Πλέον, όλοι ξέρουμε τι είναι το catfishing (ή αναγκαστήκαμε να μάθουμε με τον «δύσκολο» τρόπο). Όταν συνειδητοποιήσαμε πως ο γοητευτικός μυστηριώδης τύπος που μας φλέρταρε ήταν στην πραγματικότητα ο γείτονας με τον οποίο δεν θα βγαίναμε ποτέ, ότι το προφίλ με τους μόλις 3 ακολούθους στο Instagram που μας στέλνει τακτικά είναι ο πρώην μας ή ότι πίσω από τον λογαριασμό ενός αγνώστου stalker με 0 αναρτήσεις κρύβεται ο ίδιος μας ο σύντροφος που ήθελε απλά να βλέπει τις ιστορίες μας για να βεβαιωθεί ότι δεν έχουμε κάνει «απόκρυψη ιστορίας» στο κανονικό του προφίλ…τότε υπήρξαμε τα θύματα που πιάστηκαν στη φάκα του catfishing.
Στην πιο ελαφριά εκδοχή του, catfishing μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και το πολύ «βαρύ» photoshop. Εκείνο δηλαδή που ναι μεν κάποιος δεν προσποιείται πως είναι ένας άλλος, αλλά όταν τον δεις από κοντά, αντικρύζεις έναν «άλλον» από αυτόν που έβλεπες στις φωτογραφίες. Πράγματι, πολλοί έχουν θίξει αυτό το θέμα κατά καιρούς, ισχυριζόμενοι πως είναι ενός είδους «κοροϊδία»: Δεν θα έβγαινα μαζί του/της αν είχα δει πώς είναι πραγματικά ούτε θα κατανάλωνα τόσο χρόνο και ενέργεια στο να ανταλλάσσουμε μηνύματα, θα πουν πολλοί.
Βέβαια, δεδομένου του ότι τα φίλτρα έχουν εισβάλει πια για τα καλά στη ζωή μας, ποιος μπορεί να πει ότι δεν επεξεργάζεται τις φωτογραφίες του πριν πατήσει «κοινοποίηση»; Έπειτα, εγείρονται μερικά ακόμη ερωτήματα ως προς το επίπεδο του photoshop που τελικά «επιτρέπεται»: Το να «εξαφανίσεις» ένα καθόλου κολακευτικό σπυράκι που έβγαλες τελευταία στιγμή στο κέντρο του προσώπου (που έτσι και αλλιώς σε μερικές μέρες δεν θα υπάρχει ούτως ή άλλως), είναι το ίδιο με το να κάνεις τον εαυτό σου να φαίνεται 10 χρόνια νεότερος, 10 κιλά πιο αδύνατος και 10 cm ψηλότερος;
Μην (γατο)ψαρώνεις: Η digital εξαπάτηση στο metaverse
Ο όρος catfishing λοιπόν έχει πια αποκτήσει διαφορετική σχεδόν σημασία για τον καθένα, τα όρια είναι λεπτά και η υποκειμενική χροιά μεγάλη. Στην κυριολεξία, το «catfishing» σημαίνει «ψάρεμα γατόψαρου», αλλά σε social media-κό επίπεδο χρησιμοποιείται για να αναφερθούμε στην εξαπάτηση.
Ας δούμε λοιπόν τι είναι το reverse catfishing ή αλλιώς η νέα hot right now τάση. Δυστυχώς δεν είναι το αντίστροφο της εξαπάτησης, δηλαδή η ευθύτητα, η εντιμότητα και η ειλικρίνεια. Είναι κάτι άλλο, αρκετά οξύμωρο, σίγουρα πολύ ανατρεπτικό και διόλου προβλέψιμο.
Στις μέρες μας λοιπόν, το scroll down την αρχική σελίδα έχει γίνει μια καθημερινή συνήθεια όλων. Σε σημείο που στο τέλος τέλος δεν θυμόμαστε καν τα περισσότερα από όσα είδαμε ούτε μπορούμε να ανασύρουμε στη μνήμη μας κάτι που λίγο πριν μας είχε όντως τραβήξει την προσοχή. Σε αυτό δεν φταίμε εμείς, ούτε οι ίδιοι οι χρήστες που δεν αναρτούν κάτι πραγματικά συγκλονιστικό ή ενδιαφέρον. Φταίει απλά το διαδικτυακό overdose, η digital υπερπληροφόρηση που δεν αφήνει «χώρο» στο μυαλό και τη μνήμη μας για όλα όσα θέλουμε πραγματικά να «αποθηκεύσουμε» σε αυτό. Πρόκειται για εκείνο που κάποιος ειδικός των media ή ένας επικοινωνιολόγος, θα αποκαλούσε οικονομία της προσοχής: Όπως και τα χρήματα, είναι συγκεκριμένη η ποσότητα προσοχής που διαθέτουμε και, ως εκ τούτου, μπορούμε να ξοδέψουμε. Πρόκειται για κάτι πεπερασμένο, με συγκεκριμένο όριο.
