Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την επιστροφή των θεατών στις κινηματογραφικές αίθουσες. Σε αντίθεση με τα θέατρα, οι κινηματογράφοι περνάνε μια κρίση άνευ προηγουμένου με μεγαλύτερο θύμα την έβδομη τέχνη και τη θέση της στην καθημερινότητά μας. Σύμφωνα με τα νούμερα ο κόσμος προτιμά τη meta εκδοχή της ψυχαγωγίας ενδίδοντας στις online πλατφόρμες.
Ευτυχώς, υπάρχουν και καλλιτέχνες που προσπαθούν να βρουν νέους τρόπους για να ομορφύνουν την καθημερινότητα μακριά από τον καναπέ μας. Η street artist Ελλάδα Στασινόγλου επέλεξε ως λύση μια νέα μορφή τέχνης που εμπνέεται από μια ανεξάρτητη εκδοχή υπαίθριου θεάματος.
Χρησιμοποιώντας την επιφάνεια των κάδων απορριμμάτων η Στασινόγλου και η ομάδα της, εδώ και εφτά μήνες, κολλάει αφίσες με το μήνυμα «ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΟΧΙ ΣΚΟΥΠΙΔΙ», οι οποίες αφίσες μεταμορφώνονται σε οθόνες προβολής. Αυτός ο νέος τρόπος προβολής εξασφαλίζει στη δημιουργό μια άμεση επαφή με ένα ευρύ ανώνυμο κοινό που χρησιμοποιεί κινητό τηλέφωνο.
«Η τεχνολογία της Επαυξημένης Πραγματικότητας», λέει η Στασινόγλου, «μου δίνει τη δυνατότητα να στριμώχνω το έργο μου ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον και στο βλέμμα του θεατή που τώρα πια έχει αντικατασταθεί από την οθόνη του κινητού. Ποιος άλλος μπορεί να μπαίνει με αυτό τον τρόπο στη ζωή και στο μυαλό του τυχαίου περαστικού; Nα φέρνει κοντά τις δύο πραγματικότητες χωρίς να σταματά η κίνηση μέσα στη πόλη; Έφτιαξα ένα λαϊκό έργο δρόμου που λειτουργεί πέρα από κανόνες και πλαίσια και απευθύνεται σε όλο τον κόσμο που θέλει να διαθέσει ένα λεπτό από τη ζωή του».
Για να στήσει αυτό το, κατά ένα τρόπο «low tech χειροποίητο», δίκτυο επικοινωνίας και ιδεών και να προσφέρει αυτή τη πρωτότυπη ζώσα εμπειρία, η καλλιτέχνης όργωσε όλη την Ελλάδα. Η αφίσα «ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΟΧΙ ΣΚΟΥΠΙΔΙ» έχει μέχρι στιγμής κολληθεί σε 25 πόλεις.
Αν και τους πρώτους μήνες οι αφίσες εμφανίστηκαν σε θορυβώδη πολυσύχναστα σημεία, τώρα τελευταία εμφανίζονται σε ήσυχες γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά. Δεν θα είναι δύσκολο να δείτε σε ένα δρομάκι κάποιον ή κάποια να στέκεται και να σκανάρει με ένα κινητό μπροστά σε ένα γεμάτο κάδο.
«Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς την κινούμενη εικόνα» λέει η Στασινόγλου, «κι έτσι χαίρομαι διπλά όταν σκανάρουν την αφίσα μου σε περίεργες ώρες στα πιο αναπάντεχα σημεία. Αν αυτό δεν είναι μαγεία τότε τι είναι; Όμως η δική μου επιθυμία είναι να μοιραστώ τους προβληματισμούς μου με ίσους όρους. Δεν θέλω το έργο μου να «καπελώνει» τον θεατή ούτε να του το κάνουν κλύσμα οι κριτικοί και οι αλγόριθμοι, αλλά να δημιουργεί μια σχέση συνενοχής μαζί του, να βιώνεται όπως το άρωμα της πόλης».
Η 16χρονη Στασινόγλου δίνει μεγάλη σημασία σε αυτή την άτυπη και εμπορικά ανεξάρτητη συνομιλία με την πόλη. Ως ασυμβίβαστη σκηνοθέτις και προγραμματίστρια που της αρέσει να παίζει με τον φυσικό χώρο και την τεχνολογία η Στασινόγλου στήνει ένα μεταβλητό έργο βάζοντάς τα με το χρόνο και τη φθορά. Πολλές αφίσες γρήγορα καταστρέφονται ή βανδαλίζονται. Όμως σε λίγες ημέρες εμφανίζονται καινούργιες. Άλλωστε το θέμα που πραγματεύεται η Στασινόγλου δεν είναι κάτι που αρέσει σε πολλούς.
