Πολιτικός Γάμος -Ελλάδα: Γίνεται πραγματικότητα το 1982, 200 χρόνια μετά την καθιέρωσή του από τη Γαλλική Επανάσταση.
Πολιτικός Γάμος -Ελλάδα: Ο θρησκευτικός γάμος έχει βαθιές ρίζες. Είχε καθιερωθεί με Νεαρά του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού το 893 μ.Χ. Η πρώτη απόπειρα για καθιέρωση του πολιτικού στο ελληνικό κράτος, έγινε 10 Μαρτίου 1926, από τον τότε Υπουργό Δικαιοσύνης, Ιωσήφ Κούνδουρο, αλλά η πρότασή του απορρίφθηκε από τον δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο. Επανήλθε στο τραπέζι εν έτει 1932, υπό την πρωθυπουργία του Ελευθέριου Βενιζέλου που είχε αναθέσει στην Αναθεωρητική Επιτροπή, υπό τον καθηγητή Κωνσταντίνο Δεμερτζή, τη σύνταξη του Οικογενειακού Δικαίου και εκείνος πρότεινε τότε την υιοθέτηση της αρχής της ισότητας και τον πολιτικό γάμο.
Οι διατάξεις όμως υπερψηφίστηκαν μόνο από άλλα δύο μέλη της Επιτροπής, τον Αλέξανδρο Σβώλο και τον Κυριάκο Βαρβαρέσο. Τέσσερα χρόνια αργότερα, επί δικτατορίας Ιωάννη Μεταξά ο προτεινόμενος πολιτικός γάμος αποσύρεται από το σχέδιο του Αστικού Κώδικα και τη θέση του παίρνουν αναχρονιστικοί θεσμοί, όπως αυτός την προίκας. Η προίκα καταρράκωσε πολλές οικογένειες.
Μεταφορά της προίκας σε μπαούλα, στην ελληνική επαρχία
Το ζήτημα του πολιτικού γάμου, “ξεθάφτηκε” επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, την εποχή της “Αλλαγής”. ίσως μόνο αυτός μπορούσε να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό τέτοιων θεμάτων που αποτελούσαν ταμπού. Με τον νόμο 1250/82, καθίσταται ο πολιτικός γάμος, ίσου κύρους με τον θρησκευτικό. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Στάθης Αλεξανδρής, ανέφερε: “Η κυβέρνηση, πιστή στις εξαγγελίες της προς τον ελληνικό λαό, αποφάσισε την καθιέρωση του πολιτικού γάμου. Η μεγάλη αυτή καινοτομία στο δίκαιό μας επιβάλλεται από την ανάγκη περιφρούρηση της ανεξιθρησκίας και της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμά μας”. Το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε στις 22 Μαρτίου με τις αρνητικές ψήφους της Νέας Δημοκρατίας, επί προεδρίας Ευάγγελου Αβέρωφ.
Ο πολιτικός γάμος “αφορίστηκε” μετά βδελυγμίας από την Ιεραρχία. Ο τότε μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος Παρασκευαϊδης, μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδας, έλεγε: “Ο πολιτικός γάμος είναι άθεσμος μείξις, είναι καταπάτησις της εκκλησιαστικής διδασκαλίας, είναι αίρεσις. Ο τοιούτος γάμος είναι, άνευ περιστροφών, μείξις ανίερος και κατάκριτος, ελευθέρα συμβίωσις άθεσμος και αμαρτωλός”. “Ο τότε αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ είχε πει στον Παπανδρέου ότι αν γινόταν υποχρεωτικός ο πολιτικός γάμος, θα κατέβαζε τον κόσμο στο δρόμο”, θυμάται η Ομότιμη Καθηγήτρια Νομικής ΑΠΘ και μέλος της Επιτροπής Αναθεώρησης Οικογενειακού Δικαίου 2010, Θεοφανώ Παπαζήση.