Τι συμβαίνει λοιπόν όταν είσαι single εν έτει 2022 που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν την κύρια «δεξαμενή άντλησης» υποψηφίων μελλοντικών παρτενέρ ή έστω γνωριμιών; Πολλές και πολλοί είναι όσοι αναρωτιούνται πώς θα κάνουν το προφίλ τους να τραβά την προσοχή των ακολούθων τους, να τους κάνει να σταματήσουν το ανελέητο scroll down και να παρατηρήσουν για λίγο περισσότερο τη φωτογραφία τους. Να τους αποσπάσει αυτή την τόσο πολύτιμη προσοχή για περισσότερα από τρία δευτερόλεπτα, να τους κάνει να σταθούν σε αυτή, να τη θυμούνται μέσα στη μέρα τους και, γιατί όχι, να επιστρέψουν αργότερα σε αυτή ξανά για να την δουν και πάλι.
https://www.instagram.com/p/BbK6cp7jkMEΑπό το αυτό-σαμποτάζ στο self-promotion, ένα catfishing δρόμος
Ενώ λοιπόν όλοι προσπαθούν να δείχνουν άψογοι στις φωτογραφίες τους, με super smooth επιδερμίδα και αναλογίες κοινωνικά αποδεκτές, το reverse catfishing μάς θέλει να σπάμε τα digital στερεότυπα και να προβούμε σε κάποιου είδους αυτό-σαμποτάζ (που όμως θα εξελιχθεί στο πιο αποτελεσματικό self-promotion). Ναι, το νόημα εδώ είναι να ανεβάζεις φωτογραφίες που δεν σε κολακεύουν, που δεν προβάλουν την τέλεια πλευρά σου, που «φωτίζουν» τις αδυναμίες σου, με απώτερο σκοπό να προσελκύσεις το ενδιαφέρον και να κάνεις τους άλλους να θέλουν διακαώς να σε γνωρίσουν καλύτερα.
Αν λοιπόν έχεις μια φωτογραφία από περσινό hangover, από τη χειρότερη bad hair day σου ή από το dinner που η κοιλιά σου είχε πρηστεί σαν να μην υπάρχει αύριο, go for it. Ένας οπαδός του reverse catfishing θα σου έλεγε πως ήρθε η ώρα να την ανασύρεις και να τη δημοσιεύσεις, μιας και θα κάνει τους πάντες να αναρωτιούνται πόσο ακομπλεξάριστη, cool και ανεπιτήδευτα γοητευτική είσαι. Το ακόμη καλύτερο; Αν καταλήξεις να βγεις ραντεβού με κάποιον, η προκληθείσα σε αυτόν έκπληξη θα είναι άκρως ευχάριστη, μιας και θα αντικρύσει κάτι πολύ καλύτερο από αυτό που περίμενε.
Η τάση λοιπόν πλέον σε εφαρμογές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και σε καθαυτού εφαρμογές γνωριμιών, είναι αυτή ακριβώς: Να ποστάρεις φωτογραφίες που σε αδικούν, φωτογραφίες που υπερτονίζουν τα ελαττώματά σου (ή αυτά που εσύ θεωρείς ελαττώματα). Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά την προσωπικότητα: Μέχρι τώρα όλοι θέλουμε να δείχνουμε πως έχουμε ένα κοινωνικό status, πολλές γνωριμίες, ενδιαφέρουσα κοινωνική ζωή με πολλά χόμπι. Αν λοιπόν πήγες μία φορά για τένις και μία για ιππασία, αλλά έχεις κρατήσει «στοκ» φωτογραφιών για να ανεβάζεις για έναν χρόνο, ήρθε η ώρα να αναθεωρήσεις. Μπορείς να προβάλλεις άφοβα την απροκάλυπτα «βαρετή» πλευρά σου, εκείνη που σε θέλει να περνάς ένα σαββατόβραδο μπροστά από μια οθόνη βλέποντας back to back το ένα επεισόδιο μετά το άλλο, κάτω από την κουβέρτα σου. Δεν είναι κακό, είναι κάτι relatable που θα κάνει πολλούς να πιστέψουν ότι έχετε μία παρόμοια καθημερινότητα και οι ρυθμοί σας συμβαδίζουν.
