Του Νίκου Σακελλαρίου, συνεργάτη του Taxheaven
Μέσα στην χειρότερη συγκυρία για την ελληνική οικονομία, την πανδημία του 2020 η Ελλάδα στάθηκε τυχερή και κατάφερε να αξιοποιήσει τα χαμηλά επιτόκια που διαμόρφωσε η πολιτική της ΕΚΤ. Το 10ετές κρατικό ομόλογο (λήξης 2029) έφτασε να διαπραγματεύεται στο ιστορικό χαμηλό του 0,65% αλλά κατά τους δύο τελευταίους μήνες αναρριχήθηκε και πάλι προς το 1,2% για να επιστρέψει στο 0,9%. Αυτοί οι μήνες της έντονης μεταβλητότητας αρκούσαν για να δημιουργηθούν εφιάλτες στο Υπ. Οικ. αφού εάν τα επιτόκια του 10ετους ξεπεράσει το 1% θα δημιουργηθεί αύξηση χρέους κατά 500 εκατ. ευρώ περίπου.
Το ζητούμενο για την ελληνική οικονομία είναι να αυξηθεί η ανάπτυξη του ΑΕΠ πάνω από 4% του 2021 έτσι ώστε να μπορέσει η ελληνική οικονομία να συντηρήσει τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους που έχει διαμορφωθεί στα επίπεδα το 208% επί του ΑΕΠ. Εάν η ανάπτυξη αυτή είναι μικρότερη του 3%, τότε η σχέση χρέος /ΑΕΠ θα διαμορφωθεί μέσα στο 2022 πάνω από το 210%. Εάν ο στόχος ανάπτυξης για το 2021 φτάσει στο 4% τότε ο δείκτης διαμορφωθεί στο 193% μέσα στο 2022.
Οι ανησυχίες της FITCH
Το επίπεδο του χρέους της Ελλάδας θα παραμείνει πολύ υψηλό για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά η βιωσιμότητά του υποστηρίζεται από διάφορους ελαφρυντικούς παράγοντες, επαναλαμβάνει η Fitch Ratings σε νέα της έκθεση. Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας έναντι του ΑΕΠ αυξήθηκε στο 207% στα τέλη του 2020 από 181% το 2019 ως αποτέλεσμα του σοβαρού σοκ στα δημόσια οικονομικά της χώρας που προκλήθηκε από την πανδημία. Ο οίκος αναμένει ότι ο δείκτης χρέους θα παραμείνει σε αυτό το επίπεδο φέτος πριν μειωθεί στο 193% έως το 2022. Η FITCH, προβλέπει επίσης ότι οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης (GFN) θα κορυφωθούν το 2022/2023 και στη συνέχεια θα παραμείνουν κάτω από το 15% του ΑΕΠ σε 10ετή ορίζοντα
Τι θα οδηγήσει σε αναβάθμιση
Η μείωση του χρέους παραμένει βασικός μοχλός της αξιολόγησης της Fitch, υπογραμμίζει ο οίκος. Το σταθερό outlook που δίνει στην Ελλάδα δείχνει ότι η αξιολόγησή της είναι πιθανό να παραμείνει αμετάβλητη για περίοδο ενός έως δύο ετών και συνεπώς κάτω από το επίπεδο της επενδυτικής βαθμίδας. Ωστόσο, η Fitch θα μπορούσε να αναβαθμίσει το rating της Ελλάδας εάν το δημόσιο χρέος επανέλθει σε σταθερή πτωτική πορεία από το 2021. Η συνεχιζόμενη χρηματοοικονομική ευελιξία είναι ένα σημαντικό μέσο για την αντιμετώπιση των κινδύνων από το υψηλότερο χρέος, αλλά έχει ήδη ληφθεί υπόψη στην εκτίμησή της και δεν οδηγεί από μόνη του σε θετική κίνηση αξιολόγησης, όπως εξηγεί ο οίκος.
