Των Νίκου Τζαλίδη, Ηλία Τομαρά
«Θέλω ο δικέφαλος αετός, να είναι κάτι περισσότερο για την ΑΕΚ. Η ιστορία του πατέρα του κ. Μελισσανίδη (Ζώρα Μελισσανίδη) και μέσα από αυτή, η ιστορία του σκληρού ταξιδιού των Ελλήνων προσφύγων, με συγκίνησε πάρα πολύ. Αμέσως κατάλαβα ότι πρόκειται για κάτι πολύ περισσότερο από ένα αίτημα για ένα γλυπτό…».
Εκεί. Στην παλιά σκεπαστή. Στην ιερή καμάρα. Μπροστά από το κτίριο της Ιστορίας. Της ΑΕΚ και του Προσφυγικού Ελληνισμού. Θα δεσπόζει το κολοσσιαίο άγαλμα του ατσάλινου Δικέφαλου Αετού, καθήμενο πάνω στον επιβλητικό τρούλο του ναού της Αγιά Σοφιάς. Ορίζοντας, το παρελθόν και το παρόν. Ενώνοντας, την Πόλη, με την… Πόλη της ΑΕΚ. Τις αλησμόνητες πατρίδες και την Ιστορία, με τη στιγμή της επιστροφής της Αθλητικής Ένωσης Κωνσταντινουπόλεως στο σπίτι, στα άγια χώματα της Φιλαδέλφειας.
Το γλυπτό του Δικέφαλου Αετού που θα κοσμεί την μεγάλη πλατεία, δεν θα είναι ένα γλυπτό σαν όλα τα άλλα, όπως παραδέχεται και ο δημιουργός του, Γκάμπορ Μικλός Στζόκε. Ο κορυφαίος Ούγγρος γλύπτης, με μια σειρά από εκπληκτικά έργα παγκοσμίως, που έχει αναλάβει να δώσει σάρκα και οστά στην έμπνευση του Δημήτρη Μελισσανίδη για ένα άγαλμα κολοσσιαίου αετού με άνοιγμα φτερών 13 μέτρα – ύψους 7,5 μέτρων, που θα «εκπέμπει μια δύναμη και μια ταυτότητα που θα ανεβάζει και θα εμπνέει τους παίκτες και τους οπαδούς» και θα δεσπόζει, όπως προσθέτει, «μπροστά από ένα αριστούργημα απαράμιλλης αρχιτεκτονικής, το γήπεδο της Αγιά Σοφιάς».
Ο Γκάμπορ Μικλός Στζόκε, λοιπόν, μιλά αποκλειστικά στο aek365 για όλα και αποκαλύπτει με φωτογραφίες για πρώτη φορά το έργο τέχνης που ετοιμάζει για την ΑΕΚ εν όψει των εγκαινίων της Αγιά Σοφιάς – ΟΠΑΠ Arena.
-Πώς έγινε η πρώτη επαφή με την ΑΕΚ; Γνωρίζουμε ότι ο πρόεδρος της ΑΕΚ, Δημήτρης Μελισσανίδης εντυπωσιάστηκε από τον εκπληκτικό αετό στην Groupama Arena στην Ουγγαρία και ζήτησε πληροφορίες για εσένα και τη δουλειά σου…
«Αυτό συνέβη ακριβώς. Τον περασμένο Φεβρουάριο η γενική διευθύντρια της ΑΕΚ Αγγελική Αρκάδη επικοινώνησε μαζί μου εκ μέρους του κ.Μελισσανίδη. Με ρώτησε αν θα ήθελα να σχεδιάσω ένα άγαλμα του θρυλικού δικέφαλου αετού της ΑΕΚ σε μια παρόμοια κλίμακα με τον αετό της Groupama Arena. Η επιστολή, μου τράβηξε την προσοχή και ξεκίνησα να κάνω έρευνα. Γνώριζα ότι η ΑΕΚ είναι ένας σύλλογος με μεγάλη ιστορία αλλά δεν περίμενα να έχει τόσο πλούσια κουλτούρα. Ήταν ιδιαίτερη χαρά για εμένα να ανακαλύψω ότι ο παγκοσμίου φήμης Ούγγρος ποδοσφαιριστής, Φέρενς Πούσκας ήταν επίσης και προπονητής της ΑΕΚ και ότι είχε παίξει σε αυτή ο Μάρτον Εστερχάζι. Όταν εγώ και ο συνεργάτης μου γνωρίσαμε τον κ.Μελισσανίδη και την κ.Αρκάδη, μας υποδέχθηκαν με τη θερμή ελληνική φιλοξενία. Έμαθα την ιστορία του κλαμπ και πώς μια από τις κορυφαίες ελληνικές ομάδες γεννήθηκε μέσα από τους πιο ταλαντούχους ποδοσφαιριστές. Η ιστορία του πατέρα του κ.Μελισσανίδη (Ζώρα Μελισσανίδη) και μέσα από αυτή, η ιστορία του σκληρού ταξιδιού των Ελλήνων προσφύγων, με συγκίνησε πάρα πολύ. Αμέσως κατάλαβα ότι πρόκειται για κάτι πολύ περισσότερο από ένα αίτημα για ένα γλυπτό.
