του Παναγιώτη Κουμάνταρου
Οι αναθέσεις των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 2018 και του 2022 σε Ρωσία και Κατάρ, αντίστοιχα, είναι -πέραν πάσης αμφιβολίας- από τις πιο αμφιλεγόμενες όλων των εποχών και ως τέτοιες αντιμετωπίστηκαν ακόμη και από κυβερνήσεις, ιδιαίτερα ευρωπαϊκές.
Ειδικά η επιλογή της FIFA να επιλέξει για τη διοργάνωση του 2022 μια χώρα της Μέσης Ανατολής -για πρώτη φορά στην Ιστορία- έφερε θύελλα διαμαρτυριών κι ενστάσεων από εργατικά συνδικάτα, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εθνικές ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες, αθλητές κ.α., που πάντως δεν στάθηκαν ικανές να κάμψουν την αντίσταση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας.
Η συγκεκριμένη επιλογή, όμως, κλυδώνισε αργότερα εκ βάθρων τη FIFA, που μπήκε στο στόχαστρο και πλήρωσε βαρύ τίμημα γι΄ αυτό: οι έρευνες που ξεκίνησαν αποκάλυψαν σκάνδαλα διαφθοράς και χρηματισμού μελών της, έφεραν συλλήψεις επιφανών στελεχών της κι εν τέλει οδήγησαν στο άδοξο ποδοσφαιρικό και παραγοντικό τέλος του άλλοτε πανίσχυρου προέδρου της, Σεπ Μπλάτερ.
Στο διάστημα που μεσολάβησε από το «ναι» στο Κατάρ έως σήμερα, οι λέξεις «διαφθορά», «νοθεία», «παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων», «εκμετάλλευση», «θάνατοι», ήταν συχνές στις σελίδες κορυφαίων εφημερίδων και ΜΜΕ του πλανήτη, αλλά αποκρούστηκαν από τον διάδοχο του Μπλάτερ, τον Τζάνι Ινφαντίνο, που υπερασπίστηκε σθεναρά την επιλογή του προκατόχου του.
Σε κάθε περίπτωση, ο χρόνος έτρεξε γρήγορα από το 2010 και σε λιγότερο από δύο μήνες η μεγαλύτερη επί Γης ποδοσφαιρική διοργάνωση θα ξεκινήσει να χαρίζει τις συγκινήσεις που μόνο το ποδόσφαιρο μπορεί να προσφέρει. Περασμένα ξεχασμένα λοιπόν;
Όχι. Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ επιχειρεί ένα σύντομο οδοιπορικό σε αυτά τα 12 χρόνια, καταγράφοντας μερικές από τις σημαντικότερες στιγμές που ακολούθησαν την επιλογή του αραβικού κράτους ως χώρα υποδοχής του Μουντιάλ 2022. Ας ξετυλίξουμε το μίτο:
2 Δεκεμβρίου 2010: Η Διεθνής Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FIFA) αναθέτει τη διοργάνωση των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 2018 στη Ρωσία και του 2022 στο Κατάρ. Η αραβική χώρα επικράτησε στον τέταρτο γύρο των Ηνωμένων Πολιτειών, που θεωρούνταν φαβορί, με 14 ψήφους έναντι 8. Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, καταγγέλλει μια «κακή απόφαση».
3 Δεκεμβρίου 2010: Την επομένη της ψηφοφορίας, ο αγγλοσαξονικός τύπος ξεσπαθώνει. Οι Sunday Times και το BBC, που είχαν ήδη εκφράσει υποψίες για διαφθορά πριν από τις εκλογές, επανέλαβαν τις κατηγορίες τους. Η Sun τιτλοφορείται, «Φρίκη!» και οι Times υποστηρίζουν ότι «το σύστημα για τον ορισμό των χωρών υποδοχής για το Παγκόσμιο Κύπελλο είναι φρικτά διεφθαρμένο».
17 Δεκεμβρίου 2010: Ο τότε πρόεδρος της FIFA, Σεπ Μπλάτερ, αποφασίζει υπέρ ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου που θα διεξαχθεί το χειμώνα λόγω των ακραίων θερμοκρασιών, άνω των 50 βαθμών, που επικρατούν στο Κατάρ τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Στις 7 Ιανουαρίου 2011, ο Μισέλ Πλατινί, πρόεδρος τότε της Ευρωπαϊκής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (UEFA), θα ακολουθήσει την ίδια κατεύθυνση.
27 Μαρτίου 2011: Ο Σεπ Μπλάτερ παραδέχεται στο TF1 ότι η απόφαση να ψηφίσουν ταυτόχρονα για τα δύο Παγκόσμια Κύπελλα «δεν ήταν η πιο έξυπνη». «Δημιουργήσαμε μια κάπως διφορούμενη κατάσταση, εξηγεί, η οποία σίγουρα ενθάρρυνε τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής να κινηθούν στη λογική «εσύ με βοηθάς εδώ, εγώ σε βοηθάω εκεί».
