Απολύτως σοκαριστικοί είναι οι αριθμοί που αφορούν στην παιδική κακοποίηση τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στην Ελλάδα ειδικότερα.
Ο αριθμός των παιδιών που πέφτουν θύματα βίας παγκοσμίως υπολογίζεται από 500 εκατομμύρια έως 1,5 δισεκατομμύριο, ενώ εκτιμάται ότι κάθε χρόνο τουλάχιστον 275 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο βιώνουν τη βία μέσα στα σπίτια τους.
Στην Ελλάδα -σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού- 4.000 παιδιά κακοποιούνται σοβαρά κάθε χρόνο. Πάνω από 100 πεθαίνουν και πάνω από 100 μένουν σοβαρά ανάπηρα, ενώ το σύνολο των περιστατικών υπολογίζεται στις 20.000.
Η πρόληψη της παιδικής κακοποίησης μπορεί να επιτευχθεί με την παιδεία και την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης από την παιδική ηλικία, ενώ για την αντιμετώπιση των περιστατικών κακοποίησης οι λειτουργοί υγείας θα πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν τα σημάδια της, να ζητούν εισαγωγή των παιδιών στο νοσοκομείο και -εφόσον επιβεβαιωθεί η κακοποίηση από τις εξετάσεις- να ενημερώνουν τον εισαγγελέα ανηλίκων ή την Κοινωνική Υπηρεσία στις περιπτώσεις παραμέλησης.
Τα στοιχεία αυτά παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης με θέμα «Ενδοοικογενειακή βία-Κακοποίηση ανηλίκων» στο πλαίσιο της 88ης ΔΕΘ με ομιλητές την παιδίατρο – πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής Βορείου Ελλάδος Σοφία Καραγιαννοπούλου, τον παιδοψυχίατρο – διευθυντή της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής του Ιπποκρατείου Βάιο Νταφούλη και την κοινωνική λειτουργό της Ομάδας Προστασίας Ανηλίκων του δήμου Θεσσαλονίκης Άννα Γεωργιάδου.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης οι ομιλητές επεσήμαναν ότι το κοινωνικό φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης έχει πάρει τρομερές διαστάσεις και στη χώρα μας και παγκοσμίως, ενώ ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο πρόσφατο περιστατικό της κακοποίησης και δολοφονίας μιας 8χρονης από άτομα του οικογενειακού της περιβάλλοντος στην Τουρκία, ένα περιστατικό που αυτές τις ημέρες έχει συγκλονίσει την κοινή γνώμη της γειτονικής χώρας.
Παιδική κακοποίηση θεωρούνται όλες οι μορφές σωματικής ή συναισθηματικής κακομεταχείρισης, σεξουαλικής παραβίασης, παραμέλησης ή παραμελημένης φροντίδας, η εκμετάλλευση για εμπορικούς ή άλλους σκοπούς, η ψυχολογική παραμέληση, το bullying, το bullying μέσω διαδικτύου, η παιδική εργασία.
Η παιδική κακοποίηση στην Ελλάδα
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση, το 10% των παιδιών κάτω των 3 ετών που φτάνουν στα εξωτερικά ιατρεία των Παιδοχειρουργικών Κλινικών είναι περιστατικά κακοποίησης. Το 25% όλων των καταγμάτων σε παιδιά κάτω των 5 ετών -σύμφωνα με στοιχεία μεγάλης έρευνας του ΕΚΠΑ- οφείλονται σε παιδική κακοποίηση και ένα 3-5% από αυτά τα παιδιά πεθαίνει ή μένει ανάπηρο με βαριές αναπηρίες. Εξάλλου χιλιάδες παιδιά στους δρόμους γίνονται θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης επισημάνθηκε ότι ο παιδίατρος στη διάρκεια της κλινικής εξέτασης θα πρέπει να μάθει να υποψιάζεται και να αναγνωρίζει στα σημάδια της παιδικής κακοποίησης ειδικά όταν υπάρχουν οικογένειες στις οποίες παρατηρείται χρήση αλκοόλ, ψυχιατρικά ή ψυχολογικά προβλήματα ή όταν οι γονείς δεν μπορούν να καταλάβουν ότι τα στάδια ανάπτυξης του παιδιού αλλάζουν και προβαίνουν σε πράξεις βίας.
