Για τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν είναι η πιο σοβαρή κρίση από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2000: Η μακροχρόνια σύγκρουση μεταξύ του ολιγάρχη και επικεφαλής των εγκληματιών μισθοφόρων Βάγκνερ, Γεβγκένι Πριγκόζιν και του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, ξέσπασε το βράδυ του Σαββάτου.
Ο Πούτιν στο διάγγελμά του έκανε λόγο για «πισώπλατη μαχαιριά» και «προδοσία». Πραξικόπημα δηλαδή. Ο Ρώσος πρόεδρος συνέκρινε μάλιστα την εξέγερση του Πριγκόζιν με αυτή των Μπολσεβίκων που το 1917 «μαχαίρωσαν στην πλάτη» τον ρωσικό στρατό του Τσάρου που μετείχε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Πούτιν διέταξε να «εξουδετερωθούν όσοι οργάνωσαν την ένοπλη εξέγερση». Όποιος έχει αποφασίσει «να χρησιμοποιήσει τρομοκρατικές μεθόδους θα τιμωρηθεί», πρόσθεσε.
Ίσως όμως ο Ρώσος πρόεδρος να παρέβλεψε το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου ήταν ακριβώς οι σοβαρές ήττες του Τσαρικού στρατού που όπλισαν τους μπολσεβίκους του Λένιν για να πάρουν την εξουσία. Ζητώντας Ειρήνη στα μέτωπα του πολέμου. Οι μπολσεβίκοι επαναστάτες εκμεταλλεύτηκαν τη δυσαρέσκεια που υπήρχε στο μέτωπο και στο εσωτερικό της Ρωσίας για να μεταμορφωθούν από μια αμελητέα πολιτική μειοψηφία σε μια δύναμη εξουσίας.
Από μάγειρας, ανταγωνιστής
Ο Πριγκόζιν που έγινε διάσημος ως μάγειρας του Πούτιν, αλλά πλέον έχει μετατραπεί στον κύριο ανταγωνιστή του Κρεμλίνου, ίσως να θέλει να εκμεταλλευτεί με τη σειρά του τη δυσαρέσκεια καθώς οι ρωσικές δυνάμεις έχουν παγιδευτεί στο τέλμα της Ουκρανίας χωρίς να διαφαίνεται προοπτική τερματισμού του πολέμου.
Η κλιμάκωση ξεκίνησε με τον ισχυρισμό του Πριγκόζιν ότι τακτικές ρωσικές στρατιωτικές μονάδες επιτέθηκαν σε βάσεις της μισθοφορικής του δύναμης. Και εξήγγειλε «πορεία δικαιοσύνης» από 25.000 μαχητές, όπως είπε, προς την κατεύθυνση της Μόσχας. Ζήτησε μάλιστα τη σύλληψη του Ρώσου υπουργού Άμυνας Σόιγκου.
Ο Πριγκόζιν αποφάσισε να εξαπολύσει τους σκληραγωγημένους στη μάχη μισθοφόρους Βάγκνερ σε μια ολοκληρωτική αντιπαράθεση ενάντια στα κορυφαία κλιμάκια της Ρωσικής Άμυνας. Το διακύβευμα είναι φυσικά πολύ μεγάλο. Μαζί με την πολιτοφυλακή συγκρούστηκε με τις τακτικές ένοπλες δυνάμεις της χώρας του, καταρρίπτοντας ελικόπτερα που στάλθηκαν εναντίον του. Ο Πριγκόζιν δεν έμεινε αδρανής κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Από την Ουκρανία έφτασε στο Ροστόφ-ον-Ντον, το αρχηγείο ολόκληρης της Διοίκησης της «Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης» και ανέλαβε τον έλεγχο: Το αρχηγείο του Στρατού, τα γραφεία των μυστικών υπηρεσιών, είναι στα χέρια του. Ο Πούτιν επιβεβαίωσε επίσης στην ομιλία του ότι «η κατάσταση στο Ροστόφ είναι περίπλοκη». Υπάρχουν τώρα αρκετές αναφορές αυτοπτών μαρτύρων και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα στρατεύματα του Πριγκόζιν έχουν επί του παρόντος την πόλη υπό έλεγχο.
Τα στρατεύματά του έχουν προχωρήσει από το Ροστόφ στο Βορόνεζ, που απέχει κάπου 500 χιλιόμετρα από την Μόσχα. Ο Πριγκόζιν δήλωσε ότι το μεγαλύτερο μέρος του στρατού τον υποστήριξε, αλλά ανώτεροι στρατηγοί στράφηκαν εναντίον του με βιντεοσκοπημένο μηνύματα.
Μισθοφόροι εγκληματίες
Οι μισθοφόροι του Πριγκόζιν συχνά στρατολογούνται από τις ρωσικές φυλακές και στρέφονται εναντίον των ντόπιων κατοίκων που έβλεπαν τους εγκληματίες, τους δολοφόνους ή τους βιαστές να πηγαίνουν στο μέτωπο σαν ήρωες, με αντάλλαγμα την απονομή χάριτος. Οι μισθοφόροι χρησιμοποιήθηκαν από το Κρεμλίνο ως αιχμή του δόρατος, στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Οπου δεν έφταναν τα τακτικά στρατεύματα, οι άνδρες του Βάγκνερ ήταν εκεί. Είναι εγκληματίες και ως τέτοιοι έχουν συμπεριφερθεί στο μέτωπο. Η Ρωσία δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να διαχωρίσει την εικόνα της από αυτή των μισθοφόρων. Και για αυτό το λόγο είναι ακόμη πιο παράδοξο ότι ο πιο κρίσιμος κρίκος της αλυσίδας είναι αυτός που έχει σπάσει.
Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν ότι ρωσική μυστική υπηρεσία FSB επικοινώνησε με μισθοφόρους της δύναμης Βάγκνερ και τους είπε ότι ο αρχηγός τους είχε εμπλακεί σε «εγκληματική περιπέτεια». Η FSB διέταξε μάλιστα τους μισθοφόρους να συλλάβουν τον τον Πριγκόζιν.
Το σίγουρο είναι ότι μια διαμάχη που θα μπορούσε για άλλη μια φορά να περιοριστεί όπως στο παρελθόν, παίρνει κολοσσιαίες διαστάσεις. Για τον Πούτιν είναι σίγουρα η πιο σοβαρή κρίση από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του στην κορυφή της χώρας το 2000. Αλλά για τη Ρωσία είναι μια κατάσταση που δεν έχει προηγούμενο μετά τον βομβαρδισμό της ρωσικής βουλής το 1993 με διαταγή του τότε προέδρου Γέλτσιν κατά των στασιαστών του Ανώτατου Σοβιέτ.
Η περιφρόνηση του Πριγκόζιν, που υπόσχεται να πάει στη Μόσχα για να εξοντώσει τη ρωσική στρατιωτική διοίκηση και τον υπουργό Άμυνας, σίγουρα θα καταλήξει σε καταστροφή. Αυτός και το ρωσικό στρατιωτικό κατεστημένο είναι δύο αντίθετες όψεις του ίδιου νομίσματος που δύσκολα θα συγκλίνουν. Τις τελευταίες ημέρες, ο Πριγκόζιν ασκούσε ολοένα και περισσότερο κριτική για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και πρόσφατα αμφισβήτησε σημαντικά δόγματα της γραμμής του Κρεμλίνου.
Ογκούται η διαμάχη στην ελίτ
Αναμφίβολα, όσο τα σχέδια του Πούτιν στην Ουκρανία δεν καρποφορούν, τόσο οι εσωτερικές διαμάχες θα αυξάνονται. Ενάμιση χρόνο μετά την προσπάθεια του Ρώσου προέδρου να ξαναγράψει τη ρωσική «πατριωτική» ιστορία, η Μόσχα αντιμετωπίζει τώρα τη μεγαλύτερη πρόκληση. Για πρώτη φορά, ο εχθρός είναι εντός. Η εξέγερση από τον αρχηγό των μισθοφόρωνείναι η πρώτη ένδειξη εσωτερικής διαφωνίας στη ρωσική ελίτ. Και θέτει το αναμενόμενο ερώτημα: είναι η αρχή του τέλους για τον Πούτιν;
Μόνο με μια εσωτερική διαφωνία στην ρωσική ελίτ θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο η τεχνητή συναίνεση που δημιουργήθηκε στη Ρωσία γύρω από τον Πούτιν και τον πόλεμό του για να ανακτήσει τη σφαίρα της ρωσικής επιρροής που φθίνει από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
