Τoυ Δημήτρη Τζάνα, οικονομολόγου
ΟΙ ΑΦΙΞΕΙΣ τουριστών στο 7μηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου, όπως καταγράφονται από τα αεροδρόμια της χώρας, έφτασαν τα 42,5 εκατ. άτομα, αυξημένες κατά 9,5% σε ετήσια βάση, ενώ ήταν αυξημένες κατά 10,7% τον Ιούλιο. Η επιβατική κίνηση στον ΔΑΑ τον Ιούλιο ήταν ελαφρά λιγότερο αυξημένη, στο 9,3%. Επιπλέον, κατά την ΤτΕ ο αριθμός του συνόλου των τουριστών αυξήθηκε κατά 15,8% τον ίδιο μήνα.
Πήγε καλά επομένως ως το καλοκαίρι ο τουρισμός από πλευράς αφίξεων και όλα συνηγορούν ότι η καλή πορεία θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες, καθώς η τουριστική περίοδος επεκτείνεται πλέον σε μεγαλύτερη χρονική περίοδο του έτους και οι προβαλλόμενες μορφές τουρισμού διευρύνονται.
ΟΜΩΣ, ήρθαν τα στοιχεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών για το 7μηνο και μας προσγείωσαν σε σχέση με τις προσδοκίες για την καταγραφή ανοδικών επιδόσεων και στις ταξιδιωτικές εισπράξεις. Έτσι, ενώ στο 7μηνο του 2024 καταγράφηκαν έσοδα ύψους 10,95 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 5,5% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, καταγράφεται υστέρηση κατά 177 εκατ. ευρώ τον Ιούλιο (στα 4.013 εκατ. ευρώ το 2024 από 4.208 εκατ. ευρώ το 2023).
Η κατά κεφαλήν επομένως δαπάνη των τουριστών μειώθηκε, προκαλώντας εύλογη ανησυχία. Γιατί τη χώρα μας επισκέπτονται χαμηλότερων εισοδημάτων άτομα που ξοδεύουν λιγότερα; Γιατί ο υπερτουρισμός διαμορφώνει προϋποθέσεις για υποβάθμιση του επιπέδου υπηρεσιών; Γιατί επιλέγεται ολοένα και περισσότερο το μοντέλο προπληρωμής των υπηρεσιών (all inclusive) αποθαρρύνοντας την κατανάλωση ακόμη και για την απόλαυση του φαγητού στο εστιατόριο; Γιατί το προϊοντικό μας μίγμα είναι μάλλον πτωχό και δεν προωθείται κατάλληλα; Για άλλους λόγους, τους οποίους ασφαλώς θα επισημάνουν οι ειδικοί του τουριστικού κλάδου.
ΟΜΩΣ, την ίδια ώρα έκπληξη προκαλούν τα στοιχεία των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα τον Αύγουστο, που έφτασαν τα 195,4 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,4 δισ. ευρώ σε σχέση με τον Ιούλιο. Με το επιπλέον 1 δισ. ευρώ να αφορά τα νοικοκυριά που αναμένονταν να αναλώσουν αποταμιεύσεις για να ανταποκριθούν στη δαπάνη για το ακριβότερο φετινό πακέτο διακοπών, με όποιο τρόπο έχουν επιλέξει και σύμφωνα με τις δυνατότητές τους. Πώς εξηγείται αυτή η παραδοξότητα;
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ εκτιμώ ότι μπορεί να αναζητηθεί στις αθέατες πλευρές της τουριστικής οικονομίας, όπως αυτή διαμορφώνεται, μεταξύ άλλων, από την ευρεία χρήση του Airbnb, από υψηλό αριθμό ολοένα και περισσότερων δραστηριοποιούμενων επιχειρηματιών, αλλά και σε σημαντικό αριθμό μη καταγραφόμενων εισοδημάτων σε όλους τους κλάδους υπηρεσιών και λοιπών προσφερόμενων προϊόντων στα σημεία πώλησης.
Οι αυξημένες, λοιπόν, καταθέσεις ιδιωτών που πιθανότατα παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά και δεν αφορούν ευρέα κοινωνικά στρώματα, είναι πιθανόν να συνδέονται με την τουριστική δραστηριότητα και μια περαιτέρω διερεύνηση ίσως αποκαλύψει ότι η δαπάνη των τουριστών δεν μειώθηκε, αλλά σε σημαντικό βαθμό δεν δηλώθηκε από όσους εισέπραξαν τα ποσά αυτά.
