Η νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, με το Ισραήλ να βιώνει όπως λέγεται τη δική του «11η Σεπτεμβρίου», εκτόξευε και πάλι το γεωπολιτικό και γεωοικονομικό ασφάλιστρο κινδύνου στις αγορές, απειλώντας να προκαλέσει μετασεισμούς σε όλο τον κόσμο, καθώς η περιοχή είναι ένας κρίσιμος προμηθευτής ενέργειας αλλά και μία σημαντική δίοδος για τη ναυτιλία, θυμίζοντας επίσης πως βρισκόμαστε στην «εποχή των πολυκρίσεων», αφού τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα ήρθαν να προστεθούν στις τρεις διαδοχικές κρίσεις από το 2020 (πανδημία, ενεργειακή κρίση, πόλεμος στην Ουκρανία) που αποτελούν, σύμφωνα με τους αναλυτές, κομβικά γεγονότα που αλλάζουν τον κόσμο.
Οι κίνδυνοι
Η αρχική αντίδραση των αγορών μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Νότιο Ισραήλ από τη Χαμάς, ήταν πάντως σχετικά συγκρατημένη, καθώς η στροφή προς τα αποκαλούμενα «ασφαλή καταφύγια» με τοποθετήσεις στον χρυσό, στο δολάριο ΗΠΑ, στο ελβετικό φράγκο και στα ομόλογα των ισχυρών οικονομιών, με παράλληλη άνοδο των τιμών του πετρελαίου και πτώση των ριψοκίνδυνων αξιών όπως οι μετοχές, αμβλύνθηκαν στη συνέχεια, καθώς σύμφωνα με αναλυτές οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τη σύγκρουση δεν έχουν αποτιμηθεί.
Οι επενδυτές θα πρέπει να εστιάσουν την προσοχή τους στον τομέα της ενέργειας, εκτίμησε η Citigroup. Ιστορικά, οι μετοχές κινούνται συνήθως υψηλότερα 12 μήνες μετά την έναρξη των γεωπολιτικών συγκρούσεων παρά στην αρχική αστάθεια αναφέρει, αλλά σημειώνουν σημαντική πτώση όταν οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι οδηγούν σε ενεργειακές κρίσεις, όπως π.χ. κατά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ τη 10ετία του 1970 και κατά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που εκτίναξε τις τιμές του αερίου.
Η προσδοκία για χερσαία επίθεση στη Γάζα και ο κίνδυνος η Χεζμπολάχ ή ακόμα και το Ιράν/ΗΠΑ να μπουν στον πόλεμο οδηγούν σε ένα υψηλότερο ασφάλιστρο κινδύνου στις αγορές τις επόμενες εβδομάδες, εκτίμησαν αναλυτές της Commerzbank, ενώ για την Capital Economics οι επιπτώσεις στις οικονομίες και στις αγορές πέρα από την αύξηση της μεταβλητότητας θα εξαρτηθούν από την κλιμάκωση και τη διάρκεια της σύγκρουσης. Ο γεωπολιτικός αντίκτυπος σε περίπτωση εκτροχιασμού της εξομάλυνσης των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας – Ισραήλ ή τυχόν μεγαλύτερων εντάσεων με το Ιράν θα μπορούσε να μεταβάλει δραματικά τα δεδομένα.
Οι προβλέψεις
Η UBS προχώρησε στην κατάρτιση τριών σεναρίων για τη συνέχεια:
Στο πρώτο σενάριο, της ταχείας αποκλιμάκωσης, θα μπορούσε να ομαλοποιήσει τάχιστα τα ασφάλιστρα γεωπολιτικού κινδύνου στις αγορές.
Στο δεύτερο, της συγκρατημένης αντιπαράθεσης, αν και πιο παρατεταμένη, η σύγκρουση θα μπορούσε να περιοριστεί στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης Ισραήλ – Χαμάς, κάτι που θα οδηγούσε σταδιακά στην εξασθένηση των επιπτώσεων στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, αλλά θα είχε μακροχρόνιες επιπτώσεις στις τοπικές αγορές.
Στο τρίτο και το πιο αρνητικό σενάριο, αυτό της περιφερειακής κλιμάκωσης, οι συγκρούσεις θα μπορούσαν να επεκταθούν με τη συμμετοχή και άλλων χωρών, αυξάνοντας έτσι και τις πιθανότητες μεγαλύτερης αναστάτωσης στις ροές και στον εφοδιασμό της αγοράς πετρελαίου. Οι κίνδυνοι να εμπλακεί το Ιράν έχουν πάντως αυξηθεί, σύμφωνα με τη UBS.
Τα πυρηνικά
Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο; Για τη Fordham Global Foresight, αυτό θα μπορούσε να είναι μια πλήρους κλίμακας αντιπαράθεση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν, ειδικά εάν λάβουν χώρα πιθανές επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του, κάτι που θα εκτόξευε το συστημικό ρίσκο στον κόσμο. Κορυφαίος κίνδυνος, σύμφωνα και με την Alpine Macro, θα ήταν το Ισραήλ να στοχεύσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και να κλιμακώσει τη σύγκρουση σε περιφερειακό επίπεδο διαταράσσοντας τις εξαγωγές πετρελαίου με αποτέλεσμα οι τιμές του πετρελαίου να ξεπερνούν τα 150 δολάρια το βαρέλι. Σε περίπτωση που μία εντονότερη κλιμάκωση της σύγκρουσης φέρει το Ισραήλ σε πόλεμο με το Ιράν, το πετρέλαιο θα αγγίξει τα 150 δολάρια το βαρέλι, η παγκόσμια οικονομία θα βυθιστεί σε ύφεση και οικονομική δραστηριότητα 1 τρισ. δολαρίων θα εξανεμιστεί, εκτίμησε στο κακό του σενάριο και το Bloomberg Economics.
Τα Στενά του Ορμούζ
Μια περιφερειακή σύγκρουση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε κάλλιστα να αποσταθεροποιήσει τη διεθνή πετρελαϊκή αγορά, προβλέπει και το Bruegel, το think tank με έδρα στις Βρυξέλλες. Σε περίπτωση μάλιστα που το Ιράν εμπλακεί στις συγκρούσεις Ισραήλ – Χαμάς, οι τιμές του «μαύρου χρυσού» θα ξεπεράσουν τα 100 δολάρια το βαρέλι, εντείνοντας τις διεθνείς πληθωριστικές πιέσεις και βάζοντας «τρικλοποδιά» στις κεντρικές τράπεζες, οι οποίες προσπαθούν να χαλιναγωγήσουν το κύμα της ακρίβειας. Τοπ κίνδυνος είναι να αποσταθεροποιηθεί τελικά η κατάσταση στα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχεται το ένα πέμπτο του πετρελαίου και το ένα τέταρτο των παγκόσμιων ροών LNG. Με βάση τα μοντέλα του ΔΝΤ μία αύξηση 10% στις τιμές του πετρελαίου μειώνει σε έναν χρόνο 0,15% την παγκόσμια ανάπτυξη, αυξάνοντας κατά 0,4% τον πληθωρισμό αντίστοιχα.
