Η θεσμική κινητοποίηση κατά της οπαδικής βίας υπόσχεται πολλά, αλλά δεν φαίνεται να περιέχει την απαραίτητη πολιτική βούληση.
Η εικόνα του υπουργού Προστασίας του Πολίτη και του αναπληρωτή υπουργού Αθλητισμού να προσέρχονται στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου για να καταθέσουν φακέλους (τους κρατούν στα χέρια) με τα στοιχεία διακοσίων διαβόητων χούλιγκαν, αλλά και με πληροφορίες για παλαιότερες υποθέσεις οπαδικής βίας, είχε κάτι το παραστασιακό. Η σκηνοθετημένη υπουργική δραστηριότητα παραπέμπει σε μοτίβα αμερικανικού κινηματογράφου: οι γενναίοι εκπρόσωποι του λαού αψηφούν τους θανάσιμους κινδύνους και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα του υποκόσμου και παραδίδουν οι ίδιοι πολύτιμα ντοκουμέντα στην εισαγγελέα για να βάλουν τους κακούς στη φυλακή. Κι ενώ η πρωτοβουλία από μόνη της μοιάζει ενθαρρυντική (επιτέλους κάτι συμβαίνει στη μάχη εναντίον του οπαδικού εγκλήματος!), προκύπτουν εύλογα κάποια ερωτήματα: Αφού οι χούλιγκαν-εγκληματίες είναι γνωστοί τόσα χρόνια, γιατί κυκλοφορούν ελεύθεροι; Αφού κυκλοφορούν ελεύθεροι, γιατί δεν τους έχουν επιβληθεί περιορισμοί ώστε να μην έχουν πια τη δυνατότητα να είναι χούλιγκαν-εγκληματίες; Αφού η ταυτότητα των χούλιγκαν είναι γνωστή και η σύνδεσή τους με εγκληματικές πράξεις επίσης, γιατί χρειάζεται η Δικαιοσύνη επιπρόσθετη ενημέρωση σχετικά με αυτούς; Τώρα τους μαθαίνει; Δικό της αρχείο δεν διαθέτει; Τι θα κάνει η Δικαιοσύνη τώρα που δεν μπορούσε να κάνει προηγουμένως;
Το πλαδαρό κράτος
Από τους φακέλους προκύπτει ότι τα διακόσια άτομα που βρέθηκαν στη λίστα της ΕΛ.ΑΣ. έχουν πλούσιο παρελθόν συλλήψεων, οι οποίες δεν αφορούν μόνο υποθέσεις οπαδικής βίας. Οι ύποπτοι βαρύνονται και από κατηγορίες για διαρρήξεις, ναρκωτικά, προστασία, εκβιασμούς, συμμετοχή σε ακροδεξιές ομάδες και σε δράσεις του αντιεξουσιαστικού χώρου (τι έκπληξη!). Θα έλεγε, λοιπόν, κανείς ότι αν το ένα έγκλημα είναι δύσκολο να αποδειχθεί, σίγουρα κάποιο άλλο θα αποδεικνύεται ευκολότερα· αν η συμμετοχή στη μία ποινικώς κολάσιμη πράξη δεν επέφερε κυρώσεις, σίγουρα η συμμετοχή σε κάποια άλλη δεν μπορεί παρά να έχει επιφέρει. Αυτό που συνάγεται όμως από τη συσσώρευση φαινομενικά αναξιοποίητων στοιχείων είναι το απογοητευτικό συμπέρασμα που οι περισσότεροι πολίτες βγάζουν κάθε φορά που «σκάει» ένα περιστατικό οπαδικής βίας: το κράτος δεν ξέρει τι του γίνεται· παρατηρεί ελλιπώς, καταγράφει αποσπασματικά και οργανώνει πλημμελώς ένα χάος που δεν μπορεί να διευθετήσει. Φάκελοι, λίστες, πληροφορίες, διαβήματα – όλα τους μια γραφειοκρατική φασαρία πληθωρικών εντυπώσεων και μηδαμινής αποτελεσματικότητας.