Στην πραγματικότητα, τείνουμε να κάνουμε τα γεγονότα πολύ πιο περίπλοκα από ότι είναι, ειδικά όσον αφορά την ερωτική- συναισθηματική μας ζωή ή να νομίζουμε ότι οι απαιτήσεις όλων είναι πια υπερβολικά υψηλές. Κι όμως, αυτό που διαπιστώνει κανείς αν συζητήσει για πολλή ώρα με κάποιον, είναι ότι η πλειοψηφία των singles θέλει έναν τρυφερό, πιστό, καλό σύντροφο με τον οποίο να υπάρχει καλή επικοινωνία. Όχι, δεν είναι προϋπόθεση να έχεις το σώμα της Naomi Campbell, τον τραπεζικό λογαριασμό της Kylie Jenner, την ακτιβιστική δραστηριότητα της Amal Alamuddin, τη φωνή της Adele ή την προσωπικότητα της Cara Delevigne. Κυρίως, δεν χρειάζεται να προσποιείσαι ότι τα έχεις γιατί απλά θα προσελκύσεις κάποιον που σύντομα θα διαπιστώσει το catfishing (όχι το reverse, το κανονικό) και απλά θα απογοητευτεί με την υποκρισία και την έλλειψη ουσιαστικής αυτοπεποίθησης.
Λευτεριά στις κακές selfies, λευτεριά στο Netflix & chill: Ο σίγουρος τρόπος να διαφοροποιηθείς
Ε, όλα αυτά αλλά από την ανάποδη είναι όσα επιδιώκουν εκείνοι οι περίεργοι τύποι που αποκαλούμε reverse-catfishers και σίγουρα όλο αυτό έχει μια λογική. Αυτό που υποστηρίζουν είναι ότι έλκονται πολύ περισσότερο από κάποιον που έχει φωτογραφία του να γελά μέχρι δακρύων σε ένα τυχαίο λούνα παρκ, παρά με κάποιον που έχει στηθεί τέλεια στον καθρέφτη του γυμναστηρίου μετά την προπόνηση, στην κατάλληλη εκείνη οπτική γωνία για να φαίνονται όσο το δυνατόν πιο γραμμωμένοι οι κοιλιακοί. Κάποιος παλιότερος, θα έλεγε πολύ απλά πως αυτό είναι να «τσαλακώνεσαι».
Η TikToker Caitlin MacPhail θα πει χαρακτηριστικά ότι οι «red flags» που την απωθούν από κάποιον και τον κάνουν να δείχνει στα μάτια της πολύ βαρετός, είναι μερικά απλά πράγματα όπως η έκφραση έντονης προτίμησης στον ανανά στην πίτσα ή ο ισχυρισμός ότι η πεζοπορία, το πιο αθώο χόμπι που υπάρχει, είναι η αγαπημένη τους ασχολία. Με άλλα λόγια, αυτά που τώρα η mainstream κουλτούρα επιβάλλει ως γούστο όλων των καθώς πρέπει daters που φιλοδοξούν να μην είναι singles για πολύ.
Η ομορφιά της “ασχήμιας” και η πρωτοτυπία της ανίας
Νωρίτερα φέτος, οι ερευνητές Carolina Bandinelli και Alessandro Gandini δημοσίευσαν ένα ερευνητικό άρθρο με τίτλο «Dating Apps: Η αβεβαιότητα της αγοραίας αγάπης». Στο άρθρο τους εξηγούσαν ότι οι χρήστες εφαρμογών γνωριμιών αναγκάζονται να εμπορευματοποιήσουν τρόπον τινά τον εαυτό τους κατά τη διαδικασία δημιουργίας ενός προφίλ: «Αναγνωρίζουν την ανάγκη να παράγουν μια επιθυμητή παρουσίαση του εαυτού τους προκειμένου να ξεχωρίσουν από τους ανταγωνιστές».
Και όλο και περισσότερο, στην οικονομία της προσοχής μας, η ασχήμια είναι αυτή που ξεχωρίζει. Είναι λογικό: Αντιμέτωποι με φαινομενικά απεριόριστες επιλογές, οι χρήστες εφαρμογών γνωριμιών βασίζονται σε σημάδια που διαφοροποιούν τα πιθανά τους ταίρια από τη μάζα.
Το θέμα είναι λιγότερο οι ίδιες οι φωτογραφίες και περισσότερο το τι σηματοδοτούν οι φωτογραφίες. Οι Bandinelli και Gandini γράφουν και γι’ αυτό, υποστηρίζοντας ότι «όσοι αναζητούν κάποιον σε εφαρμογές γνωριμιών για να βγουν ραντεβού, έχουν μερικά προειδοποιητικά σημάδια για να περιηγηθούν στη δομική αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις εφαρμογές γνωριμιών ως διαδικτυακά κοινωνικά περιβάλλοντα».
