Οι βεβαιότητες με τις οποίες διαμορφώθηκε ο μεταπολεμικός δυτικός κόσμος και κυρίως η αίσθηση μιας μόνιμης ευημερίας και αδιάλειπτης προόδου διαπιστώνουμε σήμερα ότι καταρρέουν. Στο πλαίσιο αυτό έχει ανοίξει διεθνώς μια πολύπλευρη συζήτηση για τη θέση και τον ρόλο των ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπουδών σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης, στο επίκεντρο της οποίας όλο και συχνότερα τίθεται το μάθημα της Ιστορίας. Η Ελλάδα είναι, δυστυχώς, και πάλι αμέριμνη και απούσα. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα παραμένει ασύγγνωστα συγκεντρωτικό και ασφυκτικά ελεγχόμενο από τον πολιτικό παράγοντα. Ειδικά την τελευταία εικοσαετία έχουν οξυνθεί οι δημόσιες διαμάχες γύρω από τα σχολικά εγχειρίδια και τα προγράμματα σπουδών Ιστορίας, στα σώματα των οποίων εκτονώνονται τα πιο ακραία ιδεολογικά ένστικτα. Για το μάθημα της Ιστορίας θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι είναι μικρό το κακό: τα παιδιά μας, παρόλο που ταλαιπωρούνται αποστηθίζοντας ανούσιες ιστορικές πληροφορίες, τελειώνουν το σχολείο χωρίς να θυμούνται τίποτα· ότι, με άλλα λόγια, θριαμβεύει ο φυσικός νόμος της ανθρώπινης νόησης: όποια γνώση δεν έχει αξία στη ζωή, το μυαλό μας αργά ή γρήγορα την απορρίπτει. Εξάλλου, μπορεί να παρηγορεί τους ιστορικούς το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι σήμερα φαίνεται ότι αποκτούν ιστορικά ενδιαφέροντα μετά το σχολείο.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Η έρευνα αποκαλύπτει το αντίθετο. Μπορεί να αποφοιτούμε από το σχολείο χωρίς να έχουμε συγκρατήσει στοιχειώδεις ημερομηνίες, πρόσωπα και γεγονότα, ωστόσο οι νοητικές αναπαραστάσεις που σχηματίσαμε για το παρελθόν (κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές, θρησκευτικές) έχουν καταλάβει κεντρική θέση στη συνείδησή μας και αποδεικνύονται καθοριστικές για τις αξίες, τις στάσεις και τις συμπεριφορές μας. Σε πείσμα κάθε επιστημονικής και παιδαγωγικής αρχής, οι πιο συνήθεις στερεοτυπικές παραδοχές που παραδοσιακά μεταδίδει η σχολική Ιστορία είναι οι ακόλουθες:
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Μπορείτε να συνδεθείτε από εδω