Σε διαδηλώσεις που γίνονταν εκείνη την εποχή, με την πρωτοκαθεδρία ρασοφόρων, ακούγονταν συνθήματα όπως “Αλλαγή δε γίνεται δίχως το Χριστό”. Ο μητροπολίτης Πειραιά Καλλίνικος δήλωσε: “Θα έχουν συνέπειες όσοι κάνουν πολιτικό γάμο. Δε θα κοινωνούν δε θα παρίστανται ανάδοχοι στις βαπτίσεις των παιδιών δεν θα κηδεύονται”. Ο Φλώρινας Αυγουστίνος Καντιώτης προειδοποίησε πως: “Θα είναι αφορισμένοι όσοι κάνουν πολιτικό γάμο”. Πράγματι, αρνήθηκε να βαφτίσει τα παιδιά ανθρώπων που είχαν τελέσει πολιτικό γάμο.
Σε επίπεδο δημοφιλίας, η κυριαρχία του θρησκευτικού γάμου έναντι του πολιτικού υπήρξε σχεδόν απόλυτη μέχρι την αλλαγή του αιώνα, με το ποσοστό των θρησκευτικών γάμων να ξεπερνά το 90% του συνολικού αριθμού τους. Η θρησκευτικότητα του λαού μας, αλλά και η τάση επίδειξης του νεοέλληνα, λόγω και της λαμπρότητας της τελετής, συνέβαλαν στη συντριπτική αποδοχή του θρησκευτικού γάμου από την ελληνική κοινωνία. Από την άλλη πλευρά, οι δημοτικές αρχές, που έχουν αναλάβει την τέλεση των πολιτικών γάμων, τον αντιμετώπιζαν μάλλον ως μία απλή διεκπεραιωτική πράξη, όπως η έκδοση ενός πιστοποιητικού.
Τα πράγματα άρχιζαν να αλλάζουν από τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα. Ο πολιτικός γάμος άρχισε να κερδίσει σταδιακά έδαφος και το 2012 έγινε η μεγάλη ανατροπή, βοηθούσης και της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), που ανακοινώθηκαν την 1η Αυγούστου του 2013, οι πολιτικοί γάμοι ξεπέρασαν για πρώτη φορά τους θρησκευτικούς (51,8% έναντι 48,2%).
O πρώτος πολιτικός γάμος στην Ελλάδα έγινε στις 18 Ιουλίου 1982 στο χωριό Φραντάτο της Ικαρίας, μεταξύ της ντόπιας Σταματούλας Πλακίδα και του Δημήτρη Μαύρου από τη Νάξο. “Όχι μόνο το χωριό, αλλά η μισή Ικαρία είχε έρθει στον γάμο των παιδιών, στην πλατεία. Ο κόσμος του νησιού ήταν προοδευτικός ανέκαθεν. Οικογενειακώς ήμασταν αποστασιοποιημένοι από τις θρησκευτικές αντιλήψεις και τα διάφορα γύρω από τη θρησκεία. Στο μεταξύ, είχε έρθει πια το πλήρωμα του χρόνου να αποσυνδεθεί ο γάμος από τη θρησκεία”, δήλωνε ο πρώην πρόεδρος του Φραντάτου Ικαρίας, Σπύρος Πλακίδας.
Για πρώτη φορά, οι πολιτικοί γάμοι ξεπέρασαν τους θρησκευτικούς πριν από μερικά χρόνια. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το έτος 2012, οι πολιτικοί γάμοι ξεπέρασαν για πρώτη φορά τους θρησκευτικούς με ποσοστό 51,8% έναντι 48,2%. Την επόμενη χρονιά υπήρξε απόλυτη ισορροπία και έκτοτε, μέχρι και το 2016, οι πολιτικοί γάμοι ήταν σταθερά περισσότεροι των θρησκευτικών, με το υψηλότερο ποσοστό τους να καταγράφεται το 2016, που έφτασαν στο 52,1% έναντι 47,9.
