Φασόλια, αρνί, ελιές, πικρά ραδίκια, σάλτσα ψαριού, άζυμο ψωμί, χουρμάδες και αρωματισμένο κρασί πιθανότατα να περιλαμβάνονταν στις επιλογές που είχε ο Ιησούς Χριστός κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου.
Αυτά αποκαλύπτει μια έρευνα δυο Ιταλών αρχαιολόγων που βασίστηκαν σε κείμενα της Βίβλου, εβραϊκές επιγραφές, ρωμαϊκά έργα και αρχαιολογικά δεδομένα και δημοσίευσε το Live Science. Σε αυτή, περιγράφουν τις διατροφικές συνήθειες που ακολουθούσαν οι κάτοικοι της περιοχής της Ιουδαίας στις αρχές του 1ου αιώνα μετά Χριστόν.
«Η Βίβλος αναφέρει τι συνέβη κατά τη διάρκεια αυτού του δείπνου, αλλά όχι λεπτομερώς τι έφαγαν ο Ιησούς και οι 12 μαθητές του» ανέφερε ο Τζενερόζο Ουρτσιόλι, αρχαιολόγος στο κέντρο Πέτριε της Ιταλίας και συγγραφέας του Archeoricette με αρχαίες συνταγές.
«Το σημείο εκκίνησης είναι η υπόθεση ότι ο Ιησούς ήταν Εβραίος. Εκείνος και οι μαθητές του τήρησαν τις παραδόσεις που μεταδίδονται από την Τορά και τις απαγορεύσεις που σχετίζονται με τα τρόφιμα», τονίζει.
Ο Μυστικός Δείπνος, που τιμάται σήμερα από τους Χριστιανούς, είναι το τελευταίο γεύμα που, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, μοιράστηκε ο Ιησούς με τους στενότερους μαθητές του στην Ιερουσαλήμ, λίγες ώρες πριν παραδοθεί από τον Ιούδα στους Ρωμαίους στρατιώτες και σταυρωθεί.
Πώς έτρωγαν οι αρχαίοι Ιουδαίοι;
Παρά το γεγονός ότι οι παραστάσεις του Μυστικού Δείπνου σε μεγάλα μοναστηριακά τραπέζια έχει πλέον γίνει γνωστή κυρίως λόγω των διάσημων έργων τέχνης, όπως εκείνου του Λεονάρντο ντα Βίντσι, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Το δείπνο, που έγινε στο επάνω δωμάτιο ενός σπιτιού στην Ιερουσαλήμ, δεν ήταν μια καθιστή συγκέντρωση σε ένα ορθογώνιο τραπέζι.
Στην εποχή του Χριστού, σύμφωνα με την έρευνα, το πιθανότερο είναι ο Ιησούς και οι μαθητές του να ξάπλωναν σε μαξιλάρια, όπως έκαναν οι Ρωμαίοι. «Την εποχή εκείνη στην Παλαιστίνη, τα τρόφιμα τοποθετούνταν σε χαμηλά τραπέζια και οι επισκέπτες έτρωγαν σε ξαπλωμένη θέση σε μαξιλάρια δαπέδου και χαλιά», είπε ο Ουρτσιόλι.
Η θέση των φιλοξενούμενων γύρω από το τραπέζι ακολουθούσε έναν ακριβή κανόνα, και οι σημαντικότερες ήταν αυτές στα δεξιά και αριστερά του βασικού καλεσμένου.
«Αποσπάσματα από το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο αναφέρουν ότι ο Ιούδας ήταν πολύ κοντά στον Ιησού, πιθανότατα στα αριστερά του. Πράγματι, ο Ιούδας βούτηξε ψωμί στο πιάτο του Ιησού, ακολουθώντας την πρακτική να μοιράζεται φαγητό από ένα κοινό μπολ», είπε ο Ουρτσιόλι.
Η σκηνή απαθανατίστηκε από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, αλλά το αριστούργημα του, δεν είναι ιστορικά ακριβές, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο.
Τι σκεύη χρησιμοποιούσαν;
Τα πιάτα, τα κύπελλα και τα βάζα ήταν πιθανότατα κατασκευασμένα από πέτρα. Στοιχεία για λίθινα αγγεία του 1ου αιώνα μ.Χ. έχουν βρεθεί σε πολλές τοποθεσίες κοντά στην Ιερουσαλήμ και τη Γαλιλαία.
