Στη λήψη μέτρων προκειμένου να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται καταχρηστικές πτωχεύσεις στο πλαίσιο του νέου πτωχευτικού κώδικα ή τεχνάσματα εκ μέρους του οφειλέτη ή άλλων πιστωτών, με σκοπό την ακύρωση της διαδικασίας πτώχευσης, υποχρεώνει η Τράπεζα της Ελλάδος τις τράπεζες και τους άλλους χρηματοδοτικούς φορείς που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους «κόκκινες» απαιτήσεις.
Ειδικότερα, με την απόφαση 185/1/09.03.2021 του διοικητή της ΤτΕ Γιάνννη Στουρνάρα, θεσπίζεται πλαίσιο υποχρεώσεων των χρηματοδοτικών φορέων με σκοπό την αξιολόγηση αν η αίτηση πτώχευσης υποβάλλεται καταχρηστικά ή αν ο χρηματοδοτικός φορέας διαθέτει στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι συντρέχουν οι περιστάσεις που αποκλείουν την πλήρη απαλλαγή του οφειλέτη από κάθε οφειλή προς τους πτωχευτικούς πιστωτές του.
Σύμφωνα με την απόφαση της ΤτΕ, κάθε φορέας, στο πλαίσιο των ενεργειών που αποσκοπούν στην προστασία των συμφερόντων του κατά τη συμμετοχή του ως πιστωτή σε διαδικασία πτώχευσης, λαμβάνει μέτρα επιμέλειας που διασφαλίζουν ότι είναι δυνατός ο έγκαιρος εντοπισμός και η ορθή τεκμηρίωση:
(α) της καταχρηστικής, είτε εκ μέρους οφειλέτη είτε εκ μέρους έτερου πιστωτή, υποβολής αίτησης πτώχευσης, προκειμένου ο φορέας να αξιοποιήσει τα ευρήματα κατά τη λήψη εκ μέρους του απόφασης για την υποβολή αίτησης απόρριψης της αίτησης πτώχευσης,
(β) της συνδρομής των περιστάσεων που αποκλείουν την απαλλαγή του οφειλέτη ή του εκπροσώπου νομικού προσώπου-οφειλέτη, προκειμένου ο φορέας να αξιοποιήσει τα ευρήματα κατά τη λήψη εκ μέρους του απόφασης για την άσκηση προσφυγής κατά της απαλλαγής του οφειλέτη ή του εκπροσώπου νομικού προσώπου-οφειλέτη κατά περίπτωση.
H μεθοδολογία εντοπισμού
Η τράπεζα ή άλλος χρηματοδοτικός φορέας, κατά τη λήψη εκ μέρους του απόφασης για την υποβολή αίτησης απόρριψης της αίτησης πτώχευσης εκ μέρους οφειλέτη ή για την άσκηση προσφυγής κατά της απαλλαγής του οφειλέτη ή του εκπροσώπου νομικού προσώπου-οφειλέτη, εφαρμόζει μεθοδολογία εντοπισμού στοιχείων που δυνητικά τεκμηριώνουν:
* Την καταχρηστική, κατά την έννοια του άρθρου 80 του ν. 4738/ 2020, εκ μέρους του οφειλέτη ή έτερου πιστωτή υποβολής αίτησης πτώχευσης.
