Του Θάνου Τσίρου[email protected]
Την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, το… ξαναγράψιμο του κρατικού προϋπολογισμού του 2022, ώστε να ληφθούν υπόψη τα νέα δεδομένα όσον αφορά την πορεία του ΑΕΠ και του πρωτογενούς πλεονάσματος, την κατάθεση του φορολογικού νομοσχεδίου με τρία εξαιρετικά κρίσιμα κεφάλαια -ΕΝΦΙΑ, πρόστιμα για το My Data και νέο πλαίσιο ηλεκτρονικών συναλλαγών-, το «κλείσιμο» της πρώτης αξιολόγησης του «Ελλάδα 2.0», αλλά και την εξεύρεση λύσης ώστε τα ελληνικά ομόλογα να συνεχίσουν να γίνονται αποδεκτά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και μετά τη λήξη του PEPP, περιλαμβάνει η ατζέντα εκκρεμοτήτων του οικονομικού επιτελείου για την περίοδο μέχρι το τέλος του έτους.
Πρόκριμα για το 2022
Στις περίπου 70 ημέρες που υπολείπονται μέχρι το τέλος του χρόνου θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις που θα επηρεάσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την οικονομική δραστηριότητα της επόμενης χρονιάς. Το χθεσινό «ανοδικό ξέσπασμα» τιμών, ταυτόχρονα, σε ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και πετρέλαιο έδειξε με τον πλέον αποκαλυπτικό τρόπο ότι «η ενεργειακή κρίση είναι εδώ». Έτσι, παρά τον προβληματισμό στο εσωτερικό του οικονομικού επιτελείου για το κατά πόσο πρέπει να συνεχιστεί η πολιτική των μέτρων στήριξης εις βάρος των δημοσιονομικών επιδόσεων της χώρας, κερδίζει έδαφος το αντεπιχείρημα σύμφωνα με το οποίο θα πρέπει να γίνει ό,τι είναι αναγκαίο για να μη μείνουν εκτεθειμένα τα πιο φτωχά νοικοκυριά μέσα στον χειμώνα. Μάλιστα, η συζήτηση δεν αφορά μόνο το τρέχον έτος, αλλά και το επόμενο, καθώς πλέον δεν υπάρχουν πολλοί που να υποστηρίζουν ότι αυτή η ενεργειακή κρίση, με τις διαστάσεις που λαμβάνει, θα έχει τεθεί υπό έλεγχο μέχρι τον Δεκέμβριο, όταν θα κορυφώνεται η ζήτηση για ενέργεια σε ολόκληρο το ημισφαίριο.
Αυτό, αυτομάτως, ανοίγει την αντίστοιχη δημοσιονομική συζήτηση και για φέτος και για του χρόνου. Τον Νοέμβριο, και αφού μετρηθεί ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος -και με δεδομένο ότι μέχρι τότε θα έχει επικαιροποιηθεί εκ νέου ο πήχης για τη φετινή πορεία του ΑΕΠ- θα αποτυπωθούν οι καινούργιες προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας μέσα στο 2022.
Προς αναθεώρηση είναι και ο στόχος του πρωτογενούς ελλείμματος της επόμενης χρονιάς αλλά και της πορείας του ΑΕΠ, κάτι που σημαίνει ότι αφού αλλάζουν τα δύο βασικά μεγέθη, αλλάζουν και όλα τα υπόλοιπα. Το οικονομικό επιτελείο καλείται να «μετρήσει» τα φορολογικά έσοδα που θα έχει μέχρι το τέλος του χρόνου ανάλογα και με την πορεία της οικονομίας στο κρίσιμο δ’ τρίμηνο, ώστε στη συνέχεια να υπολογίσει αν υπάρχει διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος που μπορεί να μοιραστεί με μικρή ή καθόλου επίπτωση στις δημοσιονομικές επιδόσεις της χώρας. Οι «ασκήσεις» που θα πρέπει να τρέξουν το επόμενο διάστημα είναι πολλές.
Η αύξηση των φορολογικών εσόδων του 9μήνου (900 εκατ. ευρώ πάνω από τον στόχο) θα πρέπει να μελετηθεί ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο οφείλεται σε έκτακτους ή μόνιμους παράγοντες. Καθοριστικά θα είναι και τα στοιχεία για την πορεία του ΑΕΠ στο γ’ τρίμηνο, τα οποία όμως θα ανακοινωθούν από την ΕΛΣΤΑΤ… κατόπιν εορτής, δηλαδή στο πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου. Το πιθανότερο σενάριο πάντως αυτή τη στιγμή φέρνει τον ρυθμό ανάπτυξης της φετινής χρονιάς πάνω από το 7% (ειδικά μετά και τη διόρθωση προς τα κάτω του ΑΕΠ του 2020, με την ύφεση να φτάνει πλέον στο 9%) και το πρωτογενές έλλειμμα κοντά στο 7% (από 7,4% που αναφέρει το προσχέδιο), κάτι που σημαίνει ότι δημιουργούνται τα περιθώρια για πρόσθετες παροχές φέτος ώστε να περάσουμε τον δύσκολο χειμώνα.
Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο
Ο προϋπολογισμός του 2022 θα συνοδεύεται από ένα νέο φορολογικό νομοσχέδιο. Το περιεχόμενό του αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς θα περιέχει τα ακόλουθα κεφάλαια:
1. Τον νέο τρόπο υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ. Μένει να εξειδικευτεί πώς θα γίνει η κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου και πώς θα προσαρμοστούν οι συντελεστές του κύριου φόρου ώστε τα έσοδα που θα εισπράξει το υπουργείο Οικονομικών και μέσα στο 2022 να παραμείνουν στα 2,5 δισ. ευρώ. Η εξίσωση είναι πολύπλοκη και «λύνεται» εδώ και εβδομάδες. Μετριέται η επίπτωση των νέων αντικειμενικών αξιών στη φορολογητέα αξία της περιουσίας (σ.σ.: εκτιμάται ότι θα προκύψει αύξηση άνω των 100 δισ. ευρώ) και γίνονται σενάρια για το ποιοι θα πρέπει να είναι οι συντελεστές του φόρου ανά τετραγωνικό μέτρο. Επίσης, είναι ανοικτό το ενδεχόμενο να υπάρξει ένας «συντελεστής πολυτελείας», δηλαδή ένας συντελεστής προσαύξησης του φόρου για τα μεμονωμένα ακίνητα μεγάλης αξίας (π.χ. άνω των 200.000-250.000 ευρώ ανά δικαίωμα επί ακινήτου). Αυτό γίνεται για να μη χαθεί η αίσθηση ότι οι έχοντες μεγάλης αξίας ακίνητα πληρώνουν αναλογικά περισσότερο σε σχέση με τους μικροϊδιοκτήτες. Ο στόχος είναι πάντως η μεγάλη πλειονότητα των ιδιοκτητών να κληθεί να πληρώσει λιγότερα το 2022 συγκριτικά με το 2021, κάτι βέβαια που σημαίνει ότι θα υπάρξουν και αυτοί που θα κληθούν να βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη.
2. Το νέο «ποινολόγιο» του My Data. Από την 1η Νοεμβρίου, η εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικής αποστολής των τιμολογίων γίνεται καθολική, αλλά για την περίοδο μέχρι και το τέλος του χρόνου δεν προβλέπονται κυρώσεις. Το ενδιαφέρον έτσι επικεντρώνεται στο ποιες θα είναι οι ποινές που θα επιβάλλονται (και από πότε) προκειμένου να καταστεί υποχρεωτικό το καινούργιο σύστημα στο οποίο το υπουργείο Οικονομικών αλλά και η ΑΑΔΕ ποντάρουν πολλά προκειμένου να περιορίσουν τη φοροδιαφυγή αλλά και να αυξήσουν τη δυνατότητα φορολογικών ελέγχων εξ αποστάσεως.
3. Το νέο πλαίσιο των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Ταυτόχρονα με την επαναφορά των προστίμων για όσους δεν πιάνουν την απαιτούμενη αξία ηλεκτρονικών πληρωμών, θα θεσμοθετηθεί και το πλαίσιο κινήτρων για όσους κάνουν ηλεκτρονικές πληρωμές σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες. Η έκπτωση θα φτάνει να αντιστοιχεί στο 30% επί της αξίας των συναλλαγών, ενώ θα υπάρχει μέγιστο πλαφόν ώστε η τελική έκπτωση φόρου να μην ξεπερνά τα 2.200 ευρώ.
«Ελλάδα 2.0», ομόλογα και το PEPP
Τα μέτρα και οι μεταρρυθμίσεις που έχουν συνδεθεί με την εκταμίευση της πρώτης δόσης του «Ελλάδα 2.0» προχωρούν κανονικά και εκτιμάται ότι όλες οι εκκρεμότητες θα έχουν κλείσει μέχρι το τέλος του χρόνου, ώστε στις αρχές της επόμενης χρονιάς να έχουμε την εκταμίευση της πρώτης δόσης του προγράμματος (σ.σ.: προς το παρόν έχει εκταμιευτεί μόνο η προκαταβολή). Συνολικά, το Δημόσιο θα εισπράξει πάνω από 3,5 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, η αξία της ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης μπορεί να αποδειχθεί πολύ μεγαλύτερη από αυτή που έχει να κάνει με την εκταμίευση των χρημάτων.
Μία από τις σημαντικές εκκρεμότητες έχει να κάνει με το ποιο θα είναι το μέλλον των ελληνικών ομολόγων μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος PEPP.
Υπάρχει το σενάριο που προβλέπει ότι από τη στιγμή που η Ελλάδα θα εξακολουθεί να «παρακολουθείται» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να προχωρά το «Ελλάδα 2.0», τότε και η ΕΚΤ μπορεί να θεωρήσει ότι υπάρχουν οι εγγυήσεις για να εξακολουθήσει να αγοράζει τα ελληνικά ομόλογα για όλη την περίοδο που θα μεσολαβήσει από το τέλος του PEPP μέχρι τη στιγμή που οι οίκοι αξιολόγησης να χαρίσουν και πάλι στην Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα.
