Ο Μίκης Θεοδωράκης έθετε την ιδιότητα του πολίτη πάνω από εκείνη του καλλιτέχνη, όπως έχει πει ο ίδιος. Τα δραματικά γεγονότα της εποχής του (Κατοχή, Εμφύλιος, μετεμφυλιακό κράτος και παρακράτος, δικτατορία) δεν του επέτρεψαν να είναι ένας απλός παρατηρητής.
«Ως πολίτης θεώρησα πρώτο μου καθήκον την ανάμειξή μου στα κοινά» έχει εξομολογηθεί. Με την ίδια λογική που οδηγήθηκε στο βουνό, στις φυλακές και στις εξορίες, οδηγήθηκε το 1964 και στη Βουλή, για πρώτη φορά, εκλεγόμενος με την ΕΔΑ στην εκλογική περιφέρεια της Β’ Πειραιώς.
Η «αόρατη Διεθνής» της Μαφίας
«Το ζήτημα δεν ήταν τόσο απλό γιατί τώρα ένιωθα κάθε στιγμή την ευθύνη όλων αυτών των ψηφοφόρων που περίμεναν από μένα να σταθώ άξιος της εμπιστοσύνης που μου έδειξαν» έχει γράψει ο ίδιος προλογίζοντας την έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων υπό τον τίτλο «Μίκης Θεοδωράκης. Συνθέτης, πολιτικός, στοχαστής» (2009).
Με τον Λεωνίδα Κύρκο στα έδρανα της ΕΔΑ (φωτογραφία από την επίσημη ιστοσελίδα του Μίκη Θεοδωράκη, www.mikistheodorakis.grΠαθιασμένος οραματιστής και στοχαστής
«Για μένα λοιπόν η Βουλή σημαίνει χώρος που, αν και χωρά μόνο 300 βουλευτές, στην ουσία εκεί είναι παρών σύσσωμος ο ελληνικός λαός. Ολόκληρη η Ελλάδα. Και το αίσθημα αυτό με γέμιζε εκτός από ευθύνη και με βαθιά ανθρώπινη ικανοποίηση και υπερηφάνεια. Που εξακολουθώ να νιώθω ακόμα και αυτή τη στιγμή. Γι’ αυτό είπα ότι η συγκίνηση του πρώην βουλευτή του ελληνικού κοινοβουλίου σκιάζει τις υπόλοιπες ιδιότητές μου» είχε γράψει. Αναζητώντας τον «κοινοβουλευτικό» Μίκη στα πρακτικά των συζητήσεων της Βουλής εκείνων των πρώτων χρόνων της παρουσίας του στη Βουλή, σε μια περίοδο ταραγμένη και φορτισμένη, που θα στιγματίσει την πορεία του τόπου με αποκορύφωμα την Αποστασία (1965) και την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας (1967), ανακαλύπτει κάποιος τον παθιασμένο πολιτικό, οραματιστή και στοχαστή Θεοδωράκη.
. Στην προεκλογική εκστρατεία του 1964 στην εκλογική του περιφέρεια της Β’ Πειραιώς (φωτογραφία από την επίσημη ιστοσελίδα του Μίκη Θεοδωράκη, www.mikistheodorakis.grΗ «μεταρρύθμιση Παπανούτσου»
Οι εκλογές του 1964 (16 Φεβρουαρίου) ήταν οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές πριν από την επιβολή της δικτατορίας και ανέδειξαν την Ενωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου πρώτο κόμμα με 42%, με δεύτερη την ΕΡΕ υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο με 39,3% και τρίτη την ΕΔΑ υπό τον Ιωάννη Πασαλίδη με 11,8%. Μεταξύ των 22 βουλευτών του κόμματος ήταν και ο μουσικοσυνθέτης και επικεφαλής των «Λαμπράκηδων» Μίκης Θεοδωράκης. Στα τέλη Αυγούστου του ’64 ξεκινά στη Βουλή η συζήτηση επί της εμβληματικής μεταρρύθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος, γνωστής ως «μεταρρύθμισης Παπανούτσου» (ήταν γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας με υπουργό τον ίδιο τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, που από τον Απρίλιο είχε ανακοινώσει την υποχρεωτική, δωρεάν εκπαίδευση).
Τίτλος του σχεδίου νομοθετικού διατάγματος: «Περί οργανώσεως και διοικήσεως της Γενικής (Στοιχειώδους και Μέσης) Εκπαιδεύσεως». Στην Ειδική Επιτροπή της Βουλής του άρθρου 35 του Συντάγματος του ’52 (κάτι σαν τα σημερινά θερινά τμήματα) υπό την προεδρία του Γεωργίου Αθανασιάδη-Νόβα, που έμελλε να γίνει έναν χρόνο μετά ο πρώτος «πρωθυπουργός της Αποστασίας», το σχέδιο συζητήθηκε εξαντλητικά. Μόνο η επί των άρθρων συζήτηση διήρκεσε επτά ολόκληρες συνεδριάσεις και σε αυτήν πήραν μέρος και οι πολιτικοί αρχηγοί, με ομιλίες υψηλού κοινοβουλευτικού, πολιτικού και πνευματικού επιπέδου, παρά τις διαφορές. Μεταξύ των ομιλητών ήταν και ο νεοεκλεγείς Μίκης Θεοδωράκης.
Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, στα έδρανα του ΚΚΕ«Αποκατάσταση των εθνικών και ηθικών αξιών»
«Το μετερίζι του χρέους και ο αγώνας για την ελευθερία μας μεταφέρει στη ρίζα, στην καρδιά του παιδαγωγικού ήθους» θα πει, σημειώνοντας: «Και ερωτάται: ποιο ήθος ταιριάζει στους Ελληνας; Το ελληνικό ήθος. Το ήθος που χαλκεύθηκε μέσα εις τους αγώνας διά την ελευθερίαν. Αγών διά την ελευθερίαν είναι η σύνθεσις του αγώνα διά την απελευθέρωσιν, του αγώνα διά την εθνικήν ανεξαρτησίαν (εθνική ελευθερία). Του αγώνα διά την κατάλυση της τυραννίας (πολιτική ελευθερία), του αγώνα διά την κοινωνική δικαιοσύνη (οικονομική και κοινωνική ελευθερία), του αγώνα διά τη διαμόρφωση και την υπεράσπιση του νεοελληνικού πολιτισμού (πνευματική ελευθερία). Νομίζω, λοιπόν, ότι η διδασκαλία του ελληνικού ήθους επιβάλλει την αποκατάσταση των εθνικών και ηθικών αξιών, τόσο μέσα εις το σχολείο όσο και μέσα εις τη ζωή. Ματαιοπονούμεν, όμως, όταν η καθημερινή κοινωνική πρακτική δεν βεβαιώνη το παιδί για την καταξίωση της ηθικής του στάσης. Οταν τιμάται και δικαιώνεται ο φυγόπονος, ο καταχραστής, το σκάνδαλο, ο ρίψασπις και διώκεται ο ανιδιοτελής, ο ιδεολόγος, ο φιλότιμος, ο μαχητής των μεγάλων ιδεών». Ενώ καταλήγοντας θα υπογραμμίσει: «Θεωρούμεν σαν ουσιαστικό στοιχείο ηθικής αγωγής, ιδιαίτερα για τις παρούσες κρίσιμες για το έθνος στιγμές, την τιμητική είσοδο μέσα στη δημόσια ζωή και μέσα στο σχολείο της εθνικής μας αντίστασης».
Τα μέτρα διά την παιδείαν έρχονται σαν ένας πρώτος ώριμος καρπός ύστερα από την πάλην του ελληνικού λαού διά την αναδιοργάνωσιν και την διεύρυνσιν της παιδείας
«Πιστεύομε στις αρετές του λαού μας»
