Την αποκατάσταση των οδικών και σιδηροδρομικών υποδομών καθώς και των δικτύων ύδρευσης που καταστράφηκαν στη Θεσσαλία από τον «Ντάνιελ» θέτει ως πρώτη προτεραιότητα ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης.
Μιλώντας στη «Ν» κάνει λόγο για μια σημαντική ζημιά για τη συγκεκριμένη περιφέρεια η οποία είναι πολύ υψηλότερη από αυτή που προκάλεσε το 2020 η κακοκαιρία Ιανός, ωστόσο αναφέρει ότι αυτή την παρούσα στιγμή δεν μπορεί να υπάρξει ακριβής εκτίμηση. Στη συνέντευξή του, ο αναπληρωτής υπουργός παραθέτει τα κονδύλια με τα οποία θα χρηματοδοτηθούν οι παρεμβάσεις αποκατάστασης και εξηγεί ότι η ανάθεσή τους τους θα γίνει με τη διαδικασία που ακολουθήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας co -19.
Ο ίδιος αναφέρει ότι, παρότι δεν επιτρέπεται, ζητήθηκε από την Κομισιόν τα έργα που καταστράφηκαν και τα οποία είχαν χρηματοδοτηθεί από κοινοτικούς πόρους (ΕΣΠΑ) να επαναχρηματοδοτηθούν από τα ευρωπαϊκά ταμεία και επισημαίνει ότι η καταστροφή στη Θεσσαλία θα επηρεάσει σε ένα βαθμό και το ΑΕΠ.
Κύριε υπουργέ, η καταστροφή στη Θεσσαλία είναι τεράστια. Μπορείτε να μας πείτε ποιο είναι το κόστος της;
«Όπως καλά γνωρίζετε, για να μπορέσουμε να έχουμε εκτίμηση του κόστους, θα πρέπει τα συνεργεία και οι μηχανικοί να αποτιμήσουν τη ζημιά. Αυτή τη στιγμή, οι περιοχές είναι πλημμυρισμένες. Βεβαίως, έχει ξεκινήσει η αρωγή, το πρώτο μέρος της στήριξης της πολιτείας προς τους πληγέντες συμπολίτες μας, αλλά ακριβή αποτίμηση θα έχουμε μόνο όταν τα αρμόδια συνεργεία ολοκληρώσουν την καταγραφή. Προφανώς, είμαστε μπροστά σε μία σημαντική ζημιά, που θα είναι πολύ υψηλότερη από αυτή που προκάλεσε ο Ιανός, αλλά δεν θα ήμασταν σοβαροί αν δίναμε ένα συγκεκριμένο ύψος των ζημιών, αυτή τη στιγμή.Αυτό που θα ήθελα να υπογραμμίσω, με αφορμή την ερώτησή σας, είναι το εξής: Η κλιματική κρίση είναι και θα παραμείνει, εδώ. Πλέον, θα βιώνουμε τις επιπτώσεις της με μεγαλύτερη συχνότητα. Και ένα από τα θέματα που έθεσε ο Πρωθυπουργός κατά τις επαφές στο Στρασβούργο, είναι ακριβώς το θέμα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, των ευρωπαϊκών πόρων που είναι διαθέσιμοι για τα κράτη – μέλη».
Τι ποσό θα εισπράξει η Ελλάδα για την αποκατάσταση αυτών των ζημιών; Τι συμφωνήσατε στο Στρασβούργο;
«Πριν απαντήσω σε αυτό, επιτρέψτε μου να αναφερθώ στην προετοιμασία που προηγήθηκε, ώστε να υπάρξουν τα συγκεκριμένα αποτελέσματα. Κατ΄ αρχήν, ο Πρωθυπουργός είχε στείλει επιστολή προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όπου παρέθετε όλες τις πτυχές του προβλήματος. Επιστολή η οποία απεστάλη άμεσα, χωρίς καμία καθυστέρηση. Η ανταπόκριση ήταν επίσης άμεση και οργανώθηκε η αποστολή μας στο Στρασβούργο. Εκεί, λοιπόν, με δεδομένο ότι τα ευρωπαϊκά προγράμματα είναι «κλειδωμένα», διεκδικήσαμε και καταφέραμε να δοθούν στη χώρα 2.250.000.000 ευρώ από πόρους που, μερικώς, είναι νέα χρήματα και άλλοι που προέρχονται από ανακατανομές υπαρχόντων και θα κατευθυνθούν στις περιοχές της Θεσσαλίας.