* Τη συνδρομή των περιστάσεων σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 193 ή την παρ. 2 του άρθρου 195 του ν. 4738/2020, ήτοι ότι:
* η παύση πληρωμών ή η επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης οφείλεται σε δόλιες ενέργειες του οφειλέτη ή του εκπροσώπου του οφειλέτη νομικού προσώπου,
* ο οφειλέτης ή ο εκπρόσωπος του οφειλέτη νομικού προσώπου δεν επέδειξε καλή πίστη είτε κατά την κήρυξη της πτώχευσης είτε και κατά τη διάρκειά της,
* ο οφειλέτης ή ο εκπρόσωπος του οφειλέτη νομικού προσώπου δεν έχει υπάρξει συνεργάσιμος με τα όργανα της πτώχευσης,
* ο οφειλέτης έχει δολίως αποκρύψει εισοδήματα ή περιουσιακά στοιχεία κατά τη διάρκεια της πτωχευτικής διαδικασίας,
* εκκρεμεί ποινική δίωξη κατά του οφειλέτη ή του εκπροσώπου του οφειλέτη νομικού προσώπου ή έχει καταδικαστεί για κάποια από τις πράξεις των άρθρων 197 έως 203 (του Ενάτου Μέρους του Δεύτερου Βιβλίου) του ν. 4738/2020 ή κλοπή, απάτη, υπεξαίρεση, καταδολίευση δανειστών ή πλαστογραφία,
* το φυσικό πρόσωπο εκπρόσωπος νομικού προσώπου ευθύνεται για πράξη ή παράλειψη του άρθρου 127 του ν. 4738/2020.
Στοιχεία ύποπτα για δολιότητα
Στοιχεία που δύνανται να αποτελούν ενδείξεις για την τεκμηρίωση της συνδρομής των ανωτέρω περιστάσεων, ενδεικτικά είναι:
– Δόλια αποφυγή πληρωμής οφειλών
– Μη έγκαιρη υποβολή, εκ μέρους προσώπου της παρ. 1 του άρθρου 127, αίτησης πτώχευσης ή, κατά περίπτωση, άσκηση επιρροής σε μέλος/μέλη του οργάνου διοίκησης, με αποτέλεσμα τη μη έγκαιρη υποβολή αίτησης πτώχευσης.
– Διενέργεια επιζήμιας πράξης, όπως:
1 Δωρεά ή χαριστική δικαιοπραξία ή δικαιοπραξία στην οποία η αντιπαροχή που έλαβε ο οφειλέτης ήταν δυσανάλογα μικρή σε σχέση με τη δική του παροχή (λαμβάνοντας υπόψη τις κατά νόμο εξαιρούμενες πράξεις).
2 Πληρωμή μη ληξιπρόθεσμου χρέους.
3 Πληρωμή ληξιπρόθεσμου χρέους με άλλο τρόπο και όχι με μετρητά ή με τη συμφωνηθείσα παροχή (λαμβάνοντας υπόψη τις κατά νόμο εξαιρούμενες πράξεις).
4 Σύσταση εμπράγματης ασφάλειας, συμπεριλαμβανόμενης και της εγγραφής προσημείωσης υποθήκης ή παροχή άλλων ασφαλειών ενοχικής φύσεως για προϋπάρχουσες υποχρεώσεις, για την εξασφάλιση των οποίων ο οφειλέτης δεν είχε αναλάβει αντίστοιχη υποχρέωση ή για την εξασφάλιση νέων υποχρεώσεων που αναλήφθηκαν από τον οφειλέτη σε αντικατάσταση εκείνων που προϋπήρχαν.
5 Αμφοτεροβαρής πράξη του οφειλέτη ή πληρωμή από αυτόν ληξιπρόθεσμου χρεών του, μετά την παύση πληρωμών και πριν από την κήρυξη της πτώχευσης, εφόσον ο αντισυμβαλλόμενος κατά τη διενέργεια της πράξης γνώριζε ή μπορούσε να εκτιμήσει ότι η πράξη ήταν επιζήμια για την ομάδα των πιστωτών.