Να αξιοποιήσει το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων η κυβέρνηση
Σύμφωνα με πληροφορίες, το Υπ. Οικ. (ΟΔΔΗΧ) θα προχωρήσει σε έναν ακόμη πλειστηριασμό Εντόκων Γραμματίων μέχρι το Πάσχα και έχει προγραμματισμένη ακόμη μία έκδοση ομολόγου στο β’ εξάμηνο η οποία θα εξαρτηθεί από την ευρύτερη οικονομική κατάσταση και εάν τα επιτόκια ευρώ παραμείνουν χαμηλά.
Εάν η εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης της ΕΕ και περαιτέρω μεταρρυθμίσεις οδηγήσουν σε βελτίωση της αξιολόγησης του οίκου για την μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδα, αυτό θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε αναβάθμιση της αξιολόγησης, όπως επισημαίνει. Περαιτέρω πρόοδος στη βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών, μετά από την ολοκλήρωση των περαιτέρω τιτλοποιήσεων και οι χαμηλότερες χρεώσεις απομείωσης είναι επίσης ένας παράγοντας που θα οδηγήσει σε αναβάθμιση.
Επιτάχυνση της ανάπτυξης
Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, ο οίκος αναμένει σημαντική οικονομική ανάκαμψη στην Ελλάδα από το β΄ εξάμηνο, με βάση την υπόθεση της σημαντικής χαλάρωσης της υγειονομικής κρίσης μετά την έναρξη των προγραμμάτων εμβολιασμού και την εκταμίευση και απορρόφηση των πόρων που διατίθενται μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ.
Έτσι, το πραγματικό ΑΕΠ θα αρχίσει να ανακάμπτει έντονα από το τρέχον τρίμηνο αν και το αδύναμο αποτέλεσμα μεταφοράς από το 2020 και οι περιορισμοί κοινωνικής απόστασης σημαίνουν ότι οι προβλέψεις της για αύξηση του ΑΕΠ φέτος θα περιοριστούν σε ανάπτυξη της τάξης του 3,0%.
Ωστόσο ο οίκος αναμένει ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα επιταχυνθεί στο 7,6% το 2022 με μια ισχυρότερη μεταφορά και την ώθηση από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, προτού επιβραδυνθεί μεσοπρόθεσμα στο 1% καθώς το κενό παραγωγής θα εξαληφθεί και τα οφέλη των κονδυλίων της ΕΕ θα σταματήσουν. Η πρόβλεψη της οικονομικής ανάκαμψης για τα επόμενα δύο χρόνια θα οδηγήσει σε μείωση του ελλείμματος στο 8,5% του ΑΕΠ το 2021 και στο 3,8% το 2022.
Οι κίνδυνοι
Ο κύριος κίνδυνος για τις μακροοικονομικές προβλέψεις της Fitch είναι ότι η καθυστέρηση των εμβολιασμών, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στους κύριους εμπορικούς εταίρους της, θα επιβραδύνει την ανάκαμψη του τουριστικού τομέα και η αργή απορρόφηση των πόρων της ΕΕ θα επιβραδύνει την αύξηση της εγχώριας ζήτησης.
Η ασθενέστερη από την αναμενόμενη οικονομική ανάπτυξη θα μεταφραστεί, όπως επισημαίνει, σε ευρύτερα ελλείμματα, ενώ οι εκκλήσεις για κυβερνητικές εγγυήσεις θα αποδυνάμωναν περαιτέρω τα δημόσια οικονομικά, παρόλο που το κονδύλιο για αυτά είναι αρκετά μικρό.
Ταυτόχρονα, προσθέτει ο οίκος, η πρώτη εκτίμηση του συνολικού ΑΕΠ του 2020 δείχνει μια ελαφρώς ισχυρότερη απόδοση από την ελληνική οικονομία από ό,τι αναμενόταν (το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 8,2%, σε σύγκριση με την εκτίμηση Ιανουαρίου -10,2%), πράγμα που σημαίνει ελαφρώς χαμηλότερο σημείο εκκίνησης για τους δείκτες ελλείμματος και χρέους.