Στόχος μας ήταν οι πόροι αυτοί να αρχίσουν να έρχονται στην Ελλάδα άμεσα, για να μπορέσουμε να καλύψουμε τις ανάγκες των συμπολιτών μας. Και τον στόχο αυτό τον πετύχαμε. Έτσι λοιπόν, για το 2023, περίπου 400 εκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκούς πόρους, θα έρθουν να στηρίξουν τους πληγέντες. Και μαζί με δημόσιους εθνικούς πόρους, θα στηρίξουν την πρώτη αρωγή και τα έργα τα οποία θα ξεκινήσουν άμεσα».
Τα 400 εκατ. ευρώ θα είναι αυτά από το Ταμείο Αλληλεγγύης;
«Όχι. Το Ταμείο Αλληλεγγύης, όπως και το Ταμείο Αγροτικής Υποστήριξης, είναι δύο ταμεία πόροι εκ των οποίων θα έρθουν σε δεύτερο χρόνο. Το ποσό από το Ταμείο Αλληλεγγύης θα προσδιοριστεί όταν γίνει η πλήρης αποτίμηση των ζημιών. Και από εκεί θα λάβουμε ένα ποσοστό επί των ζημιών, έως 400 εκατομμύρια ευρώ. Θα υπάρξει και ένα συμπληρωματικό ποσό το οποίο θα προέλθει από ένα Ταμείο Αγροτικής Υποστήριξης. Επομένως, δεν είναι μόνο τα 2.250.000.000 ευρώ. Είναι και τα ποσά που θα προέλθουν από το Ταμείο Αλληλεγγύης και από το Ταμείο της Αγροτικής Υποστήριξης».
Δηλαδή μιλάμε για συνολικά 2.650.000.000 ευρώ;
«Δεν μπορούμε να πούμε ακριβώς το ύψος του τελικού ποσού. Όπως σας προείπα, αυτό θα εξαρτηθεί από την αποτίμηση. Γι΄ αυτό, για παράδειγμα, λέμε έως 400 εκατομμύρια, δεν λέμε 400 εκατομμύρια. Το Ταμείο Αλληλεγγύης δίνει ένα ποσοστό για το ύψος της ζημιάς. Έως το τέλος του έτους θα δοθούν 250 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2014 – 2020 και 500 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ άλλα 1,5 δισ. ευρώ θα προέλθει από το νέο ΕΣΠΑ από τον επαναπροσδιορισμό-ανακατεύθυνση άλλων έργων, τα οποία θα στοχεύουν πλέον στη Θεσσαλία. Εκτός αυτών θα υπάρξουν κονδύλια και τον κρατικό προϋπολογισμό».
Θα υπάρξουν ειδικά μέτρα για τη στήριξη των επιχειρήσεων που έχουν πληγεί, όπως για παράδειγμα μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις;
«Δεν μπορώ, αυτή τη στιγμή, να σας δώσω συγκεκριμένη απάντηση. Εκτιμώ ότι είναι λίγο δύσκολο να υπάρξει μη επιστρεπτέα επιχορήγηση. Όμως, στο πλαίσιο της αποκατάστασης, της στήριξης των επιχειρήσεων, οι αποφάσεις που έχουν ανακοινωθεί, για τους εργαζόμενους, για τις επισκευές και τις ανάγκες των επιχειρήσεων, θα προχωρήσουν κανονικά, κατά το πρότυπο της περιόδου της πανδημίας. Και βεβαίως, όπως προχωρούν σε κάθε περίπτωση φυσικών καταστροφών. Το παράδειγμα που ακολουθήθηκε από την κυβέρνηση στις προηγούμενες φυσικές καταστροφές, θα ακολουθηθεί και τώρα. Και, στο πλαίσιο αυτό, άνοιξε και η arogi.gov.gr.Ήδη έχουν γίνει χιλιάδες αιτήσεις. Οι δικαιούχοι θα λάβουν άμεσα την πρώτη αρωγή και στη συνέχεια, μετά την αποτίμηση της ζημιάς, θα μπορέσουν να εισπράξουν και τα υπόλοιπα χρήματα που δικαιούνται».