Κοινό μυστικό
Η αποκάλυψη πως οι χούλιγκαν δεν είναι μόνο χούλιγκαν δεν αποτελεί αποκάλυψη. Ισα ίσα, είναι ένας κοινός τόπος που καθιστά προβληματικούς τους διαπρύσιους πολιτικούς λόγους εναντίον της οπαδικής βίας. Γιατί και η οπαδική βία δεν είναι μόνο οπαδική βία· για την ακρίβεια, είναι το τυπικό είδος τυφλής και αναίτιας βίας, το οποίο σε όλους έχει δώσει μια κάποια γεύση κι απλώς χρησιμοποιεί τον οπαδικό παράγοντα ως αφορμή για να υπάρξει. Δεν είναι οι διαφορές στο ποδόσφαιρο, το βόλεϊ και το μπάσκετ η αιτία της βίας. Οι ομάδες, ο οπαδισμός και οι κόντρες με άξονα κόκκινες, πράσινες και κίτρινες ταυτότητες είναι τα βολικά δοχεία, στα οποία η προϋπάρχουσα βία διοχετεύεται επειδή κάπου πρέπει να διοχετευτεί· είναι το προκάλυμμα της βίας: ας πούμε ότι σκοτωνόμαστε για τις ομάδες, για να μη φανεί ότι σκοτωνόμαστε για το τίποτα. Αυτός είναι και ο λόγος που το μέτρο των αγώνων χωρίς θεατές είναι μάταιο: οι οργίλοι οπαδοί συναντιούνται και εκτός γηπέδων, δίνουν ραντεβού θανάτου, ξεκαθαρίζουν εκτός έδρας τους λογαριασμούς τους, οι οποίοι σαφώς και δεν είναι αθλητικής φύσης.
Το έγκλημα και η πηγή του
Ενας γονιός που κακοποιεί το παιδί του δεν το κακοποιεί για ενδοοικογενειακούς λόγους. Οι ενδοσχολικοί ξυλοδαρμοί δεν έχουν να κάνουν με τα μαθήματα. Οι γυναικοκτονίες δεν είναι εγκλήματα πάθους. Αντίστοιχα, η οπαδική βία δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται κυριολεκτικά ως βία οπαδών – λες και πηγάζει από τις κερκίδες και εξαντλείται σε αυτές. Σε κάθε περίπτωση, οι δράστες επιδίδονται στη βία για να εκτονώσουν τη δική τους ανάγκη για καταστροφή, όχι για να ρυθμίσουν τάχα μια διαφωνία που προέκυψε στο σπίτι, στο σχολείο, στη σχέση, στον αγώνα. Σε ό,τι έχει να κάνει ειδικά με την οπαδική βία, η σύνδεση των δραστών με πλήθος άλλων εγκλημάτων το αποδεικνύει: τα γήπεδα, οι λέσχες, οι σύνδεσμοι και οι θύρες είναι έννοιες και χώροι συσπείρωσης· ο τρόπος ώστε να αποκτήσουν συνεκτικούς δεσμούς οι ομάδες κακοποιών που θα μεταφέρουν το έγκλημα στην κοινωνία. Δεν είναι η ρίζα του προβλήματος, αλλά η αυξητική του ορμόνη.
Θεωρητικοί της επιείκειας
Δεν σταματούν να μας επισημαίνουν οι νομομαθείς ότι η τιμωρία δεν λειτουργεί ως πρόληψη. Μπορεί να έχουν δίκιο. Στην Ελλάδα όμως η τιμωρία δεν λειτουργεί καν ως τιμωρία. Ας δοκιμάσουμε πρώτα να τιμωρήσουμε όσους πράττουν άδικα, όλους αυτούς που βιαιοπραγούν και μένουν ελεύθεροι ή βιάζουν και σκοτώνουν και μέσα σε λίγα χρόνια γυρνούν σπίτι τους, και ας μελετήσουμε τις συνέπειες της τιμωρίας ύστερα. Ακόμη όμως κι αν ο κολασμός δεν λειτουργεί αποτρεπτικά, ίσως λειτουργεί προστατευτικά. Ας μην παραδειγματίζονται οι εγκληματίες του μέλλοντος· τουλάχιστον ας μείνουν μακριά μας οι εγκληματίες του παρόντος.
