσιας Υγείας».
