Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πριν λίγες ημέρες την ετήσια έκθεση φορολογίας 2023. Η έκθεση αυτή όπως κάθε χρόνο, παρουσιάζει μια ανάλυση βάσει δεικτών, του σχεδιασμού και των επιδόσεων των φορολογικών συστημάτων των κρατών μελών της Ε.Ε.
Στο προ-τελευταίο κεφάλαιο της φετινής έκθεσης, εξετάζεται το έργο και οι λειτουργίες των φορολογικών διοικήσεων των κρατών μελών από διάφορες οπτικές γωνίες και επιπροσθέτως αναλύεται με δείκτες η αποτελεσματικότητα τους (υποβολή δηλώσεων, προ-συμπλήρωση, κ.λπ.).
Τα κύρια σημεία από αυτό το κεφάλαιο είναι τα ακόλουθα:
Πρώτον, ενώ υπάρχει μεγάλη ετερογένεια στις επιδόσεις των κρατών μελών όταν εξετάζονται δείκτες αποτελεσματικότητας της φορολογικής διοίκησης, υπάρχει σαφής τάση ότι η ψηφιοποίηση έχει ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των φορολογικών διοικήσεων όσον αφορά τη φορολογική συμμόρφωση και την είσπραξη φόρων.
Δεύτερον, η φοροαποφυγή και η φοροδιαφυγή τόσο στον τομέα της άμεσης φορολογίας όσο και στον τομέα της έμμεσης φορολογίας εκτιμάται ότι οδηγούν σε απώλειες δισεκατομμυρίων ευρώ σε φορολογικά έσοδα σε ετήσια βάση. Η φορολογική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και οι αποτελεσματικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής αποτελούν, επομένως, ένα κρίσιμο μέσο για την καταπολέμηση της φορολογικής κατάχρησης και την αύξηση της είσπραξης φόρων.
Τέλος, στην ΕΕ υπάρχουν πολλαπλές μορφές διοικητικής συνεργασίας μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων των κρατών μελών τόσο στον τομέα των άμεσων φόρων, όπως η οδηγία για τη διοικητική συνεργασία (DAC), όσο και στον τομέα της έμμεσης φορολογίας, όπως ο κανονισμός 904 για τον ΦΠΑ. Αυτές οι μορφές συνεργασίας ενισχύουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων και, κατά συνέπεια, συμβάλουν στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και τη φοροαποφυγής. Η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών υποστηρίζεται επίσης μέσω της Φορολογικής Διοίκησης στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ (TADEUS), ενός στρατηγικού φόρουμ φορολογικών διοικήσεων, το οποίο έχει λειτουργήσει ως κόμβος συνεργασίας εντός της ΕΕ και έχει δημιουργήσει ομάδα έργων σε συγκεκριμένους τομείς, όπως ο εθελοντικός φορολογική συμμόρφωση και την εκτίμηση των φορολογικών κενών.
Αποτελεσματικότητα των φορολογικών διοικήσεων
Οι φορολογικές διοικήσεις πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι φορολογούμενοι εκπληρώνουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Μια αποτελεσματική διοίκηση επιτυγχάνει αυτόν τον βασικό στόχο με την προώθηση της εθελοντικής συμμόρφωσης σε ότι αφορά την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών, καθώς και με τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με τη μη συμμόρφωση. Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους είναι ζωτικής σημασίας η αποτελεσματική λειτουργία των φορολογικών διοικήσεων.
Πρώτον, αποτελούν βασικό παράγοντα για τη διασφάλιση της κατάλληλης χρηματοδότησης των δημόσιων πολιτικών και των δημόσιων υπηρεσιών.
Δεύτερον, οι φορολογικές διοικήσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία των ειλικρινών φορολογουμένων και στην τήρηση της αρχής, ότι ο κάθε φορολογούμενος καταβάλλει στο κράτος τον μερίδιο φόρου που του αναλογεί.
Οι φορολογικές διοικήσεις εισπράττουν, κατά μέσο όρο, το 62% των συνολικών κρατικών εσόδων σε ολόκληρη την ΕΕ (ΟΟΣΑ, 2022c), και σε ορισμένα κράτη μέλη, όπως η Σουηδία, έως και το 99% των συνολικών κρατικών εσόδων.
