Η αναζήτηση για γλυκαντικά χαμηλής ενέργειας συνεχίζεται για περισσότερο από έναν αιώνα, καθώς το «πάθος» για τα γλυκά είναι «έμφυτο»,
Ωστόσο, ερωτήματα ασφάλειας έχουν στιγματίσει αυτά τα προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου τεχνητού γλυκαντικού χωρίς θερμίδες, της ζαχαρίνης, η οποία συντέθηκε αρχικά το 1879.
Χθες, υπηρεσία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δήλωσε ότι η ασπαρτάμη, που χρησιμοποιείται σε πολλά αναψυκτικά διαίτης και τρόφιμα, ενδεχομένως προκαλεί καρκίνο.
Την ίδια ακριβώς στιγμή ωστόσο, επιτροπή εμπειρογνωμόνων που λειτουργεί εν μέρει υπό την αιγίδα του ΠΟΥ δήλωσε ότι η ουσία είναι ασφαλής για κατανάλωση σε λογικές ποσότητες.
ΠΟΥ: Πώς η ασπαρτάμη μπήκε στην ατζέντα του τμήματος έρευνας για τον καρκίνο
1. Τι γνωρίζουμε για τις επιπτώσεις της ασπαρτάμης στην υγεία;
Η ασπαρτάμη, η οποία εισήχθη ως εμπορικό προϊόν το 1981 και πωλείται με εμπορικές ονομασίες όπως Equal, βρίσκεται υπό εξέταση ως πιθανή αιτία καρκίνου για πάνω από μια δεκαετία.
Κάποιες μελέτες έχουν δείξει συνδέσεις με την εμφάνιση καρκίνου, ενώ άλλες δεν έχουν διαπιστώσει καμία συσχέτιση.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2022 στο PLOS Medicine παρακολούθησε τη διατροφή περισσότερων από 100.000 Γάλλων ενηλίκων για μια περίοδο οκτώ ετών. Σε άτομα που κατανάλωναν ασπαρτάμη σε ποσότητα που αντιστοιχεί σε λιγότερο από ένα κουτάκι αναψυκτικού διαίτης την ημέρα, η μελέτη διαπίστωσε 15% υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου σε σύγκριση με τους μη καταναλωτές.
Στη νέα αξιολόγηση, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) του ΠΟΥ κατατάσσει την ασπαρτάμη ως “πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο”, κατάταξη που έρχεται δεύτερη από τις τέσσερις κατηγορίες κινδύνου για τον καρκίνο που έχει θεσπίσει.
Στηρίζεται σε τρεις άλλες μελέτες που συνδέουν την κατανάλωση τεχνητά γλυκαντικών ποτών με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του ήπατος ή θανάτου από καρκίνο του ήπατος, καθώς και σε “περιορισμένες” ενδείξεις ότι η ασπαρτάμη μπορεί να προκαλέσει καρκίνο σε πειραματόζωα.
2. Γιατί τα στοιχεία δεν είναι σαφέστερα;
Σχεδόν όλες οι μελέτες που διερευνούν τις επιδράσεις της ασπαρτάμης δεν είναι ελεγχόμενα πειράματα αλλά κυρίως μελέτες παρατήρησης, στις οποίες οι ερευνητές συλλέγουν δεδομένα για μια ομάδα ανθρώπων και προσπαθούν να συνδέσουν κάποιο εύρημα με ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Επειδή τόσοι πολλοί άλλοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα, τέτοιες μελέτες έχουν περιορισμένη ικανότητα να προσδιορίσουν την αιτιώδη συνάφεια.
Επίσης, οι μελέτες διατροφής βασίζονται σε εθελοντές που δηλώνουν μόνοι τους τι έτρωγαν, με αποτέλεσμα να παράγονται μερικές φορές αναξιόπιστα δεδομένα. Στις μελέτες σε ανθρώπους στις οποίες βασίστηκε η IARC, “δεν μπορούσε να αποκλειστεί η σύμπτωση, η μεροληψία ή η επιρροή”, έγραψαν τα μέλη της ομάδας εργασίας του οργανισμού σε άρθρο στην επιθεώρηση Lancet Oncology.
“Υπάρχουν κάποια σημάδια”, λέει η Mathilde Touvier, επιδημιολόγος που συνέγραψε τη γαλλική μελέτη και ήταν μέλος της ομάδας εργασίας της IARC.
“Χρειαζόμαστε πρόσθετες μελέτες”, ανέφερε.
3. Τι είπε η ομάδα εμπειρογνωμόνων;
Η Κοινή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τα Πρόσθετα Τροφίμων (JECFA), η οποία διοικείται από κοινού από τον ΠΟΥ και τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, διενήργησε ανεξάρτητη επισκόπηση των πιθανών κινδύνων της ασπαρτάμης.
Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα στοιχεία ότι η ασπαρτάμη προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο δεν ήταν πειστικά και συνέστησε περισσότερη έρευνα.
