Το αριστούργημα του Ουίλιαμ Φόκνερ «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» (Εκδ. Gutenberg) μένει αξέχαστο.
Το λογοτεχνικό έργο θεωρείται κλασικό αν ικανοποιεί δύο προϋποθέσεις: ο δημιουργός να γράφει και για τον Χρόνο και να «αναγκάζει» τον αναγνώστη να επιστρέφει στο έργο (του). Οι αδιαπραγμάτευτοι όροι είναι πολύ δύσκολο να ικανοποιηθούν, διότι απαιτούν τολμηρό και μεγάλο όραμα από τον συγγραφέα. Όταν συναντάς περιπτώσεις όπως αυτή του Ουίλιαμ Φόκνερ καταλαβαίνεις το «πώς και το «γιατί» της υψηλής δημιουργίας. Το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» (Εκδόσεις Gutenberg) συνοδεύεται από πομπώδη, εντυπωσιακά επίθετα αναγνώρισης. Δικαίως. Αυτό που κρύβεται όμως πίσω απ’ όλα τα μεγάλα, ενθουσιώδη, επαινετικά, είναι ο Χρόνος και η επιστροφή. Η επίτευξη των δύο στόχων δεν γίνεται εξ ολοκλήρου συνειδητά. Η πρόθεση και το πείσμα είναι που ξεκινούν τη διαδικασία. Μετά έρχεται το ταλέντο και η δουλειά πάνω σε αυτό. Τέλος, η «συνομιλία» με το υπό διαμόρφωση -και λίγο πριν την αυτονομία του- έργο. Τα υπόρρητα μηνύματα βρίσκουν τον συγγραφέα στο συνειδησιακό επίπεδο και τότε ενεργοποιείται η φροντίδα για τον Χρόνο και την επιστροφή. Σε αυτό το μνημειώδες βιβλίο ο Φόκνερ κατακτά και τις δύο κορυφές. Το βιβλικό όνομα του τίτλου ηχεί αδιάκοπα και πάντα θα αναγκάζει τον αναγνώστη να επιστρέφει στην επικών διαστάσεων ιστορία του. Η λογοτεχνική γωνιά του Gazzetta παρουσιάζει ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Μια κόσα καλά ακονισμένη
Το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» μας ταξιδεύει στον αμερικανικό Νότο και από κει στη αρχή του κόσμου, στο σήμερα. Για τον Φόκνερ το χρονικό σύμπλεγμα είναι πρόκληση και απαίτηση για την αέναη επιστροφή. Όσο πιο πίσω πας, τόσο πιο εύκολα μπορείς να προσεγγίσεις το παρόν και το μέλλον. Η εικόνα του κρυμμένου κόσμου φωτίζει δρόμους, λεωφόρους, επεξηγηματικούς για το σήμερα και τον εαυτό μας. Οι εποχές ενώνονται μέσω των απομειναριών τους: Ένα μονοπάτι που δεν άλλαξε, μια εκκλησία που έμεινε όρθια στα δύσκολα και η λάσπη που δεν έφυγε ποτέ από τα χέρια των ανθρώπων. Ό,τι μένει, λοιπόν, επιμένει κι αν η πρόοδος το κρύβει, αυτό δεν πεθαίνει. Ο ήλιος και το νερό το κρατάνε ζωντανό και όταν βρεθεί το χέρι που θα ξύσει την πραγματικότητα και την επιφάνεια του παρόντος, τότε αναρίθμητες εικόνες, θέες, λησμονημένες ξεπηδούν και κερδίζουν τη θέση τους στην Ιστορία. Με το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» αυτό ακριβώς πετυχαίνει ο Φόκνερ και από μόνο του είναι σπουδαίο. Και να πώς αποκαλύπτει τα περασμένα: με μια κόσα καλά ακονισμένη που θερίζει αγκάθια, ξερόχορτα και όνειρα σταματημένα. Η λεπίδα της σε σφάζει και σε σώζει την ίδια στιγμή, σε φέρνει αντιμέτωπο με ένα επιβλητικό, ιερό θα λέγαμε, ερώτημα: μπορούμε να γνωρίζουμε το παρελθόν;
Εκπληκτικό και απαιτητικό
Πρωταγωνιστής του βιβλίο ο Τόμας Σάτπεν. Ο Φόκνερ τον κάνει σύμβολο και τον καταβαραθρώνει την ίδια στιγμή! Η ιστορία του γίνεται το μέσο για να υπηρετήσει τον μεγαλεπήβολο στόχο του ο δημιουργός. Ένας φτωχός άνδρας καταφέρνει να πλουτίσει και να ανελιχθεί κοινωνικά. Όμως η φιλοδοξία και η ανάγκη του για εξουσία θα τον οδηγήσουν στην καταστροφή. Η ιστορία του αμερικανικού Νότου, η δουλεία, η φτώχεια, η ανισότητα, η έμφυλη δοκιμασία και πάνω απ’ όλα οι ξεχωριστές αφηγηματικές διαδρομές. Το κεντρικό ερώτημα για το παρελθόν εξετάζεται μέσα από την οπτική διαφορετικών ανθρώπων άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενων με την πορεία του Τόμας Σάτπεν. Ο Φόκνερ καθοδηγεί με μαεστρία την πολύπτυχη διήγηση, με τον μακροπερίοδο λόγο «απλώνει» την αφήγηση και διατηρεί τη δυναμική της αφηγηματικής ροής για να διευρύνει το λογοτεχνικό πεδίο. Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό, μα και απαιτητικό. Ο αναγνώστης πρέπει να μείνει πιστός στο «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!». Πολύ καλή δουλειά στη μετάφραση από την Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, η οποία μας έδωσε και δύο βοηθήματα για την ανάγνωση: το χρονολόγιο των βασικότερων γεγονότων της ιστορίας και τη γενεαλογία των προσώπων που πρωταγωνιστούν, όπως και τις σχέσεις μεταξύ τους. Το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» μένει άφθαρτο και ο αναγνώστης πάντα επιστρέφει σε αυτό για να εξετάζει και το δικό του παρελθόν.