27 Ιουλίου 2011: Ο πρώην πρόεδρος της Ασιατικής Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, ο Καταριανός επιχειρηματίας Μοχάμεντ μπιν Χαμάν, αποκλείεται ισόβια από την ενασχόλησή του με το άθλημα. Υποψήφιος για την προεδρία της FIFA το προηγούμενο έτος, κρίθηκε ένοχος για διαφθορά κι εξαγορά ψήφων.
17 Νοεμβρίου 2011: Η Διεθνής Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ITUC), η Building and Woodworkers International (BWI) και το ελβετικό συνδικάτο Unia ζητούν από τη FIFA την ανάκληση του Παγκοσμίου Κυπέλλου από το Κατάρ και την προτρέπουν «να επιβάλει σεβασμό στην εργασία και νόμους για οποιαδήποτε χώρα επιθυμεί να διοργανώσει το Παγκόσμιο Κύπελλο».
26 Αυγούστου 2012: Ο πρώην εισαγγελέας των ΗΠΑ Μάικλ Γκαρσία, ο οποίος προεδρεύει του ανακριτικού τμήματος της νέας Επιτροπής Δεοντολογίας της FIFA, ανεξάρτητης από την Παγκόσμια Ομοσπονδία, ανακοινώνει ότι θα διερευνήσει την απονομή των Παγκοσμίων Κυπέλλων 2018 και 2022.
29 Ιανουαρίου 2013: Το France Football δημοσιεύει στο τεύχος του της Τρίτης 29 Ιανουαρίου 2013 μια τεράστια έρευνα για την απονομή του Παγκοσμίου Κυπέλλου, με τίτλο « Qatargate ». Το εξειδικευμένο εβδομαδιαίο περιοδικό κάνει λόγο για απόφαση «εκτός κάθε προφανούς λογικής» και «οσμή σκανδάλου».
Το F.F. αποκαλύπτει, για πρώτη φορά, την ύπαρξη μυστικού γεύματος στο Μέγαρο των Ηλυσίων, στις 23 Νοεμβρίου 2010, δέκα ημέρες πριν από την ψηφοφορία της FIFA, όπου ο πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας, Νικολά Σαρκοζί συνάντησε τον διάδοχο του Κατάρ, Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θανί και τον πρόεδρο της UEFA, Μισέλ Πλατινί.
26 Σεπτεμβρίου 2013: Η βρετανική καθημερινή εφημερίδα Guardian ισχυρίζεται ότι 44 εργάτες από το Νεπάλ πέθαναν σε χώρους που θα φιλοξενήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο, μεταξύ 4 Ιουνίου και 8 Αυγούστου. Η κυβέρνηση του Κατάρ το αρνείται και, οκτώ ημέρες αργότερα, ο Σεπ Μπλάτερ απορρίπτει κάθε ευθύνη της FIFA.
17 Νοεμβρίου 2013: Σε μια έκθεση με τίτλο «The Dark Side of the migration», η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλει τις συνθήκες εργασίας στο Κατάρ στον κατασκευαστικό τομέα.
8 Ιανουαρίου 2014: Ο γενικός γραμματέας της FIFA και «δεξί χέρι» του Σεπ Μπλάτερ, Ζερόμ Βαλκ, ανακοινώνει ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο θα διεξαχθεί «μεταξύ 15 Νοεμβρίου και 15 Ιανουαρίου, το αργότερο».
11 Φεβρουαρίου 2014: Το Κατάρ ανακοινώνει μια σειρά μέτρων για την προστασία των χιλιάδων αλλοδαπών εργαζομένων που απασχολούνται σε εργοτάξια.
16 Μαΐου 2014: Σε συνέντευξή του στο ελβετικό ραδιόφωνο και την τηλεόραση, ο Σεπ Μπλάτερ αναγνωρίζει ότι η απονομή της διοργάνωσης του 2022 στο Κατάρ ήταν «λάθος».
1 Ιουνίου 2014: Η βρετανική εφημερίδα Sunday Times ισχυρίζεται ότι έχει μυστικά έγγραφα που αποδεικνύουν ότι ο πρώην ηγέτης του ποδοσφαίρου του Κατάρ, Μοχάμεντ μπιν Χαμάμ, πλήρωσε 5 εκατομμύρια δολάρια (τότε 3,7 εκατομμύρια ευρώ) σε αξιωματούχους για να εξασφαλίσει υποστήριξη για την υποψηφιότητα της χώρας του.