Τα γλυπτά μου δεν είναι απλά έργα για το παρελθόν και το παρόν. Τα θεωρώ πολύ σημαντικά ώστε να μπορούν να ταυτιστούν με αυτά τρεις ή ακόμα και πέντε γενιές μετά σε πολιτιστικό και αισθητικό επίπεδο. Τα έργα μου πρέπει να είναι συγχρονισμένα με το περιβάλλον που βρίσκονται ανεξάρτητα τις μόδες και τις τάσεις της εποχής.
Οι λίγες μέρες που πέρασε στην Αθήνα με ενέπνευσαν παρά πολύ. Εντυπωσιάστηκα από το πάθος και την αποφασιστικότητα που χαρακτηρίζει αυτόν τον σύλλογο. Μέσα σε αυτό το διάστημα μίλησα με πολύ κόσμο και κατανόησαν αμέσως ότι αυτό το γλυπτό πρέπει να εκπέμπει μια δύναμη και μια ταυτότητα που θα ανεβάζει και θα εμπνέει τους παίκτες και τους οπαδούς.
Θέλω ο δικέφαλος αετός να είναι κάτι περισσότερο για την ΑΕΚ καθώς εμπεριέχει την ιστορία, την επιβίωση και την άνοδο του ελληνικού λαού. Ελπίζω όλοι όσοι βλέπουν το άγαλμα στο μέλλον να αντλούν δύναμη από αυτό και να νιώθουν υπερήφανοι για τις ιστορικές ελληνικές ρίζες».
-Από τις εικόνες που έχουμε δει ο δικέφαλος αετός που θα δημιουργήσεις θα κάθεται πάνω στον τρούλο της Αγιά Σοφιάς. Μπορείς να μας δώσεις πληροφορίες για τα υλικά που θα χρησιμοποιήσεις αλλά και για τις διαστάσεις του έργου;
«Πολλοί μου έχουν ζητήσει να μοιραστώ περισσότερες φωτογραφίες από το έργο που ετοιμάζουμε αλλά θα ήθελα το τελικό αποτέλεσμα να είναι μια έκπληξη. Μπορώ να πω φυσικά ότι το άγαλμα θα είναι φτιαγμένο από ανοξείδωτο ατσάλι. Κάποια στοιχεία θα είναι χρωματισμένα και τα σημαντικά ιστορικά σύμβολα θα είναι από χαλκό. Μια σημαντική πλευρά του έργου είναι τα μέρη από τα οποία αποτελείται ο αετός. Θα είναι ξεκάθαρα στον θεατή. Θα είναι επίσης φανερό ότι ο αετός θα ξεχωρίζει από άλλα σημαντικά κομμάτια του γλυπτού όπως ο σταυρός στον τρούλο αλλά και οι κορόνες στα δύο κεφάλια του. Επίσης χρησιμοποιούμε διαφορετικές μεθόδους για την επιφάνεια του γλυπτού. Συγκολλήσαμε κάθε φτερό του αετού ένα-ένα χρησιμοποιώντας άμμο και μια ειδική πέρλα για να τους δώσουμε μια όμορφη μεταξένια λάμψη ενώ θα γυαλίσουμε άλλα μέρη όπως ο σταυρός, τα νύχια ώστε να μοιάζουν με κοσμήματα. Η βάση έχει δημιουργηθεί από ελληνικό λευκό μάρμαρο το οποίο θα διακοσμηθεί με λαμπερά χάλκινα γράμματα του ονόματος της ΑΕΚ. Πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι το σχέδιο εκτός από μοντέρνα υλικά έχει και αρχαία, σαν αυτά που χρησιμοποιούνταν πριν την Αγια Σοφιά. Χαλκός και μάρμαρο. Αναφορικά με το μέγεθος του μπορώ να σας πω ότι το γλυπτό θα είναι κολοσσιαίο. Το άνοιγμα των φτερών του φτάνει τα 13 μέτρα και το ύψος του τα 7,5. Θα ζυγίζει συνολικά 24 τόνους».
-Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το έργο και πότε θα είναι έτοιμο να παραδοθεί στην ΑΕΚ;
«Αυτή τη στιγμή υπάρχει σε ολόκληρο τον κόσμο μια κρίση με τα υλικά. Το ανοξείδωτο ατσάλι μας έρχεται από Σκανδιναβικές χώρες και παρά τις δυσκολίες πηγαίνουν αρκετά καλά με το γλυπτό. Ο σχεδιασμός σε κάθε επίπεδο έχει ολοκληρωθεί πλήρως. Η εσωτερική κατασκευή του αετού έχει επίσης τελειώσει. Χιλιάδες φτερά είναι ήδη έτοιμα και τα επεξεργαζόμαστε. Τα τεράστια κομμάτια στα φτερά ετοιμάζονταν για μήνες και πλέον τοποθετούνται στον σκελετό. Στη συνέχεια θα μπουν νύχια, τα κεφάλια και το σώμα. Ο τρούλος πάνω στον οποίο θα βρίσκεται το γλυπτό είναι σχεδόν έτοιμος. Οι λεπτομέρειες του όμως θα ολοκληρωθούν στο τέλος του έργου. Είναι μια εκλεπτυσμένη εργασία που χρειάζεται μεγάλη προσοχή γιατί αφού στήσουμε πλήρως το άγαλμα θα πρέπει στη συνέχεια να το αποσυναρμολογήσουμε ώστε να μεταφερθεί στην Ελλάδα και να τοποθετηθεί στο σημείο που θα δεσπόζει.
Το γλυπτό θα έρθει σε τέσσερα μεγάλα κομμάτια και χιλιάδες μικρότερα. Θα πάρει το τελικό του σχήμα επί τόπου. Θέλουμε να αφήσουμε το μικρότερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα για αυτό θα προσπαθήσουμε να μεταφέρουμε το κάθε μεγάλο κομμάτι με ένα τεράστιο φορτηγό. Και η βάση από το ελληνικό μάρμαρο θα ολοκληρωθεί επί τόπου. Εκτός απροόπτου σχεδιάζουμε να παραδώσουμε το γλυπτό στις αρχές Ιουνίου, αν και θα κάνουμε την προσπάθεια μας για να καταφέρουμε να είμαστε Αθήνα την τελευταία εβδομάδα του Μαΐου».
-Έχεις δει σίγουρα ολοκληρωμένη τη μορφή του γηπέδου. Πώς σου φάνηκε; Είναι ένα γήπεδο σε ένα ιερό μέρος για τον σύλλογο και το όνομα Αγιά Σοφιά συμβολίζει τις ρίζες της ΑΕΚ…
«Είναι το έκτο έργο που δημιουργώ για κάποιο στάδιο συλλόγου. Έχω δει πολλά εξαιρετικά και υψηλής αρχιτεκτονικής στάδια, αλλά το γήπεδο της Αγιάς Σοφιάς του Θανάση Κυρατσού ξεχωρίζει από όλα τα άλλα. Με καθαρές γραμμές, αλλά έντονα ιερό, ανακαλεί στην μνήμη το παρελθόν και ταυτόχρονα είναι απαράμιλλο στην μοναδικότητά του. Καλύπτει ένα σύστημα αξιών που είναι πολύ κοντά σε εμένα. Πιστεύω ότι το γλυπτό μου θα ενισχύσει και θα συμπληρώσει το κτίριο, θα είναι σε αρμονία με αυτό.