Στα σημάδια κακοποίησης περιλαμβάνονται οι κακώσεις σε όλα τα βρέφη κάτω των 6 μηνών που δεν είναι από τον τοκετό. Πολλές φορές υπάρχει αναντιστοιχία στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού και στο συμβάν πχ ένα μωρό 2 μηνών δεν θα γυρίσει να πέσει από το κρεβάτι. Αυτό μπορεί να συμβεί σπάνια.
Επίσης σημάδια κακοποίησης είναι οι κακώσεις στο λαιμό, στα μάτια, στα αυτιά, στην περιγεννητική περιοχή, η ασάφεια στο ιστορικό, τα κατάγματα σε διαφορετικούς χρόνους, εγκαύματα συμμετρικά ή οριοθετημένα για τα οποία πηγαίνουν αργά να ζητήσουν ιατρική βοήθεια, η ρήξη πρωκτικού δακτυλίου, επουλωθείσες ρήξεις του υμένα, αιδοιοκολπίτιδες στα κοριτσάκια και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Κακοποίηση δείχνουν επίσης η ανεπαρκής σίτιση, η επιθετικότητα ή η απόσυρση/απομόνωση στο σχολείο, και όταν το παιδί μιλάει συνέχεια για αυτοκτονικές τάσεις. Και επίσης σημάδια κακοποίησης μπορεί να είναι το παγερό βλέμμα του παιδιού και τίναγμα του σε κάθε άγγιγμα.
Ο γιατρός που θα εξετάσει το παιδί στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας αν διαπιστώσει ενδείξεις κακοποίησης θα πρέπει να ζητήσει εισαγωγή του στο νοσοκομείο προκειμένου να πραγματοποιηθεί πλήρης έλεγχος. Αν αρνηθεί η οικογένεια τον έλεγχο ο γιατρός θα πρέπει να καλέσει τον εισαγγελέα ανηλίκων.
Οι ομιλητές σημείωσαν ότι πρόληψη πρέπει να ξεκινήσει από το ίδιο το παιδί με την ενδυνάμωσή του, την εκπαίδευσή του από την προσχολική ηλικία και με την ανάπτυξης ενσυναίσθησης. Παράλληλα αναφέρθηκε ότι η βία είναι συμπεριφορά και πρέπει να τα περιστατικά βίας να διαχωρίζονται από την ψυχιατρική διάγνωση.
Το προφίλ των θυτών
Σημειώθηκε επίσης ότι θύτης γίνεται θύμα ή προϋπήρξε θύμα. Ως παράδειγμα αναφέρθηκε ότι στο bullying μέσω διαδικτύου κάνουν παιδιά που έχουν απομονωθεί, έχουν απορριφθεί από τους συνομηλίκους και θέλουν να βρουν μια καινούργια ταυτότητα και μπορούν να εκβιάζουν και να τρομοκρατούν και να έχουν μια απαράδεκτη και ανήθικη συμπεριφορά ιδιαίτερα απέναντι στους συνομηλίκους και στα μικρότερα παιδιά.
Επισημάνθηκε επίσης ότι οι θύτες είναι άτομα ανυπάκουα, σκληρά, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, είναι αδύναμες προσωπικότητες και τους λείπει η ενσυναίσθηση. Από την άλλη τα θύματα είναι παιδιά ανασφαλή στα οποία κυριαρχεί ο φόβος και η δυσπιστία για κάθε ενήλικο και πέφτει η μαθησιακή τους επίδοση, πέφτει η αυτοεκτίμησή τους και καταρρέει όλο το εγώ τους εξαιτίας της κακοποίησης που υφίστανται.