Ο Θεοδωράκης και η ΕΔΑ χαιρέτισαν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση κάνοντας παράλληλα βελτιωτικές προτάσεις και αναδεικνύοντας τη δραματική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η παιδεία: «Κύριοι συνάδελφοι, με την ιδιότητα τόσο του μέλους της Κοινοβουλευτικής Ομάδος της ΕΔΑ όσον και του πνευματικού ανθρώπου, χαιρετίζω την πρωτοβουλίαν της κυβερνήσεως διά την αναδιοργάνωσιν της σχολικής παιδείας. Συμφωνώ απολύτως με τη γνώμη του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως (σ.σ. Γεωργίου Παπανδρέου) ότι το θέμα είναι μέγα. Είναι κοινή η διαπίστωσις ότι η παιδεία αποτελεί το θεμέλιον τόσο της εκπολιτιστικής αναπτύξεως του λαού μας όσο και της οικονομικής αναπτύξεως της χώρας μας. Δυστυχώς η παιδεία μας μέχρι σήμερον ευρίσκετο εις τελείαν εγκατάλειψιν εκ μέρους του επισήμου κράτους. Ο εισηγητής της πλειοψηφίας κ. Αλαβάνος (σ.σ. πρόκειται για τον βουλευτή της Ενώσεως Κέντρου Νικόλαο Αλαβάνο) ετόνισεν ότι η καθυστέρησις διά την ανάπτυξιν της παιδείας μας ευρίσκεται εις σημείον εγκληματικόν και ότι η Ελλάς ευρίσκεται εις το σημείον αυτό εις την τελευταίαν θέσιν από όλα τα κράτη. Εξάλλου εις την Εισηγητικήν Εκθεσιν τονίζεται ότι από το 1913 είναι αναλλοίωτον το πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου. Δηλαδή ευρισκόμεθα μισόν αιώνα πίσω. Και αυτά συμβαίνουν όταν οι άλλοι λαοί προχωρούν με άλματα και αύριον, όπου θα δημιουργηθή η ειρηνική δημιουργική άμιλλα κινδυνεύομεν να χάσωμεν την ειρηνικήν μάχην και αι επόμενες γενεές θα μας ζητήσουν ευθύνην. Επισημαίνομεν και ημείς τον εθνικόν κίνδυνον από την καθυστέρησιν της αναδιοργανώσεως της σχολικής μας παιδείας. Ο κ. υφυπουργός Εθν. Παιδείας (σ.σ. Λουκής Ακρίτας) είπεν ότι διερχόμεθα την κρισιμώτερη ώρα της ελληνικής ιστορίας. Συμφωνούμε και πιστεύομε ότι η παιδεία αποτελεί μέγα εθνικόν θέμα και ότι πρέπει να αποδυθώμεν όλοι ανεξαιρέτως, ασχέτως των διαφορών που μας χωρίζουν, εις τον ιερόν αγώνα. Πιστεύομε στις αρετές του λαού μας. Πιστεύομε ότι όταν νοιώθη αληθινόν ενδιαφέρον, όταν νοιώθη ζεστασιά, όταν δεν νοιώθη προδομένος, τότε είναι γνωστόν ότι ξέρει να κερδίζη όλας τας μάχας και προπαντός τις ειρηνικές μάχες. Μόνον με έναν πανεθνικόν συναγερμόν γύρω από το πρόβλημα της εθνικής παιδείας είναι βέβαιον ότι η αυριανή Ελλάδα θα δώση μέσα εις την ιστορίαν το δημιουργικόν παρόν. Και ότι μπορεί ακόμη να παίξη ρόλον πρωτοποριακόν».
«Απουσία ουσιαστικού εκδημοκρατισμού της παιδείας»
Οι κριτικές επισημάνσεις του Θεοδωράκη επικεντρώνονταν σε δύο βασικά σημεία: πρώτον, «εις την απουσίαν της συνδέσεως του εκπαιδευτικού προγράμματος με το πρόγραμμα της οικονομικής ανασυγκροτήσεως της χώρας» και, δεύτερον, στην «απουσία ουσιαστικού εκδημοκρατισμού της παιδείας». Αναγνώριζε, ωστόσο, τη σημασία της μεγάλης αλλαγής που επερχόταν: «Τα μέτρα διά την παιδείαν έρχονται σαν ένας πρώτος ώριμος καρπός ύστερα από την πάλην του ελληνικού λαού διά την αναδιοργάνωσιν και την διεύρυνσιν της παιδείας. Η πρωτοπορία των φοιτητών διά το 15%, η πάλη των εκπαιδευτικών, η ευεργετική συμπαράστασι των γονέων, η συμπαράστασις του εργαζομένου λαού μας βρίσκουν μιαν πρώτην δικαίωσιν».