Το γήπεδο θα είναι πραγματικά ένα ιερό καταφύγιο, ενώνοντας μια κοινότητα και δημιουργώντας μια εμπειρία για τους ανθρώπους όπως συνέβαινε με τα ελληνικά στάδια στον αρχαίο κόσμο. Αυτή η συλλογική εμπειρία της κοινότητας θα προχωρήσει πέρα από το ποδόσφαιρο και θα είναι μια σημαντική πολιτιστική αναφορά για την Αθήνα αλλά και τους ξένους επισκέπτες. Ονειρεύομαι ότι όποιος επισκεφτεί το στάδιο, αντικρίσει το γλυπτό μου και στη συνέχεια μπει στην Αγιά Σοφιά θα πάρει μαζί του ένα κομμάτι τόσο από τον σύγχρονο όσο και από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό».
-Ο στόχος άρα είναι ο ατσαλένιος αετός να παρουσιαστεί στα εγκαίνια του γηπέδου το καλοκαίρι. Φαντάζομαι θα είσαι εκεί…
«Φυσικά, θα χαρώ πάρα πολύ να μπορέσω να παραβρεθώ στην τελετή των εγκαινίων και επιτέλους να συναντήσω από κοντά τους φίλους της ΑΕΚ».
-Έχεις δημιουργήσει πολλά εξαιρετικά έργα σε όλον τον κόσμο. Ο αετός της ΑΕΚ κατέχει κάποια ξεχωριστή θέση για εσένα;
«Δούλεψα σε αυτό το γλυπτό για περισσότερο από ενάμιση χρόνο και το έργο αποκτά όλο και περισσότερο νόημα για μένα κάθε μέρα μέσα από την δημιουργική διαδικασία. Όταν ξεκίνησα να το σχεδιάζω δεν μπορούσα να φανταστώ πόσο σημαντικό μπορεί να γίνει ένα σύμβολο. Ουσιαστικά, ο κόσμος περνά μέσα από μια μεγάλη διαδικασία ανακατάταξης, αξίες εκατοντάδων ετών αμφισβητούνται, σε ορισμένα μέρη τα γλυπτά καταστρέφονται και ισοπεδώνονται και σε κάποια άλλα δημιουργούνται καινούργια. Η ιστορία της ΑΕΚ είναι ιδιαίτερα συγκινητική για μένα. Είναι σαν να λες την ιστορία ενός μαχητή, ενός έθνους που παλεύει και νικά.
Για μένα, ως γλύπτη, η πιο σημαντική πηγή έμπνευσής μου και αναφοράς είναι τα γλυπτά και τα κτίσματα της αρχαίας Ελλάδας βάσει των οποίων έχουν δημιουργηθεί όλα όσα σήμερα αναγνωρίζουμε ως παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Από τότε που ήμουν παιδί με είχαν συναρπάσει οι όμορφοι σχηματισμοί των μορφών στα ελληνικά αγάλματα, οι λεπτεπίλεπτες διαστρωματώσεις, οι πολιτιστικές αναφορές και ο πλούσιος μυθολογικός κόσμος. Είναι μια ιδιαίτερη τιμή για εμένα το γεγονός ότι μπορώ να δημιουργήσω ένα μοντέρνο έργο με διάρκεια στην πρωτεύουσα της αρχαίας γλυπτικής τέχνης, ένα μόνιμο δημόσιο γλυπτό για την ΑΕΚ που θα βρίσκεται μπροστά από ένα αριστούργημα απαράμιλλης αρχιτεκτονικής, το γήπεδο της Αγιά Σοφιάς».
*Φωτογραφίες: Νόρμπερτ Ντομοκος / Norbert Domokos.
Η τελευταία ασπρόμαυρη φωτογραφία είναι αφιερωμένη σε έναν σπουδαίο Ούγγρο φωτογράφο, τον Λάζλο Λουγκόσι / Laszlo Lugosi, που έχει φύγει από τη ζωή.
Στοιχηματική εμπειρία… όπως θα ήθελες να είναι! Παίξε Νόμιμα – 21+ | ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ: ΕΕΕΠ | ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΘΙΣΜΟΥ & ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ | ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΕΘΕΑ: 2109237777 | ΠΑΙΞΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ
