Του Μιχάλη Ψύλου[email protected]
Έκκληση στην Ευρώπη να διδαχτεί από τον μύθο του Αισώπου και να πάψει να θυμίζει τον … τζίτζικα αυτό το καλοκαίρι, αλλά να γίνει μέρμηγκας», απευθύνει το πρακτορείο Bloomberg. Μια έκκληση που κάθε άλλο παρά παράξενη είναι, καθώς η Ρωσία διακόπτει σταδιακά τη ροή φυσικού αερίου, πιέζοντας για την άρση των κυρώσεων. Και στη σύνοδο κορυφής, δεν βρέθηκε και πάλι λύση. Απλά, οι 27 κάλεσαν την Κομισιόν «να διερευνήσει με τους διεθνείς εταίρους μας, τρόπους για τον περιορισμό των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της σκοπιμότητας εισαγωγής προσωρινών ανωτάτων ορίων τιμών εισαγωγής, όπου χρειάζεται». Μια γενικόλογη διατύπωση, που παραπέμπει το θέμα του πλαφόν στο φυσικό αέριο,στις ευρωπαϊκές καλένδες, δηλαδή.
Η Αυστρία, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Δανία, αλλά και η Γερμανία, έχουν βέβαια ήδη σημάνει βέβαια συναγερμό, ανακοινώνοντας σχέδια έκτακτης ανάγκης για τον πλήρη έλεγχο της διάθεσης φυσικού αερίου, αν χρειαστεί. Αρκετές ενεργοβόρες βιομηχανίες έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι μπορεί να χρειαστεί να περιορίσουν την παραγωγή εάν η ενέργεια γίνει πιο ακριβή ή δυσεύρετη.
Συνολικά η Ε.Ε. είναι ακόμη είναι πολύ μακριά στην επίτευξη του στόχου της ενεργειακής επάρκειας. «H Ευρώπη πρέπει να κηρύξει… πολεμική την οικονομία της. Να προετοιμαστεί για οικονομικό πόλεμο εναντίον του Πούτιν», προειδοποιεί το Bloomberg. Τα χαμηλά αποθέματα που δεν ξεπερνούν το 55%, σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές της ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρώπη, αυξάνουν τις πληθωριστικές πιέσεις και απειλούν με πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Η νευρικότητα στις ενεργειακές αγορές επιδεινώνεται από την αβεβαιότητα σχετικά με το ποια θα είναι η επόμενη κίνηση του Κρεμλίνου. «Προσπαθούμε να βρούμε νέες λύσεις για το φυσικό αέριο, με τη Νορβηγία ή την Αλγερία, ή με το LNG από τις ΗΠΑ, αλλά μπορώ να σας πω ότι είναι πολύ αβέβαιοι καιροί όσον αφορά τις τιμές», τόνισε ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, Χαβιέ Μπέτελ.
Χάος σε όλη την ήπειρο
Η ενεργειακή κρίση δοκιμάζει όμως την ίδια την Ε.Ε. ως μία κοινότητα αλληλεγγύης και συνοχής. «Η αλληλεγγύη της Ευρώπης θα υποστεί σοβαρή πίεση αυτόν τον χειμώνα, εάν διακοπεί η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου», προειδοποίησε ο επικεφαλής της γερμανικής εταιρείας κοινής ωφελείας RWE, Μάρκους Κρέμπερ. Προβλέπει ότι θα επικρατήσει «χάος» σε ολόκληρη την ήπειρο, εκτός εάν η Ε.Ε. ενεργήσει τώρα για να θεσπίσει κανόνες για την κατανομή ενέργειας. Ο Κρέμπερ τονίζει μάλιστα ότι χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, που εισάγουν υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) με ειδικά δεξαμενόπλοια, «θα μπορούσαν να κατηγορηθούν ότι θησαυρίζουν με τα καύσιμα, εάν οι εταιρείες και τα νοικοκυριά δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα μεταξύ των κρατών μελών». Ο Κρέμπερ προειδοποίησε ότι η Γερμανία, για παράδειγμα, δεν θα είναι σε θέση να αντικαταστήσει πλήρως τις παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου με εναλλακτικές λύσεις όπως το LNG ή οι ΑΠΕ, μέχρι το χειμώνα του 2024/25.
Τα σχόλια του Κρέμπερ καταδεικνύουν τους φόβους στην Ε.Ε. ότι οι προμήθειες φυσικού αερίου μπορεί να χρειαστεί να διανέμονται με δελτίο αυτό το χειμώνα. Ισως και τον μεθεπόμενο!