Έχετε καταλήξει στο ποια θα είναι τα βασικά έργα υποδομής στην περιοχή της Θεσσαλίας;
«Υπάρχει άμεση ανάγκη για σιδηροδρομικά έργα. Όπως γνωρίζετε, η σιδηροδρομική γραμμή έχει πάθει μεγάλη ζημιά. Επίσης, υπάρχει άμεση ανάγκη για οδικά έργα -και του κυρίως οδικού συστήματος και του περιφερειακού- και, βεβαίως, υπάρχει ανάγκη για έργα ύδρευσης, όπου, όπως γνωρίζετε, και σε αυτό το επίπεδο, υπάρχει σημαντικό πρόβλημα. Αυτά τα έργα θα γίνουν με διαδικασίες που χρησιμοποιήσαμε και κατά την περίοδο του co-19. Τα υπόλοιπα έργα όμως, όσα θα σχεδιαστούν σε δεύτερο χρόνο, θα γίνουν με κανονικές διαδικασίες».
Στο Στρασβούργο συμφωνήθηκε και η σύσταση Τask force. Ποιος θα είναι ο ρόλος της;
«Ο ρόλος της Τask force είναι να εξειδικεύσει αυτά τα οποία αποφασίστηκαν στην πρώτη αυτή συνάντηση με την ηγεσία της Επιτροπής. Η νέα αυτή ομάδα ήδη ξεκίνησε να λειτουργεί, με τη συμμετοχή κυρίως Γραμματέων των αρμόδιων Υπουργείων, ήτοι το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Υπουργείο Υποδομών.
Ταυτόχρονα, έχει ξεκινήσει το έργο της η Επιτροπή που λειτουργεί στα γραφεία της Ε.Ε. στην Ελλάδα, και αντίστοιχα, μία Επιτροπή στο Στρασβούργο θα συμβάλλει στην επιτάχυνση και τη λειτουργικότητα των μέτρων. Κατ΄ ουσία, τι θέλουμε να κάνουμε; Θέλουμε να εγκαθιδρύσουμε ένα μηχανισμό που πολύ γρήγορα, θα εξασφαλίσει ότι θα εκταμιευτούν πόροι για τα απαιτούμενα έργα και για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Αυτό κάνει η Τask force, εξειδικεύει τις πολιτικές αποφάσεις που λάβαμε στο Στρασβούργο».
Πόσο χρονικό διάστημα εκτιμάτε ότι θα χρειαστεί για να επανέλθει στην κανονικότητα η Θεσσαλία;
«Είναι δύσκολο να εκφράσω μια σοβαρή εκτίμηση αυτή τη στιγμή, γιατί, όπως σας είπα, δεν έχει γίνει η αποτίμηση της ζημιάς. Ξέρετε, πολύ εύκολα μπορεί κάποιος να κάνει λάθος στους υπολογισμούς του αν δεν έχει πλήρη και καθαρή εικόνα. Και, ακόμα, καθαρή εικόνα δεν υπάρχει. Επομένως, θα πρέπει να περιμένουμε μερικές μέρες ακόμα, ώστε να έχουμε μια πολύ πιο καθαρή εικόνα και να μιλάμε συγκεκριμένα».
