Η διεξαγωγή εκλογών όταν οι εχθροί έχουν εισβάλλει στην χώρα σου ή την βομβαρδίζουν είναι μία δύσκολη υπόθεση. Από την άλλη η μη διεξαγωγή εκλογών είναι επικίνδυνη καθώς οι κυβερνώντες κινδυνεύουν να κατηγορηθούν ως παράνομοι.
Σε αυτή τη δύσκολη θέση βρίσκεται ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Η πενταετής θητεία του έληξε επισήμως, σήμερα, 20 Μαΐου, και γεγονός είναι ότι δεν μπορεί να διεξάγει εκλογές τώρα. Κάποια στιγμή όμως πρέπει να το κάνει.
Ο Αβραάμ Λίνκολν κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στην Αμερική που μαστιζόταν από τον εμφύλιο πόλεμο το 1864, υπενθυμίζει ο Economist, ενώ ο Φρανκλίνος Ρούζβελτ εξασφάλισε την τέταρτη θητεία του το 1944, την ώρα που τα αμερικανικά στρατεύματα επιχειρούσαν σε όλο τον κόσμο.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, αντίθετα τις απέφυγε, μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος στην Ευρώπη το 1945. Οπότε και τις έχασε.
Η στιγμή των Ρώσων, να καταγγείλουν τον Ζελένσκι ως παράνομο
Το σύνταγμα της Ουκρανίας είναι συγκεχυμένο. Το άρθρο 103 αναφέρει ότι ο πρόεδρος εκλέγεται για πενταετή θητεία- αλλά το άρθρο 108 λέει ότι ασκεί την εξουσία μέχρι να ορκιστεί νέος πρόεδρος. Ένας παλιός νόμος (όχι συνταγματική διάταξη) προβλέπει ότι δεν μπορούν να διεξαχθούν εκλογές ενόσω ισχύει στρατιωτικός νόμος, κάτι που ισχύει στην Ουκρανία από τότε που η Ρωσία άρχισε την πλήρους κλίμακας εισβολή της, τον Φεβρουάριο του 2022.
Αυτή όμως είναι η στιγμή των Ρώσων να αρχίσουν να καταγγέλουν τον Β. Ζελένσκι ως «παράνομο».
Καραδοκούν οι εχθροί του
Εντωμεταξύ, στο Κίεβο, οι εχθροί του προέδρου μουρμουρίζουν ότι η κατάσταση είναι αφόρητη ενώ υπάρχουν φήμες για παραιτήσεις υψηλόβαθμων στελεχών ή ακόμη και για πραξικόπημα ( (αν και αυτό φαίνεται επιστημονική φαντασία).
Οι μάχες θα μπορούσαν να διαρκέσουν για χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι ο στρατιωτικός νόμος θα διαρκέσει επίσης, άρα ο Ζελένσκι είναι κατά κάποιο τρόπο «καλλυμένος».
Ξεθωριάζει το «αστέρι» του
Όσο δεν χάνει, που προς το παρόν δεν χάνει, ο πόλεμος βολεύει τον Πούτιν: είναι η πιο πειστική δικαιολογία του για την καταστολή που τον κρατά στην εξουσία.
Αλλά καθώς ο πόλεμος παρατείνεται, η δημοτικότητα του κ. Ζελένσκι θα δοκιμαστεί περαιτέρω. Ήδη ο αστερισμός του χάνει την λάμψη του.
Κάποιοι Ουκρανοί αναρωτιούνται αν ένας άλλος ηγέτης θα ήταν πιο αποτελεσματικός στην εξέλιξη του πολέμου, ή αν θα έβρισκε τρόπο να διαπραγματευτεί κάποιο είδος ειρήνης.
Ο πρόεδρος επιμένει ότι ο στόχος του εξακολουθεί να είναι να ανακτήσει όλα τα χαμένα εδάφη της Ουκρανίας,κάτι που φαίνεται ανέφικτο.
Η κυβέρνηση δέχεται πυρά για διαφθορά και για συγκεντρωτισμό της εξουσίας στα χέρια ενός μικρού κύκλου.
Ο Ζελένσκι έκανε επίσης λάθη στρατηγικής. Πολλές μονάδες της πρώτης γραμμής έχουν μειωθεί στο -περίπου -70% της δύναμής τους. Μετά από μεγάλη καθυστέρηση, τέθηκε σε ισχύ νόμος για την επιστράτευση. Αλλά θα χρειαστούν μήνες για να γίνουν αισθητά τα αποτελέσματά του στο πεδίο της μάχης.
«Θα πρέπει να παραδεχτεί εν τέλει, ότι πρέπει να διεξάγει εκλογές, παρά τις δυσκολίες»
Η διεξαγωγή εκλογών θα ενίσχυε τη νομιμότητα της κυβέρνησης, όμως πράγματι, η διεξαγωγή τους τώρα είναι ανέφικτη. Οι Ρώσοι πιέζουν. Τα βαριά πυραυλικά πυρά που εξαπέλυσαν εκ νέου τον Μάρτιο έχουν θέσει εκτός λειτουργίας το μεγαλύτερο μέρος της μη πυρηνικής ηλεκτροπαραγωγής της Ουκρανίας, προκαλώντας διακοπές ρεύματος.
Και στις 10 Μαΐου η Ρωσία ξεκίνησε μια επιτυχή επαναπροώθηση στην επαρχία του Χάρκοβο, από την οποία είχε εκδιωχθεί από τους Ουκρανούς τον Σεπτέμβριο του 2022.
Ο στόχος της δεν είναι ακόμη ξεκάθαρος. Ίσως απλώς να θέλει να αναγκάσει την Ουκρανία να αποσύρει τα στρατεύματά προς την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, διευκολύνοντας έτσι τη Ρωσία να κερδίσει στο Ντονμπάς, νοτιότερα.
Ένας άλλος λόγος ενδέχεται να είναι να θέσει το πυροβολικό της σε απόσταση βολής από την πόλη και να την καταστήσει ακατοίκητη.
Η Ουκρανία θα μπορέσει να αντισταθεί και τους επόμενους μήνες καθώς θα ενισχυθεί από το νέο πακέτο στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας που εγκρίθηκε από το αμερικανικό Κογκρέσο τον Απρίλιο.
Ukrainian Presidential Press Service/Handout via REUTERS«Να μην αναστείλει την δημοκρατία επ’ αόριστον»
Αλλά και πάλι, ο Ζελένσκι πρέπει να αντιμετωπίσει τα ερωτήματα που εγείρονται, με το τέλος της επίσημης προεδρικής θητείας του.
Θα πρέπει να παραδεχτεί εν τέλει, ότι πρέπει να διεξάγει εκλογές. Θα είναι δύσκολο: Η Ρωσία αναμφίβολα θα απαγορεύσει την ψηφοφορία σε περιοχές που κατέχει και θα βομβαρδίσει εκλογικά κέντρα σε περιοχές που δεν κατέχει.
«Ωστόσο, αντί να αναστείλει τη δημοκρατία επ’ αόριστον, ο Ζελένσκι θα πρέπει να παρουσιάσει σχέδια για την ενίσχυσή της» επισημαίνει ο Economist.