«Οι Εβραίοι που τηρούσαν τους κανόνες της υγιεινής χρησιμοποιούσαν πέτρινα αγγεία επειδή δεν ήταν επιρρεπή στη μετάδοση ασθενειών», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Ένα άλλο είδος που προτιμούσαν ήταν τα κεραμικά σκεύη και ειδικότερα η terra sigillata, μια πολύ διαδεδομένη τάση εκείνη την εποχή», πρόσθεσε.
Τι κατανάλωσαν στον Μυστικό Δείπνο;
Συγκεντρώνοντας ιστορικά δεδομένα και ενδείξεις από έργα τέχνης σε κατακόμβες του 3ου αιώνα μ.Χ., οι ερευνητές μπόρεσαν να ανακατασκευάσουν τις τροφές και τις διατροφικές συνήθειες στην Παλαιστίνη πριν από 2.000 χρόνια.
Οι δυο αρχαιολόγοι περιόρισαν την αναζήτηση ανασυνθέτοντας δύο άλλα σημαντικά γεύματα που αναφέρονται στην Καινή Διαθήκη. Τον γάμο στην Κανά, που καταγράφει το θαύμα με το νερό που γίνεται κρασί και το συμπόσιο του Ηρώδη, στο οποίο έλαβε χώρα ο αποκεφαλισμός του Ιωάννη του Βαπτιστή.
«Ο γάμος στην Κανά μας επέτρεψε να κατανοήσουμε τους εβραϊκούς θρησκευτικούς διατροφικούς νόμους, γνωστούς ως κασρούτ, οι οποίοι καθόρισαν ποια τρόφιμα επιτρέπεται ή δεν επιτρέπεται να καταναλωθούν και πώς πρέπει να παρασκευάζονται. Από την άλλη πλευρά, το συμπόσιο του Ηρώδη μας επέτρεψε να αναλύσουμε τις ρωμαϊκές γαστρονομικές επιρροές στην Ιερουσαλήμ», είπε ο Ουρτσιόλι.
Εκτός από το κρασί και το ψωμί, το tzir, μια παραλλαγή της ρωμαϊκής σάλτσας ψαριού garum, είχε πιθανότατα σερβιριστεί τόσο στα δυο αυτά γεγονότα αλλά και στον Μυστικό Δείπνο.
Αναλύοντας λεπτομερώς την έρευνά τους οι δυο αρχαιολόγοι υποθέτουν επίσης ότι ο Μυστικός Δείπνος μπορεί να συνέβη κατά τη διάρκεια της Γιορτής της Σκηνοπηγίας, μιας φθινοπωρινής γιορτής που μνημονεύει τα χρόνια που πέρασαν οι Ισραηλίτες στην έρημο σε εύθραυστες κατοικίες μετά την έξοδο τους. Αλλά σύμφωνα με το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, ο Ιησούς προετοιμάστηκε για τον Μυστικό Δείπνο.
Εάν ο Μυστικός Δείπνος ήταν ένα δείπνο του Πάσχα, που διοργάνωσαν οι Εβραίοι τότε όπως και τώρα για να τιμήσουν την έξοδο από την Αίγυπτο, το γεύμα πιθανότατα θα περιλάμβανε αρνί.
Οι Γραφές μας παρέχουν μια επιπλέον ένδειξη: το άζυμο ψωμί και το κρασί ήταν επίσης στο μενού. Ο Ιησούς έσπασε το ψωμί και ευλόγησε το κρασί, λέγοντας στους Αποστόλους του ότι το ψωμί ήταν το σώμα του και το κρασί ήταν το αίμα του — θέτοντας έτσι τη βάση για την κοινωνία.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το τραπέζι θα περιλάμβανε κι’άλλα φαγητά όπως cholent, ένα μαγειρεμένο πιάτο με φασόλια, ελιές με ένα βότανο με γεύση μέντας, πικρά μυρωδικά με φιστίκια Αιγίνης και ένα charoset από χουρμά, δηλαδή χοντροκομμένη πάστα φρούτων και ξηρών καρπών.
«Τα πικρά βότανα και το χαροσέτ είναι χαρακτηριστικά του Πάσχα, το cholen καταναλώνεται κατά τη διάρκεια των εορτών, ενώ η μέντα σε καθημερινή βάση», είπε ο Ουρτσιόλι.
