Ο σπουδαίος υστερομεσαιωνικός ζωγράφος Αμβρότζο Λορεντσέτι αναλαμβάνει γύρω στο 1338 την εκτέλεση ενός κύκλου νωπογραφιών για την αίθουσα συνεδριάσεων του Δήμου της Σιένας. Το διάσημο αυτό έργο φέρει τον τίτλο «Αλληγορία και αποτελέσματα της καλής και της κακής διακυβέρνησης» και έχει ισχυρό συμβολικό και παραδειγματικό χαρακτήρα, καταρχήν για το εννεαμελές δημοτικό συμβούλιο της πόλης. Το σύνθετο μήνυμα αυτού του κύκλου-πολιτικού μανιφέστου επισημαίνει την ενότητα ανάμεσα στους δημότες και τη δικαιοσύνη, που χωρίς αυτήν δεν κατακτάται η κοινωνική αρμονία, ενώ αναφέρεται στην έννοια του κοινού καλού που ταυτίζεται με τη συλλογική ευτυχία. Η πόλη του Λορεντσέτι εμφανίζει μια εύτακτη ποικιλία χωρικών επεισοδίων (δρόμοι, πλατείες, μέγαρα, μαγαζιά, αλλά όχι εκκλησίες) με πλούσια μορφοπλαστική διάρθρωση που υλοποιείται χάρη στην καλή διακυβέρνηση της πόλης. Δεν λείπουν ακόμη αναφορές στην αρμονική σχέση πόλης και φύσης και στο γεγονός ότι το πλάσιμο του περιαστικού περιβάλλοντος οφείλεται στην ανθρώπινη παρέμβαση (όπως μπορεί να διαπιστώσει και σήμερα όποιος επισκέπτεται την εξοχή της Σιένας). Το έργο αυτό του Λορεντσέτι είναι από τα πρώτα στην ιστορία της τέχνης χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο, εκφράζει αξίες μιας έκτακτης αστικής πολιτικής ηθικής και αποδεικνύει ότι η ουμανιστική Αναγέννηση βρισκόταν ήδη μέσα στον ύστερο Μεσαίωνα. Από πού θα αντλούσε σήμερα έμπνευση ο Λορεντσέτι για τη διακυβέρνηση της – ευρωπαϊκής – μετανεωτερικής πόλης; Αν κρίνουμε από τις διαχρονικές επιθυμίες των ανθρώπων και τη σημερινή ποιότητα της διαβίωσης, θα έδινε και πάλι έμφαση στη σχέση θεσμών και πολιτών και στην εύτακτη και αρμονική (δηλαδή ελεγχόμενη από σαφείς κανόνες) ανάπτυξη της πόλης. Και εμείς αυτή την πόλη θέλουμε.
Ο κ. Ανδρέας Γιακουμακάτος, ομότιμος καθηγητής ΑΣΚΤ, είναι καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Φλωρεντίας.