Στο δημόσιο διάλογο, αναδείχθηκε η έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων, αλλά και η ποιότητα κατασκευής των όποιων υποδομών καθώς όλοι μας είδαμε ότι κατέρρευσαν…
«Πριν σας απαντήσω επ΄ αυτού, θα ήθελα να τονίσω ότι ο «κανόνας» του ΕΣΠΑ που λέει ότι έργα τα οποία έχουν χρηματοδοτηθεί δεν ξαναχρηματοδοτούνται, διαφαίνεται ότι μπορεί να αλλάξει. Είναι κάτι το οποίο συζητάμε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι μέρος της διεκδίκησης της Κυβέρνησης. Επομένως, έργα που έχουν πληρωθεί μέσω ΕΣΠΑ, θα μπορέσουν να ξαναπληρωθούν.
Όμως, είμαστε σε μια άλλη, σε μια νέα εποχή. Τα έργα που μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες για τον “Ιανό”, προφανώς, δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες για πρωτόγνωρες καταστροφές τύπου “Ντάνιελ”. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο και ο Πρωθυπουργός μίλησε για ένα νέο συνεκτικό πρόγραμμα, το οποίο θα λαμβάνει υπόψιν αυτές τις καταστροφικές καταιγίδες και τις ευρύτερες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, έτσι ώστε με το συνεκτικό αυτό σχέδιο, να αποτρέψουμε τέτοιες καταστροφές στο μέλλον. Πολλά από τα έργα τα οποία θα γίνουν στην περιοχή της Θεσσαλίας, θα είναι έργα τα οποία θα έχουν και μια διαφορετική ικανότητα να αντεπεξέλθουν σε ζημιές στο μέλλον. Επομένως, ένα έργο το οποίο κατεστράφη, θα κατασκευαστεί με άλλες προδιαγραφές, λαμβάνοντας υπόψη και τέτοιας μορφής και τέτοιου μεγέθους καταιγίδες».
Η Θεσσαλία είναι ο μεγάλος τροφοδότης της χώρας. Σας ανησυχεί το ενδεχόμενο η ζημιά αυτή να μεταδοθεί στην υπόλοιπη οικονομία και να επηρεάσει το ΑΕΠ;
«Προφανώς θα επηρεάσει. Σε τί ποσοστό δεν μπορώ να σας πω. Αλλά, όταν μία περιοχή τέτοιου μεγέθους και τέτοιας σημασίας παθαίνει αυτή τη ζημιά, προδήλως θα υπάρχει αντίκτυπος στο ΑΕΠ. Όμως, εκτιμούμε ότι αυτό δε θα είναι σημαντικό διότι θεωρούμε ότι πολύ γρήγορα θα επανέλθει η οικονομία της περιοχής. Ούτως ή άλλως, παρακολουθούμε πολύ στενά και τα αποτελέσματα και του γ΄ τριμήνου, που επιβεβαιώνουν την ορθότητα της πολιτικής μας, δηλαδή την πολιτική της ανάπτυξης».
Εγκυμονεί κίνδυνος να περάσουμε και σε ύφεση;
«Όχι. Δεν εγκυμονεί κανένας τέτοιος κίνδυνος. Η οικονομία πηγαίνει καλά, η ανάπτυξη υπάρχει. Με την επενδυτική βαθμίδα, αυτό θα επιταχύνει ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Επομένως, είμαστε αισιόδοξοι ότι θα πετύχουμε τους στόχους μας».