Δείκτες μέτρησης της αποτελεσματικότητας των φορολογικών διοικήσεων
Τα ποσοστά εμπρόθεσμης υποβολής φορολογικών δηλώσεων μπορούν να χρησιμεύσουν ως δείκτης της αποτελεσματικότητας των φορολογικών διοικήσεων, καθώς αντικατοπτρίζουν εν μέρει την ευκολία με την οποία οι φορολογούμενοι μπορούν να συμμορφωθούν έγκαιρα με τις φορολογικές τους υποχρεώσεις.
Στο επόμενα 2 γραφήματα παρουσιάζονται τα ποσοστά της εμπρόθεσμης υποβολής των δηλώσεων φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων (CIT) και των δηλώσεων φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων (PIT) των χωρών μελών της ΕΕ.
Από αυτά τα δεδομένα μπορούν να εξαχθούν δύο συμπεράσματα.
Πρώτον, το επίπεδο των δηλώσεων φυσικών προσώπων (PIT) και νομικών προσώπων (CIT) που έχουν υποβληθεί εγκαίρως (εμπρόθεσμα) παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητο σε πολλά κράτη μέλη μεταξύ των ετών 2015 και 2020.
Δεύτερον, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών.
Σε ότι αφορά τις δηλώσεις νομικών προσώπων, η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Ολλανδία και η Σλοβενία εμφανίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό εμπρόθεσμης υποβολής, ενώ αντίθετα η Μάλτα, η Κύπρος, η Ιρλανδία και η Πολωνία εμφανίζουν το χαμηλότερο.
Στις δηλώσεις φυσικών προσώπων τα μεγαλύτερα ποσοστά εμπρόθεσμης υποβολής έχουν η Ισπανία, η Γαλλία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα, ενώ τα χαμηλότερα τα έχει η Κύπρος, η Ρουμανία, η Ιρλανδία και η Σλοβενία.
ΕΜΠΡΟΘΕΣΜΗ ΥΠΟΒΟΛΗ ΔΗΛΩΣΕΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΏΠΩΝ (σε ποσοστό %) στα Κ/Μ, 2015-2020
Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Φορολογίας και Τελωνειακής Ένωσης, βάσει (ΟΟΣΑ, 2017) και (ΟΟΣΑ, 2022γ).Σημειώσεις: (1) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία του 2015 για AT, CY, DE, DK, EE, ES, LU, PL και SE (τα στοιχεία του 2014 έχουν χρησιμοποιηθεί για DK και SE).(2) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2020 για τις χώρες AT, EE, ES, IT και LU.
ΕΜΠΡΟΘΕΣΜΗ ΥΠΟΒΟΛΗ ΔΗΛΩΣΕΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΏΠΩΝ (σε ποσοστό %) στα Κ/Μ , 2015-2020
Σημειώσεις: (1) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2015 για AT, BG, CY, DE, ES, LU, PL, SE και SI (τα στοιχεία του 2014 έχουν χρησιμοποιηθεί για BG και SE).(2) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2020 για τις AT, HU, IT και LU.
Οι φορολογικές διοικήσεις διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του κόστους συμμόρφωσης που αντιμετωπίζουν οι φορολογούμενοι. Το κόστος συμμόρφωσης περιλαμβάνει φυσικά τον χρόνο που δαπανάται από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις για τη συμμόρφωση τους με τις φορολογικές υποχρεώσεις (π.χ. συμπλήρωση φορολογικών δηλώσεων). Ενώ το μέγεθος του κόστους συμμόρφωσης με το οποίο επιβαρύνεται ο φορολογούμενος καθορίζεται εν μέρει από τους κανόνες και τις υποχρεώσεις ενός φορολογικού συστήματος, επηρεάζεται επίσης από την ικανότητα των αρχών να απλοποιούν τη διαδικασία φορολογικής συμμόρφωσης.
Ο επόμενος πίνακας δείχνει σε ποιες χώρες οι δηλώσεις φυσικών προσώπων, νομικών προσώπων και ΦΠΑ, είναι προ-συμπληρωμένες αντλώντας στοιχεία από εργοδότες, φορείς, ηλεκτρονικά συστήματα τιμολόγησης και άλλες πηγές δεδομένων.
Το στοιχείο αυτό χρησιμεύει ως δείκτης κόστους συμμόρφωσης, δεδομένου ότι οι προ-συμπληρωμένες φορολογικές δηλώσεις μπορούν να μειώσουν σημαντικά την επιβάρυνση των φορολογουμένων όσον αφορά τον χρόνο και την προσπάθεια που δαπανάται για την εκπλήρωση των φορολογικών τους υποχρεώσεων.
