Στην αχανή έρημο της Παταγονίας στην Αργεντινή, υπάρχει μια απομακρυσμένη σπηλιά διακοσμημένη με σχεδόν 900 τοιχογραφίες ανθρώπινων μορφών, ζώων και αφηρημένων σχεδίων. Μέχρι πρόσφατα, οι αρχαιολόγοι υπέθεταν ότι η τέχνη του βράχου σε αυτήν την τοποθεσία, γνωστή ως Cueva Huenul 1, δημιουργήθηκε πολύ πιο πρόσφατα.
Ωστόσο, σε άρθρο που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στο περιοδικό Science Advances, οι επιστήμονες ανέφεραν ότι ένα από τα πιο μυστηριώδη μοτίβα του σπηλαίου, εκείνο που μοιάζει με χτένισμα, εμφανίστηκε για πρώτη φορά πριν από περίπου 8.200 χρόνια, καθιστώντας το το αρχαιότερο γνωστό παράδειγμα βραχοτεχνίας σε ένα από τα πιο απομακρυσμένα μέρη στη Γη.
Σύμφωνα πάντα με την έκθεση, οι καλλιτέχνες σχεδίαζαν το ίδιο μοτίβο χτένας με μαύρη χρωστική ουσία για χιλιάδες χρόνια γεγονός που το κάνει μοναδικό καθώς η περιοχή θεωρούνταν ερημική και καθόλου κατοικημένη. Η τέχνη των σπηλαίων παρέχει μια σπάνια εικόνα μιας κουλτούρας που μπορεί να βασίστηκε σε αυτό το σχέδιο για να μεταδώσει πολύτιμες γνώσεις μεταξύ των γενεών κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κλιματικών αλλαγών.
Σημειώνεται μάλιστα ότι η Παταγονία, η οποία εκτείνεται στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής, δεν ήταν προσβάσιμη από τον άνθρωπο πριν από περίπου 12.000 χρόνια. Αυτοί οι πρώτοι κάτοικοι ευδοκίμησαν στο Cueva Huenul 1 για γενιές, αφήνοντας σημάδια κατοίκησης.
Στη συνέχεια, πριν από περίπου 10.000 χρόνια, η περιοχή έγινε άνυδρη και αφιλόξενη λόγω των κλιματικών αλλαγών. Το ζωγραφισμένο μοτίβο στο σπήλαιο παρέμεινε όμως άθικτο υποδηλώνοντας ότι ο χώρος εγκαταλείφθηκε.
«Όταν είδαμε τα αποτελέσματα μείναμε έκπληκτοι»
H Guadalupe Romero Villanueva, αρχαιολόγος που συμμετέχει στην έρευνα αναφέρει χαρακτηριστικά «Ήταν ένα σοκ και έπρεπε να ξανασκεφτούμε κάποια πράγματα».
Οι ερευνητές θεωρούν ότι οι τοιχογραφίες που δημιουργήθηκαν εντός του σπηλαίου αποσκοπούσαν στο να μπορούν οι αρχαίοι λαοί να επικοινωνούν μεταξύ τους καθώς προσαρμόστηκαν σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα.
Οι επιστήμονες έφτασαν στην ηλικία των ζωγραφιών με τη βοήθεια ραδιενεργού άνθρακα ενώ παράλληλα ανακαλύφθηκε ότι η μαύρη μπογιά πιθανότατα να φτιάχτηκε από καμένο ξύλο, ενδεχομένως θάμνους ή κάκτους.
«Το πιο σημαντικό είναι ότι καλύπτουν 3.000 χρόνια ζωγραφικής. Βασικά το ίδιο μοτίβο όλο αυτό το διάστημα», δήλωσε ο Ramiro Barberena, ερευνητής και αρχαιολόγος.
Πρόσθεσε ότι αυτό ήταν απόδειξη «για τη συνέχεια στη μετάδοση πληροφοριών σε αυτές τις πολύ μικρές και πολύ κινητές κοινωνίες».
Τι είναι το μοτίβο της χτένας
Αν και το μοτίβο της χτένας έχει χαθεί στο χρόνο, οι ερευνητές εικάζουν ότι θα μπορούσε να συνέβαλε στη διατήρηση των συλλογικών αναμνήσεων και των προφορικών παραδόσεων των λαών που άντεξαν αυτή την ασυνήθιστα ζεστή και ξηρή περίοδο. Οι σχέσεις μεταξύ ομάδων αρχαίων ανθρώπων που ανέπτυξαν και μοιράστηκαν αυτή την τέχνη μπορεί να έχουν ενισχύσει τις πιθανότητες επιβίωσης σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον.
Ο Andrés Troncoso, αρχαιολόγος στο τμήμα ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Χιλής που δεν συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσε ότι συμφωνεί με αυτήν την ερμηνεία. Η τοιχογραφία «παρέχει μια συμβολή στη συζήτηση για το πώς οι άνθρωποι αντιμετώπισαν την κλιματική αλλαγή στο παρελθόν», είπε.
Αν και ο σκοπός του μοτίβου της χτένας είναι πιθανό να παραμείνει μυστήριο, η επίμονη παρουσία του μοτίβου στο σπήλαιο ανοίγει ένα νέο παράθυρο στους προϊστορικούς λαούς της Παταγονίας.
«Δεν μπορείτε παρά να σκεφτείτε αυτούς τους ανθρώπους», είπε ο Δρ Romero Villanueva, προσθέτοντας: «Ήταν στο ίδιο μέρος, θαύμαζαν το ίδιο τοπίο. Οι άνθρωποι που ζούσαν εδώ, ίσως οικογένειες, μαζεύονταν εδώ για κοινωνικές γιορτές. Είναι πραγματικά συγκινητικό για εμάς».