Προς το παρόν, η επιτροπή επαναβεβαίωσε τις υφιστάμενες οδηγίες της – ότι είναι αποδεκτή η κατανάλωση έως 40 χιλιοστογραμμάρια ασπαρτάμης ημερησίως ανά κιλό σωματικού βάρους. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τροφίμων και Ασφάλειας έχει την ίδια γνώμη
Η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων, η οποία δήλωσε ότι διαφωνεί με τα συμπεράσματα της IARC και πως έχει εντοπίσει ελλείψεις στις μελέτες στις οποίες βασίστηκε η υπηρεσία προτείνει υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης – 50 χιλιοστόγραμμα ανά κιλό βάρους.
4.Τι σημαίνει στην πραγματικότητα η οδηγία για την ημερήσια πρόσληψη;
Ένα κουτάκι αναψυκτικού διαίτης περιέχει 200 χιλιοστόγραμμα έως 300 χιλιοστόγραμμα ασπαρτάμης.
Έτσι, ένας ενήλικας που ζυγίζει 70 κιλά (154 λίβρες) θα μπορούσε να καταναλώνει εννέα έως 14 την ημέρα πριν υπερβεί το όριο της JECFA.
Αυτό βέβαια προϋποθέτει ότι το άτομο δεν καταναλώνει άλλες πηγές ασπαρτάμης, η οποία αποτελεί συστατικό σε χιλιάδες τρόφιμα και ποτά – συμπεριλαμβανομένων των δημητριακών πρωινού, των τσίχλας και του γιαουρτιού – καθώς και σε ορισμένα φάρμακα.
5.Τι σημαίνει η προειδοποίηση του ΠΟΥ για τους καταναλωτές;
Η προειδοποίηση για τον καρκίνο δεν θα έχει άμεσο αντίκτυπο στη διαθεσιμότητα της ασπαρτάμης. Ο ΠΟΥ δεν έχει καμία ρυθμιστική εξουσία. Η ασπαρτάμη και άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες ρυθμίζονται γενικά ως πρόσθετα τροφίμων από τις εθνικές αρχές.
Παρόλα αυτά, η προειδοποίηση είναι πιθανό να ενισχύσει τις αμφιβολίες των καταναλωτών σχετικά με την ασπαρτάμη και άλλα τεχνητά γλυκαντικά.
6.Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις;
Ο FDA έχει εγκρίνει πέντε άλλα τεχνητά γλυκαντικά ως ασφαλή: ακεσουλφάμη κάλιο, σουκραλόζη (που κυκλοφορεί στην αγορά ως Splenda), νεοτάμη, αντβαντάμη και ζαχαρίνη.
Ωστόσο, σε έρευνες, οι καταναλωτές δηλώνουν ότι προτιμούν τα γλυκαντικά χαμηλών θερμίδων που είναι φυτικής προέλευσης, όπως η στέβια.
Η στέβια γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη στα τρόφιμα και τα ποτά στα νοικοκυριά των ΗΠΑ, σύμφωνα με μελέτη του 2020, αλλά έρχεται αντιμέτωπη με άλλες «προκλήσεις».
Η στέβια θεωρείται ασφαλής από το Center for Science in the Public Interest, μια ομάδα υπεράσπισης των καταναλωτών, αλλά έχει άσχημη επίγευση, για παράδειγμα.
7.Τι συνέβη με τη ζαχαρινη;
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, βρέθηκε ότι η ζαχαρίνη προκαλεί καρκίνο σε πειραματόζωα. Ο FDA αρχικά πρότεινε την απαγόρευσή της, αλλά τελικά απαίτησε από τις βιομηχανίες τροφίμων απλώς να φέρουν προειδοποιητική ετικέτα.
Η σακχαρίνη κρίθηκε αργότερα ασφαλής. Αλλά εντωμεταξύ, οι κατασκευαστές κατασκευαστές αναψυκτικών διαίτης στράφηκαν σε μεγάλο βαθμό στην ασπαρτάμη, η οποία θεωρείται από πολλούς ότι έχει καλύτερη γεύση.
Πολλά τρόφιμα και φάρμακα που πωλούνται σήμερα περιέχουν ζαχαρίνη, που όμως έχει επισκιαστεί από άλλες γλυκαντικές ουσίες.
8.Τι σημαίνει η προειδοποίηση του ΠΟΥ για τους κατασκευαστές τροφίμων και ποτών χαμηλών θερμίδων;
Η ασπαρτάμη χρησιμοποιείται σε περίπου 15% από τα 10 κορυφαία ανθρακούχων αναψυκτικών που πωλούνται στις ΗΠΑ.
Με την επιστήμη να εξελίσσεται και τις προτιμήσεις των καταναλωτών να αλλάζουν, οι μεγάλοι κατασκευαστές αναψυκτικών είναι απασχολημένοι με την αναζήτηση φυτικών εναλλακτικών λύσεων.
Για παράδειγμα, η Coca-Cola έκανε τον Απρίλιο περιορισμένες δοκιμές στην αγορά μιας Diet Coke που αντικαθιστά την ασπαρτάμη με monk fruit και στέβια.
Ταυτόχρονα, ορισμένοι ειδικοί του κλάδου περιμένουν ότι αυτό το τελευταίο επεισόδιο στο σίριαλ των τεχνητών γλυκαντικών θα ξεχαστεί.