Είναι μια αναπόφευκτη παγίδα στην οποία πέφτουμε όταν χρησιμοποιούμε εφαρμογές γνωριμιών. Το να δημιουργήσουμε ένα προφίλ στο Bumble ή στο Tinder σημαίνει να δημιουργήσουμε ένα προσωπικό στίγμα, μια ταυτότητα – σφραγίδα ή όπως θα έλεγαν οι marketers, το προσωπικό μας branding. Για να «σκανάρουμε» τα προφίλ των άλλων, σημαίνει ότι πρέπει να αποκρυπτογραφήσουμε τα προσωπικά τους brands.
Αυτό είναι απίστευτα επιφανειακό και επιβλαβές για όλους τους εμπλεκόμενους: Οι χρήστες αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον σαν εμπόρευμα, διαχωρίζοντας τους άλλους σε ενδιαφέροντες και μη και φτιάχνοντας νοερά λίστες με τα υπέρ και τα κατά για τα πιθανά τους ταίρια.
Όπως είπε η μουσικός Liza McLamb σε ένα πρόσφατο επεισόδιο του podcast Binchtopia, αναφερόμενη στην προσωπική της εμπειρία στις εφαρμογές γνωριμιών: «Νιώθω σαν να είμαι ένα κομμάτι κρέας σε ένα πάγκο αλλαντικών». Ίσως αυτό να είναι βέβαια σε έναν βαθμό λογικό, δεδομένου ότι οι ίδιες οι εφαρμογές γνωριμιών είναι επιχειρήσεις οι οποίες, στο τέλος της ημέρας, θα βάζουν πάντα το κέρδος πάνω από τους ανθρώπους.
Αλλά δεν είναι τόσο απλό πια να «αποσυνδεθούμε» από τα social media: Το 74% της Gen Z και των Millennials χρησιμοποιούν εφαρμογές γνωριμιών, σε βαθμό που δύσκολα μπορούν να κατανοήσουν πώς οι προηγούμενες γενιές τα κατάφερναν να βρίσκουν σύντροφο χωρίς αυτές. Η εμπορευματοποίηση του ρομαντισμού στις εφαρμογές γνωριμιών έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι νέοι αντιμετωπίζουν την αγάπη και, όπως γράφουν οι Bandinelli και Gandini, «διακυβεύεται μια μορφή “ψυχρής οικειότητας”, όπου η αποτελεσματικότητα και ο ορθολογισμός τείνουν να αντικαταστήσουν το πάθος».
Κάνε follow, κάνω back: Ο σίγουρος δρόμος προς τη συντροφικότητα
Αν υπάρχει κάτι στο οποίο μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι, ανεξαρτήτως του αν ασπάζονται το catfishing, την αντίστροφη εκδοχή του ή καμία εκ των δύο, είναι πως είναι αδύνατο να επικοινωνήσουμε σωστά την προσωπικότητά σας στις εφαρμογές γνωριμιών ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η προσπάθεια για να το καταφέρουμε θα αποβεί σε κάθε περίπτωση εντελώς άκαρπη. Ορισμένοι χρήστες μπορεί να είναι καλύτεροι στο self-branding από άλλους, αλλά ακόμη και αυτό μεταφράζεται σε καλύτερη διαδικτυακή παρουσίαση της προσωπικότητας που θα ήθελαν να έχουν.
Μήπως η μόνη μας ελπίδα για να μετατοπίσουμε το ενδιαφέρον από την digital παρουσία μας σε εκείνη την πραγματικής ζωής είναι το reverse catfishing; «Αιχμαλωτίζοντας» το ενδιαφέρον κάποιου με το ανορθόδοξο των αναρτήσεών σου, θα κάνεις τον άλλον να πιστεύει πως πρέπει να σε γνωρίσει από κοντά, να εξερευνήσει το ποιος πραγματικά είσαι και σε τι διαφέρεις από όλους τους υπόλοιπους. Σου προτείνουμε λοιπόν, την επόμενη φορά που δεν θα θες να ανεβάσεις μια φωτογραφία γιατί το μαλλί χρειάζεται επειγόντως ανανέωση ρίζας, να το ξανασκεφτείς: Φρέσκαρε τα μαλλιά σου πριν το πρώτο ραντεβού και δες την (ευχάριστη) έκπληξη στο βλέμμα του.