Η αντιπολίτευση σας εγκαλεί ότι στο πλαίσιο αναθεώρησης του Ταμείου Ανάκαμψης αποσύρατε από το πρόγραμμα αντιπλημμυρικά έργα. Τι ισχύει;
«Είναι πολύ εύκολη και πολύ επιφανειακή αυτή η κριτική της αντιπολίτευσης, διότι, προφανώς, δεν γνωρίζει καλά τους κανόνες του Ταμείου Ανάκαμψης. Το Ταμείο Ανάκαμψης, έχει έναν κανόνα. Αν το έργο δεν μπορεί να ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του ’26, δεν μπορεί να μπει στο Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτό δεν σημαίνει ότι αν ένα έργο δεν μπαίνει στο Ταμείο Ανάκαμψης δεν πρόκειται να γίνει, είτε από πόρους του ΕΣΠΑ, είτε από εθνικούς πόρους. Επομένως, ό,τι δεν μπαίνει στο Ταμείο Ανάκαμψης, είναι διότι δεν μπορεί να ολοκληρωθεί στα απαιτούμενα χρονοδιαγράμματα. Αυτό όμως το έργο, όπως είναι τα αντιπλημμυρικά, μπορεί να γίνει και θα γίνει, μέσω του ΕΣΠΑ ή μέσω των εθνικών πόρων. Όπως σας προείπα, οι ευρωπαϊκοί πόροι που έρχονται, θα καλύψουν άμεσα έργα που είναι πρώτης ανάγκης, αλλά και άλλα έργα, τα οποία μπορεί να έχουν και μεγαλύτερο ορίζοντα. Για παράδειγμα, όταν κατασκευάζεται ένα φράγμα, αυτό, δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, μέσα σε δυο χρόνια, διότι, μεταξύ άλλων, προηγουμένως, απαιτούνται απαλλοτριώσεις. Ένα φράγμα, μαζί με τις απαλλοτριώσεις και την διαγωνιστική διαδικασία, μπορεί να απαιτήσει έως και 5 χρόνια. Το Ταμείο Ανάκαμψης έχει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα: τον Αύγουστο του ’26. Ό,τι δεν μπορεί να ολοκληρωθεί έως τότε και είναι απαραίτητο για τη χώρα, γίνεται μέσω ΕΣΠΑ ή με εθνικούς πόρους, από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων».
Σας ανησυχεί ένα ενδεχόμενο αύξηση των τιμών στα τρόφιμα οι οποίες ήδη βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα ως απόρροια των καταστροφών στο θεσσαλικό κάμπο;
«Κοιτάξτε, ο πληθωρισμός τροφίμων έπεσε τον προηγούμενο μήνα και είναι αρκετά χαμηλότερα από το μέσο όρο της Ευρώπης. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε ικανοποιημένοι. Για αυτό κάνουμε και ελέγχους, για αυτό έχουμε βάλει και πλαφόν στο ποσοστό κέρδους. Δεν υπάρχει άλλη χώρα στην Ευρώπη που να έχει βάλει πλαφόν στο ποσοστό κέρδους. Είμαστε η μοναδική χώρα και το κάναμε αμέσως. Και το γεγονός ότι έχουμε τον τρίτο χαμηλότερο πληθωρισμό στα τρόφιμα στην Ευρώπη, είναι και αποτέλεσμα των πολλών ελέγχων και των αναχωμάτων που βάλαμε, έτσι ώστε να μπορέσουμε τουλάχιστον στα βασικά είδη, και με το market pass αλλά και με το καλάθι του νοικοκυριού, να τα κρατήσουμε σε μια σταθερή τιμή. Από εκεί και πέρα, σίγουρα μας απασχολεί το θέμα της ακρίβειας, σίγουρα ροκανίζει το εισόδημα, αλλά είπαμε από την αρχή την αλήθεια, ότι δεν μπορούμε να καλύψουμε το 100% της ακρίβειας και όποιος λέει ότι μπορεί, λέει ψέματα. Βάζουμε ανάχωμα, αυξάνουμε το διαθέσιμο εισόδημα με την αύξηση του κατώτατου μισθού, με τη μείωση της ανεργίας, γιατί και αυτό είναι αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος. Όταν ο νέος και η νέα βρίσκουν δουλειά, για εμάς αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Και στην κατεύθυνση αυτή θα συνεχίσουμε. Αύξηση διαθέσιμου εισοδήματος, ανάχωμα στην ακρίβεια».