Η ταινία που εμφανίζεται πάνω στην αφίσα προβάλλει, με τη μορφή επεισοδίων του ενός λεπτού, την εκμετάλλευση των ανήλικων προσφυγόπουλων στη χώρα μας. Μέσα από σκηνές σκληρής ωμότητας ακολουθούμε την ιστορία δύο κοριτσιών που προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια Αθήνα χαμένων ψευδαισθήσεων και άκρατης ματαιοδοξίας.
«Η τέχνη μου δεν είναι για πούλημα ούτε κάνει πολιτική» δηλώνει η Στασινόγλου, «δεν εκμεταλλεύομαι τον πόνο και το δράμα κανενός. Σίγουρα κάποιοι παιδεραστές σκανάρουν την αφίσα μου. Αφού περιγράφω μια κοινωνία σε παρακμή καλό να την βλέπουν και εκείνοι ή εκείνες που την προκάλεσαν. Αν δεν συζητάμε δημόσια για το μέγεθος του προβλήματος και πως θα το περιορίσουμε, αυτό θα μεγαλώνει, θα βγάζει και άλλα δόντια. Κάθε φορά που βρίσκουμε μια βανδαλισμένη αφίσα κολλάμε δέκα καινούργιες. Σε εκείνο το σημείο ξέρουμε ότι η αφίσα ενόχλησε. Υπάρχει έντονος ρατσισμός και ξενοφοβία ακόμα παντού στη χώρα».
Σύμφωνα με την Στασινόγλου 80-100 περαστικοί σκανάρουν καθημερινά την αφίσα, ενώ τα Σαββατοκύριακα ο αριθμός διπλασιάζεται. Το 60% είναι νέοι χρήστες. Αριθμός αμελητέος άμα αναλογιστούμε πόσοι και πόσες από εμάς διασταυρωνόμαστε καθημερινά με κάδους. Αλλά και πάλι, το κοινό της αφίσας «ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΟΧΙ ΣΚΟΥΠΙΔΙ» είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που τελευταία συρρέει στις κινηματογραφικές αίθουσες. Φυσικά για τις ελληνικές παραγωγές ούτε λόγος…. Και βέβαια, όπως ομολογεί η Στασινόγλου, υπάρχουν και αυτοί που διστάζουν καθώς πιστεύουν ότι η «αφίσα έχει μέσα της κρυμμένο τσιπάκι»!
«Αν και ο κόσμος δεν γνωρίζει ακόμα τις πραγματικές δυνατότητες του κινητού τηλεφώνου σίγουρα υπάρχει ήδη μια σχέση μεταξύ αφίσας μου και κοινού. Τώρα προβάλλεται το τέταρτο επεισόδιο της ιστορίας. Δεν ξέρω που θα καταλήξει όλο αυτό. Εγώ το βλέπω σαν μια περιπέτεια η οποία συνδέεται με την καθημερινότητα. Ποιός δημιουργός δεν θέλει κάτι τέτοιο;
Φαντάζομαι ότι κάπως έτσι ξεκίνησε και ο κινηματογράφος πολλά χρόνια πριν: από μια πρωτόγονη εφεύρεση, τον μαγικό φανό (magic latern), ένα κουτί με λάμπα που ταξίδευε παντού».
Το ταξίδι που μας προτείνει η Στασινόγλου φέρνει μέσα του πολλά από τα στοιχεία συγκίνησης και έκπληξης που μας πρωτοδίδαξε η τέχνη της κινούμενης εικόνας. Αλλά πάνω απ΄ όλα μας δείχνει πως σε έναν ανταγωνιστικό υπερδικτυωμένο κόσμο που όλα μετριούνται με την ταχύτητα και το κέρδος, μπορούμε ακόμα να αντισταθούμε για το κοινό καλό.
Η Ελλάδα Στασινόγλου γεννήθηκε στο Μόντρεαλ και ήρθε στην Αθήνα το 2020.Το 2021 τάραξε τα νερά του χώρου της τέχνης/τεχνολογίας με την καλλιτεχνική εφαρμογή (app) επαυξημένης πραγματικότητας «StasisHellas» – μια ανελέητη σάτιρα της ελληνικής κατάστασης, με αφορμή την επέτειο για τα 200 χρόνια.