Ο πίνακας δείχνει ότι η Δανία, η Ισπανία και η Πορτογαλία είναι τα μόνα κράτη μέλη που έχουν προ-συμπληρωμένες φορολογικές δηλώσεις και για τους τρεις τύπους δηλώσεων φόρων (φυσικών προσώπων, νομικών προσώπων, ΦΠΑ).
ΠΡΟ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΔΗΛΩΣΕΩΝ (ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΦΠΑ) 2020
: OECD, 2022
Οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του
κόστους συμμόρφωσης καθώς και του διοικητικού φόρτου. Τα τελευταία στοιχεία του 2020 υποδεικνύουν υψηλά επίπεδα
ηλεκτρονικών υποβολών σε ολόκληρη την ΕΕ (τόσο για τις δηλώσεις νομικών όσο και για τις δηλώσεις φυσικών προσώπων) και με
σημαντικές βελτιώσεις μεταξύ 2015 και 2020.
Ωστόσο, ενώ το ποσοστό υποβολής δηλώσεων με ηλεκτρονικό τρόπο ανέρχεται στο 100 % για τα περισσότερα
κράτη μέλη, υπάρχει περιθώριο βελτίωσης όσον αφορά το ποσοστό των δηλώσεων φυσικών προσώπων στο Λουξεμβούργο, τη
Σλοβενία και την Τσεχία όπου τα ποσοστά ηλεκτρονικής υποβολής είναι
κάτω του 25%.
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΠΟΒΟΛΗ ΔΗΛΩΣΕΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ (% ΕΠΙ ΣΥΝΟΛΟΥ), 2015-2020
Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Φορολογίας και Τελωνειακής Ένωσης, βάσει (ΟΟΣΑ, 2017) και (ΟΟΣΑ, 2022γ).
Σημειώσεις: (1) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2015 για ΒΕ, ΓΕ, EE, EL, LT, LV, MT και SE.(2) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2020 για την MT.
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΠΟΒΟΛΗ ΔΗΛΩΣΕΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ (% ΕΠΙ ΣΥΝΟΛΟΥ), 2015-2020
Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Φορολογίας και Τελωνειακής Ένωσης, βάσει (ΟΟΣΑ, 2022γ).
Σημειώσεις: (1) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2011 για HR, RO και SI.(2) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2020 για DK και MT (τα στοιχεία του 2019 έχουν χρησιμοποιηθεί για τη DK).
Ψηφιοποίηση
Ο βαθμός στον οποίο οι φορολογικές διοικήσεις υιοθετούν τη μετάβαση προς μια ψηφιοποιημένη διοίκηση μπορεί να προσδιοριστεί από την ύπαρξη μιας στρατηγικής ψηφιακού μετασχηματισμού.
Ενώ η ανάπτυξη μιας τέτοιας στρατηγικής αποτελεί σημαντικό σημείο εκκίνησης, η εφαρμογή της απαιτεί από τις φορολογικές διοικήσεις να εντοπίσουν, να χαρτογραφήσουν και να αναπτύξουν τις ψηφιακές δεξιότητες του προσωπικού τους. Απαιτεί επίσης από τις διοικήσεις να οικοδομήσουν μια ψηφιακή κουλτούρα εντός της οποίας τα μέλη του προσωπικού ενθαρρύνονται να αναπτύξουν ψηφιακά εργαλεία για τη αρτιότερη συνεργασία με τους φορολογούμενους και την αντιμετώπιση της μη συμμόρφωσης.
Ο επόμενος πίνακας δείχνει εάν οι φορολογικές διοικήσεις των κρατών μελών έχουν αναπτύξει ή όχι μια στρατηγική ψηφιακού μετασχηματισμού, μια στρατηγική για τον εντοπισμό των δεξιοτήτων που απαιτούνται για έναν επιτυχημένο ψηφιακό μετασχηματισμό και μια στρατηγική για την οικοδόμηση μιας ψηφιακής κουλτούρας στη διοίκηση.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΨΗΦΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ (DT), ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ (DS) ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ (DC), 2022
: ΟΟΣΑ, 2022 (https://www.oecd.ora/tax/forum-on-tax-administration/tax-technoloav-tools-and-diaital-solutions/strateav-governance-and-new-skills.htm).
Σημειώσεις: (1) Τα στοιχεία αναφέρονται από τις φορολογικές διοικήσεις και επομένως δεν είναι 100 % αντικειμενικά ή συγκρίσιμα.(2) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τις CY, CZ και DE.(3) Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα DC για RO.
Η έκθεση της Ε.Ε. στο σύνολό της:
