Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατ’ επέκταση και στη χώρα μας ισχύει η γενική αρχή του δικαίου, «impossibilium nulla est obligatio», δηλαδή «ουδείς υποχρεούται στα αδύνατα». Η συγκεκριμένη γενική αρχή θα έλεγε κανείς πως δεν έχει ληφθεί υπόψη από τους συντάκτες της διάταξης της παρ.5 του άρθρου 15 του φορολογικού νομοσχεδίου που
κατατέθηκε στη Βουλή και για την ώρα συζητείται στις επιτροπές. Θα μπορούσε επίσης να ισχυριστεί κανείς πως η εν λόγω αρχή του δικαίου δεν ελήφθη υπόψη και σε άλλες διατάξεις, όμως στο σημερινό άρθρο θα επικεντρωθούμε στην συγκεκριμένη διάταξη.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.Στην περίπτωση β’ της παραγράφου 6 του άρθρου 15 του ΚΦΕ (ν. 4172/2013), ορίζεται η υποχρέωση για τη συλλογή
αποδείξεων με ηλεκτρονικά μέσα σε κάθε φορολογικό έτος. Σε περίπτωση
που ο φορολογούμενος δεν καλύψει το απαιτούμενο ποσό (30% επί του
εισοδήματος με τις ειδικές εξαιρέσεις που προβλέπονται), επιβαρύνεται με
φόρο το ποσό του οποίου προκύπτει από τη θετική διαφορά μεταξύ του
απαιτούμενου και του δηλωθέντος ποσού δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα
πληρωμής, πολλαπλασιαζόμενης με συντελεστή είκοσι δύο τοις εκατό (22%).
Τα πρώτα εδάφια της σχετικής διάταξη ορίζουν τα ακόλουθα:
«β) Το απαιτούμενο ποσό δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής για κάθε
φορολογικό έτος ορίζεται σε ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%) του πραγματικού εισοδήματος που
προέρχεται από μισθωτή εργασία – συντάξεις και επιχειρηματική
δραστηριότητα και μέχρι είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ δαπανών. Στον
υπολογισμό του πραγματικού εισοδήματος δεν περιλαμβάνεται το ποσό της
εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 43Α και το ποσό της διατροφής που
δίδεται στον/στην διαζευγμένο/-η σύζυγο ή σε μέρος συμφώνου συμβίωσης
ή/και εξαρτώμενο τέκνο, εφόσον καταβάλλεται με ηλεκτρονικά μέσα
πληρωμής».
Να σημειωθεί εδώ ότι, στην έννοια του πραγματικού εισοδήματος δεν περιλαμβάνεται το εισόδημα που προκύπτει από την προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων
της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν. 4172/2013. Συνεπώς ο συντελεστής 30%
δεν εφαρμόζεται επί του τεκμαρτού εισοδήματος για την εξεύρεση του
απαιτούμενου ποσού δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα.
Στο νομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση η παρ. 4 του άρθρου 13
(σ.σ. ήδη 15 με τη νέα μορφή του νομοσχεδίου) προέβλεπε τα ακόλουθα:
«4. Το ελάχιστο τεκμαιρόμενο κέρδος που προσδιορίζεται με το παρόν και τα άρθρα 28Β έως 28Δ εξομοιώνεται με το πραγματικό δηλούμενο εισόδημα από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας».
Η διάταξη αυτή αφαιρέθηκε κι αντικαταστάθηκε από τη νέα διάταξη της
παρ. 5 του άρθρου 15 του νέου φορολογικού νομοσχεδίου που κατατέθηκε στη Βουλή και με την οποία προτείνονται τα εξής:
«5. Για την εφαρμογή των διατάξεων που θέτουν προϋποθέσεις για τη λήψη προνοιακών και κοινωνικών επιδομάτων, καθώς και της περ. β) της παρ. 6 του άρθρου 15,
το εισόδημα που λαμβάνεται υπόψη δεν μπορεί να υπολείπεται του
ελάχιστου ποσού καθαρού εισοδήματος που προσδιορίζεται με το παρόν και
τα άρθρα 28Β έως 28Δ».
Η αιτιολογική έκθεση (έκθεση συνεπειών ρύθμισης) αναφέρει για την ως άνω διάταξη τα εξής:
«Στην αξιολογούμενη ρύθμιση προβλέπεται η εξομοίωση του ελάχιστου
τεκμαρτού καθαρού εισοδήματος με το πραγματικό δηλούμενο εισόδημα από
την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, σε σχέση με την εφαρμογή των
διατάξεων της περ. β) της παρ. 6 του άρθρου 15 του Κώδικα Φορολογίας
Εισοδήματος (ν. 4172/2013, Α’ 167, Κ.Φ.Ε.), η οποία παρέχει στον υπόχρεο
δυνατότητα μείωσης της φορολογικής του βάσης λόγω διενέργειας
συναλλαγών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, ανεξαρτήτως αν το εισόδημά του
από επιχειρηματική δραστηριότητα προσδιορίζεται λογιστικά (όπως ισχύει
ήδη) ή τεκμαρτά. Η εν λόγω εξομοίωση συνδέεται επίσης με τις διατάξεις
λοιπών νομοθετημάτων που διέπουν τη χορήγηση προνοιακών και κοινωνικών
επιδομάτων και τις προϋποθέσεις τους».
Δε θα σχολιάσουμε την ουσία της αιτιολογικής έκθεσης βάσει της οποίας ο νομοθέτης θεωρεί ότι με τη νέα διάταξη δίνεται η δυνατότητα
μείωσης της φορολογικής βάσης των ατομικών επιχειρήσεων (σ.σ. προφανώς λόγω της δυνατότητας να επωφεληθεί από τις αποδείξεις που υπολογίζονται στο
διπλάσιο της αξίας τους).
Αυτό που προκύπτει σαφώς από τη νέα διάταξη είναι ότι, για τις ατομικές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες, το πραγματικό εισόδημα επί του οποίου θα υπολογίζεται το απαιτούμενο ποσό αποδείξεων
(30% ή 20%) με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμών, είναι αυτό το οποίο θα
προσδιορίζεται με βάση τα άρθρα 28Α, 28Β έως 28Δ του νέου φορολογικό
νομοσχεδίου και το οποίο ονομάζεται πλέον «Ελάχιστο ποσό καθαρού εισοδήματος από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας».
Λαμβάνοντας
υπόψη ότι οι διατάξεις για τον προσδιορισμό του «Ελάχιστου εισοδήματος»
των ατομικών επιχειρήσεων ισχύουν από το φορολογικό έτος 2023 κι έχοντας υπόψη ότι η ψήφιση του νόμου και η δημοσίευσή του στο Φ.Ε.Κ. θα ολοκληρωθεί λογικά στις αρχές Δεκεμβρίου, αντιλαμβανόμαστε ότι απομένουν λίγες μόνο ημέρες έτσι ώστε οι υπόχρεες επιχειρήσεις να συμπληρώσουν το απαιτούμενο ποσού
αποδείξεων με ηλεκτρονικά μέσα για να μην επιβαρυνθούν με το πέναλτι 22% στη διαφορά μεταξύ του απαιτούμενου ποσού και των δηλωθέντων δαπανών.
Ενδιαφέρον θα έχει και η θέση της επιστημονικής επιτροπής της Βουλής τόσο για την ως άνω διάταξη, όσο και για το σύνολο των διατάξεων του φορολογικού νομοσχεδίου.