6 Πράξη όπου αντισυμβαλλόμενος ήταν σύζυγος του οφειλέτη ή συγγενής εξ αίματος μέχρι και τρίτου βαθμού ή εξ αγχιστείας μέχρι δεύτερου βαθμού ή πρόσωπο με το οποίο ο οφειλέτης συζούσε το τελευταίο έτος πριν από τη διενέργεια της πράξης ή νομικό πρόσωπο, εφόσον κατά τη διενέργεια της πράξης είχε την ιδιότητα του ιδρυτή ή διοικητή ή διευθυντή ή διαχειριστή του, ή ήταν πιστωτής ή αντισυμβαλλόμενος, ο οποίος διενήργησε εμπορικές πράξεις και λοιπές συναλλαγές με οικονομικούς και άλλους όρους που βρίσκονταν σε προφανή και ουσιώδη απόκλιση από τους τρέχοντες όρους συναλλαγών κατά τη στιγμή διενέργειάς τους, ή πρόσωπο που συνδέεται με τον οφειλέτη.
7 Πράξη του οφειλέτη που διενεργήθηκε την τελευταία πενταετία πριν από την κήρυξη της πτώχευσης, με δόλο αυτού να ζημιώσει τους πιστωτές του ή να ωφελήσει ορισμένους σε βάρος άλλων, εφόσον ο τρίτος με τον οποίο συμβλήθηκε, κατά τον χρόνο της διενέργειας της πράξης γνώριζε το δόλο του οφειλέτη.
8 Εξαφάνιση ή αποσιώπηση περιουσιακών στοιχείων που σε περίπτωση πτώχευσης εμπίπτει στην πτωχευτική περιουσία ή κατά τρόπο που αντίκειται στους κανόνες της συνετής οικονομικής διαχείρισης της επιχειρηματικής δραστηριότητας που ασκούσε, ματαιώνει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων τρίτων, βλάπτει ή καθιστά αυτά χωρίς αξία.
9 Κατάρτιση ζημιογόνας ή κερδοσκοπικής ή ριψοκίνδυνης δικαιοπραξίας πάσης φύσεως, ακόμα και επί χρηματοοικονομικών παραγώγων, κατά τρόπο που αντίκειται στους κανόνες της συνετής οικονομικής διαχείρισης, ή διάθεση υπερβολικού ποσού σε παίγνια, στοιχήματα ή σε αντιοικονομικές δαπάνες ή σύναψη χρέους για τους σκοπούς αυτούς.
10 Προμήθεια εμπορευμάτων ή αξιόγραφων με πίστωση και διάθεση ή παραχώρηση αυτών, ή των πραγμάτων που κατασκευάζει με αυτά, σε τιμές ουσιωδώς κάτω της αξίας τους, κατά τρόπο που αντίκειται στους κανόνες της συνετής οικονομικής διαχείρισης.
11 Ψευδής παρουσίαση ότι είναι οφειλέτης άλλων ή αναγνώριση ανύπαρκτων δικαιωμάτων τρίτων.
12 Παράλειψη της τήρησης υποχρεωτικών εμπορικών βιβλίων ή τήρηση κατά τέτοιο τρόπο ή μεταβολή, ώστε να δυσχεραίνεται η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας του ή μη υποβολή φορολογικών δηλώσεων ή άλλων δηλώσεων περιουσίας (π.χ. πόθεν έσχες) σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο.
13 Εξαφάνιση ή απόκρυψη εμπορικών βιβλίων ή άλλων στοιχείων ή αποσιώπηση την ύπαρξη εμπορικών βιβλίων ή άλλων στοιχείων, καταστροφή ή βλάβη εμπορικών βιβλίων ή άλλων στοιχείων, η τήρηση των οποίων είναι υποχρεωτική κατά τον νόμο, πριν παρέλθει η προθεσμία που πρέπει να τα διατηρήσει, ώστε να δυσχεραίνεται η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας του.
14 Παράλειψη της κατά τον νόμο σύνταξης των ισολογισμών ή της απογραφής ή κατάρτιση ισολογισμών ή απογραφή κατά τρόπο που δυσχεραίνεται η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας του.
15 Ελάττωση της κατάστασης της περιουσίας του με άλλον τρόπο ή αποσιώπηση ή απόκρυψη των αληθινών δικαιοπρακτικών του σχέσεων.