Το ρεπορτάζ ανέφερε ότι ο αξιωματούχος άρχισε να συγκεντρώνει ψήφους και να κάνει άμεσες πληρωμές σε στελέχη ένα χρόνο πριν από την ψηφοφορία για το Παγκόσμιο Κύπελλο. Το εμιράτο αρνήθηκε όλους τους ισχυρισμούς και υποστηρίζει ότι ο Μπιν Χαμάμ δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην εκστρατεία υποβολής προσφορών.
Οι Sunday Times αναφέρουν ότι έχουν επίσης αποδείξεις ότι ο Μπιν Χαμάν πλήρωσε 305.000 ευρώ στο πρώην εκτελεστικό μέλος Ρεϊνάλντ Τεμαρί από την Ταϊτή για αμοιβές δικηγόρου.
17 Δεκεμβρίου 2014: Ο Μάικλ Γκαρσία παραιτείται από τη θέση του προέδρου της Επιτροπής Δεοντολογίας της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας. Ο Αμερικανός εισαγγελέας θέλει να διαμαρτυρηθεί για τη σιωπή της FIFA μετά την κατάθεση της έκθεσής του, στις 5 Σεπτεμβρίου. Ακόμη χειρότερα, στην έκθεση αυτή έχει γίνει μια περίληψη, η οποία ελαχιστοποιεί σημαντικά τις κατηγορίες και τα στοιχεία που περιέχονται.
19 Μαρτίου 2015: Η Εκτελεστική Επιτροπή της FIFA υιοθετεί επίσημα το ημερολόγιο του τουρνουά, με είκοσι οκτώ αγωνιστικές ημέρες και τελικό στις 18 Δεκεμβρίου.
27 Μαΐου 2015: Σε μια διαδικασία στο περιθώριο του τεράστιου δικτύου που οργανώθηκε την ίδια μέρα και άνοιξε εναντίον του Μπλάτερ για υποψία που αφορά σε «ξέπλυμα χρήματος και άδικη διαχείριση» γύρω από την απόδοση των Μουντιάλ του 2018 και του 2022, η ελβετική δικαιοσύνη προχωρά σε έρευνες στην έδρα της FIFA, στη Ζυρίχη.
22 Αυγούστου 2017: Θεσπίζεται στο Κατάρ ο νόμος Νο. 15. Ορίζει τη μέγιστη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας σε δέκα ώρες, εγγυάται μια εβδομαδιαία ημέρα ανάπαυσης και χορηγεί τρεις εβδομάδες για ετήσια άδεια. Όμως, ο νόμος δεν περιλαμβάνει μηχανισμούς που να διασφαλίζουν την εφαρμογή του.
21 Μαΐου 2018: Το Κατάρ τηρεί το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, που εγκρίθηκε από τον ΟΗΕ το 1966, αλλά δεν θεωρεί ότι δεσμεύεται από ορισμένες διατάξεις που αντιβαίνουν τη Σαρία και ισχυρίζεται ότι ερμηνεύει ορισμένες άλλες, ιδίως συνδικαλιστικών οργανώσεων, μέσα από το πρίσμα των ισχυόντων εθνικών νόμων.
23 Φεβρουαρίου 2021: Ο Guardian γράφει ότι 6.500 μετανάστες εργάτες έχουν πεθάνει σε εργοτάξια του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Το Κατάρ αναγνωρίζει μόνο 37.
22 Νοεμβρίου 2021: Παραδίδεται το Lusail Iconic Stadium στη Ντόχα, του οποίου η κατασκευή ξεκίνησε στις 11 Απριλίου 2017. Είναι η μεγαλύτερη εγκατάσταση, 80.000 θέσεων, του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ανάμεσα στα οκτώ στάδια που επιλέχθηκαν. Θα φιλοξενήσει τον εναρκτήριο αγώνα και τον τελικό.
1 Απριλίου 2022: Σε συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα Le Parisien, ο πρόεδρος της Γαλλικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας παραμερίζει τυχόν ερωτήσεις σχετικά με τις συνθήκες εργασίας στο Κατάρ. «Υπήρχαν ανησυχίες. Τις είχαμε όλοι. Αλλά ειλικρινά, για τρία χρόνια, δεν είχα καμία», λέει ο Νοέλ Λε Γκρε.
19 Μαΐου 2022: Σε ανοιχτή επιστολή που απευθύνεται στους παίκτες της γαλλικής ομάδας, η Διεθνής Αμνηστία τους ζητά να καταγγείλουν τις συνθήκες εργασίας των μεταναστών εργαζομένων. «Το ταλέντο σου αξίζει χρυσό, ο λόγος σου πρέπει να ζυγίζει εξίσου!», γράφει η ΜΚΟ.