Για μένα η Βουλή σημαίνει χώρος που, αν και χωρά μόνο 300 βουλευτές, στην ουσία εκεί είναι παρών σύσσωμος ο ελληνικός λαός. Ολόκληρη η Ελλάδα
Ιδεολογική σύγκρουση στα έδρανα της Βουλής
Δεν έλειψαν οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις με την ΕΡΕ. Ο βουλευτής του κόμματος Γεράσιμος Λύχνος θα επιτεθεί στον Μίκη σε μια από τις συνεδριάσεις: «Οφείλω να δώσω μιαν εξήγησιν εις τον κ. Θεοδωράκην. Οταν ωμιλούσα περί δούλων της ιδεολογίας των, εννοούσα τους οπαδούς των ολοκληρωτικών κομμάτων όπου στηρίζονται τα ολοκληρωτικά κράτη και είναι γνωστόν ότι εις τα ολοκληρωτικά κράτη δεν επιτρέπεται η κομματική ελευθερία. Είναι επίσης βέβαιον ότι εάν ο κ. Θεοδωράκης ευρίσκετο εις ολοκληρωτικόν κράτος, ούτε την μουσικήν του θα είχε δικαίωμα ελυθέρως να γράψη». Ο βουλευτής της ΕΔΑ Βασίλης Εφραιμίδης παρενέβη λέγοντας: «Οσον αφορά τα περί ολοκληρωτικών κρατών και ανυπαρξίας εις αυτά ελευθέρων ανθρώπων κ.λπ. που έθιξεν ο κ. Λύχνος, νομίζω ότι δεν αντέχουν εις σοβαράν κριτικήν και δεν θα έχρηζον απαντήσεως. Πάντως, είναι γνωστόν ότι εις τας ανατολικάς χώρας, διότι αυτάς υπενόει, εδημιουργήθησαν επιτεύγματα εις την επιστήμην, την τεχνικήν, την τέχνην, που θαυμάζει ολόκληρος η ανθρωπότης. Τέτοια επιτεύγματα δημιουργούνται από ελευθέρους ανθρώπους και όχι από δούλους». Θα ακολουθήσει ο εξής διάλογος με τον Θεοδωράκη που θα απαντήσει στον βουλευτή της ΕΡΕ λέγοντας:
«Παρεμποδίσθην μέχρις ασφυξίας»
Μ. Θεοδωράκης: «Ο κ. Λύχνος έθιξε το θέμα της ελευθερίας των καλλιτεχνών και είπεν ότι εάν εγώ ευρισκόμην εις χώρας που έχουν άλλα καθεστώτα, δεν θα ήτο δυνατόν να δημιουργήσω. Ο συνάδελφος κ. Εφραιμίδης σας είπε τι συμβαίνει εις την Σοβιετικήν Ενωσιν».
Γ. Λύχνος: «Δόκτωρ Ζιβάγκο».
Μ. Θεοδωράκης: «Ας αφήσωμεν τον «Δόκτορα Ζιβάγκο» και ας μιλήσωμεν για τον Δόκτορα Θεοδωράκη! Είναι γεγονός ότι εγώ διά διαταγής του Γωγούση ήμουν απηγορευμένος εις το Εθνικό Θέατρο και το ραδιόφωνο;» (σ.σ. ο στρατηγός Νικόλαος Γωγούσης ήταν από το 1958 επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών του υπουργείου Προεδρίας και είχε εμπλοκή παλαιότερα στον ΙΔΕΑ και στο Σχέδιο «Περικλής» για τη συρρίκνωση της ΕΔΑ.)
Γ. Λύχνος: «Οχι. Ψέματα».
Μ. Θεοδωράκης: «Εχω διαβάσει την διαταγήν. Είναι γεγονός ότι εγώ ελιθοβολήθην εις την Νάουσαν από παρακρατικούς της ΕΡΕ; Είναι γεγονός ότι εγώ παρεμποδίσθην εις το δημιουργικόν μου έργον μέχρις ασφυξίας, επί διακυβερνήσεως του κόμματός σας;».
Γ. Λύχνος: «Ομιλεί μη ακουόμενος».
Μ. Θεοδωράκης: «Σας είπα ότι με το να επιμένετε εις την δήλωσιν μετανοίας αποδεικνύεται ότι η παράταξις η ιδική σας δεν είναι, δεν μπορεί να είναι ελεύθερη. Δεν μιλώ περί ιδεολογίας, διότι, επαναλαμβάνω, δεν πιστεύω ότι η ιδεολογία υποδουλώνει. Ομιλώ για παράταξη. Διά μιαν ωρισμένην παράταξιν βεβαρημένην με πολλάς αμαρτίας και διά να μη πάω πολύ μακρυά αναφέρομαι μόνος εις τα δολοφονίας του Κένεντυ και του Λαμπράκη διά να δείξω πού μπορεί να φθάση η διεθνής άκρα δεξιά που εκπροσωπείτε. Δηλαδή μέχρι και αυτό το πολιτικόν έγκλημα».
Ο νέος ναύσταθμος και το αβύθιστο αεροπλανοφόρο Ακολουθήστε στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσειςΔείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, από
Ειδήσεις
ΠΗΓΗ