Η Ε.Ε., έχει καταστήσει σαφές πώς πρέπει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο «πολύ πριν από το 2030» και είναι de facto αναγκασμένη να βρει εναλλακτικές λύσεις, αμέσως.
Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις σε συνέντευξή του στην Handelsblatt, τονίζει ότι «η χειραγώγηση της αγοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία υπογραμμίζει γιατί πρέπει να αντικαταστήσουμε τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας το συντομότερο δυνατό». Παραδέχεται όμως ότι «αυτό είναι σχεδόν αδύνατο, να γίνει βραχυπρόθεσμα… Συνεργαζόμαστε με τη Νορβηγία, τον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή φυσικού αερίου στην ΕΕ.
Οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί να προμηθεύσουν την Ε.Ε. με επιπλέον 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου φέτος και έως και 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως ,στη συνέχεια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι εξαγωγείς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) τρίβουν τα χέρια τους: μια μεγάλη αγορά ανοίγεται σε αυτούς.
Πανευρωπαϊκό «σχέδιο αλληλεγγύης»
«Χρειάζεται ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο αλληλεγγύης για τις παραδόσεις φυσικού αερίου», αναφέρουν στη «Ναυτεμπορική» διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη έχει δώσει εντολή για την εκπόνηση αυτού του σχεδίου και αναμένεται ότι θα είναι έτοιμο μέχρι τα τέλη Ιουλίου. «Θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο για να διασφαλιστεί ότι οι προμήθειες φυσικού αερίου θα φτάνουν σε όλες τις χώρες, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι θα υπάρξει δίκαιη κατανομή ως προς τον τρόπο με τον οποίο κάθε χώρα θα καθορίσει τις προτεραιότητές της», τονίζουν στη «Ν» οι ίδιες πηγές. Προειδοποιούν μάλιστα ότι μπορεί να ξεσπάσει πολιτική κρίση στους κόλπους της Ε..Ε., αν οι χώρες μέλη έχουν διαφορετικά όρια στη θέρμανση των δημόσιων κτιρίων ή κριτήρια στις προτεραιότητες παροχής φυσικού αερίου σε μια κρίση. Ο Τζέιμς Γουέιντελ,αναλυτής της Energy Aspect, τονίζει ότι υπάρχει ενδεχόμενο για τεράστιες πολιτικές επιπτώσεις, εάν οι χώρες αισθανθούν ότι τυγχάνουν άδικης μεταχείρισης. «Η ελεύθερη κυκλοφορία της ενέργειας είναι από τους βασικούς πυλώνες της ΕΕ», προσθέτει ο Γουέιντελ.
Για παράδειγμα, η Ιταλία εισήγαγε ανώτατα όρια στη θέρμανση και ψύξη των δημοσίων κτιρίων: Δεν επιτρέπεται να θερμαίνονται πάνω από 19 βαθμούς Κελσίου το χειμώνα ή να ψύχονται με κλιματισμό πάνω από 25 βαθμούς το καλοκαίρι. Η πλειονότητα των χωρών της ΕΕ δεν έχουν ακόμη θεσπίσει τέτοιους περιορισμούς, αλλά θεωρείται πιθανό εάν διακοπεί πλήρως η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου.
Ο κίνδυνος ύφεσης
Το μεγάλο πρόβλημα είναι πάντως ότι ακόμα κι αν συνεχίσουν να φτάνουν στην Ευρώπη, οι ήδη μειωμένες παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου, ο χειμώνας αναμένεται επώδυνος. «Όσο πλησιάζει η εποχή του ψύχους, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ύφεσης», λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg, Χόλγκερ Σμίντιγκ. Πολλοί οικονομολόγοι, στρατηγικοί αναλυτές και κορυφαίοι τραπεζίτες προετοιμάζονται ήδη για μια συρρικνούμενη ευρωπαϊκή οικονομία, εφέτος. Η πλειοψηφία των διαχειριστών κεφαλαίων αναμένει ύφεση στην Ευρώπη τους επόμενους μήνες. «Έχει αυξηθεί ο κίνδυνος να μειωθεί η οικονομική παραγωγή στη ζώνη του ευρώ για μερικά τρίμηνα με αρχικά υψηλό πληθωρισμό», πιστεύει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg. Οσο για το αφεντικό της Deutsche Bank, Κρίστιαντ Σέβινγκ; Η πιθανότητα παγκόσμιας ή ευρωπαϊκής ύφεσης είναι στο 50%…