Πρόσφατα, άλλωστε, πληροφορηθήκαμε από τα στοιχεία της ΑΑΔΕ ότι ιδιοκτήτες μπαρ δηλώνουν συστηματικά κάτω από 7.000 ευρώ «καθαρό» εισόδημα το 2023, επίπεδο που δεν δικαιολογεί το βιώσιμο των επιχειρήσεών τους και υποδηλώνει σοβαρή απόκρυψη εισοδημάτων και συνακόλουθη φοροδιαφυγή.
ΤΗΝ ΙΔΙΑ ώρα, ήταν παράνομο το 23,7% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων στη χώρα μας το 2023 όπως αποκαλύπτει η μελέτη της KPMG, με τους φόρους να αποτελούν πάνω από το 88% της τιμής τους, ενώ ανάλογα υψηλές με τις επιβαρύνσεις στα καπνικά προϊόντα είναι και εκείνες στα αλκοολούχα ποτά και τα πετρελαιοειδή.
Παράλληλα, η συμμετοχή των φόρων επί αγαθών και υπηρεσιών φτάνει το 56% των φορολογικών εσόδων, όταν ο φόρος εισοδήματος είναι στο 34,7%, όπως προκύπτει από την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού στο 8μηνο. Με τη σχέση του 2 προς 1 περίπου μεταξύ έμμεσων και άμεσων φόρων να παραμένει αδιατάρακτα αμετάβλητη σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο, παρά τις κατά καιρούς κυβερνητικές εξαγγελίες για την ανατροπή της.
ΕΠΑΝΕΡΧΟΜΑΣΤΕ έτσι στην ανάγκη για ριζική αντιμετώπιση της κεντρικής παθογένειας της ελληνικής οικονομίας, της υψηλής φοροδιαφυγής. Με την επισήμανση ότι η υπερφορολόγηση των αγαθών & υπηρεσιών με συντελεστή 24% και ΕΦΚ πάνω από 60% ενθαρρύνει την παραοικονομία, ενώ ο μη αμερόληπτος και αντικειμενικός τρόπος λειτουργίας τού ήδη ανεπαρκούς ελεγκτικού μηχανισμού δεν υποβοηθεί την αντιμετώπιση του προβλήματος, παρά την εντυπωσιακή τεχνολογική αναβάθμιση που έχει πετύχει η ΑΑΔΕ, εν όψει και των εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης. Την ίδια ώρα, η αύξηση του τεκμαρτού ορίου στους ελεύθερους επαγγελματίες φέρνει πενιχρά αποτελέσματα και πολλή γκρίνια.
ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ, μεταξύ άλλων, η εφαρμογή εθνικού σχεδίου μακράς πνοής με την εφαρμογή δεσμευτικών στόχων που θα εφαρμοστεί από όλες τις κυβερνήσεις για να εμπεδωθεί η ανταποδοτικότητα της φορολογίας και να ανακτηθεί η πεποίθηση από τους πολίτες ότι μόνο με τη συμβολή τους στα φορολογικά έσοδα θα απολαύσουν βελτιωμένο επίπεδο δημόσιων αγαθών (ασφάλειας, υγείας, παιδείας κ.ο.κ.).
Το αναγνωρίζει και ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, που ζητεί την εντατικοποίηση των προσπαθειών για τη δημιουργία φορολογικής συνείδησης και την καλλιέργεια φορολογικής παιδείας. Αλλά και ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μάριο Μόντι, ζητεί να επιστρατευθούν ειδικοί αξιωματούχοι που θα διδάσκουν τα παιδιά φορολογική κουλτούρα, με εύληπτους τρόπους ώστε κάποτε ως ενεργοί πολίτες να είναι διαφορετικοί από τους σημερινούς Ιταλούς, που επίσης έχουν αυξημένη ροπή προς τη φοροδιαφυγή.
Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, μια τέτοια προσπάθεια ώστε κάποτε να δούμε και χειροπιαστά αποτελέσματα σε σχέση με τη δραστική μείωση της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής.
