Η δραστηριότητα των πολυεθνικών και ακολούθως ο τραπεζικός κλάδος μπαίνουν κατά προτεραιότητα στο μικροσκόπιο της Επιτροπής Ανταγωνισμού και θα ελεγχθούν για πιθανές συμπράξεις – σύσταση καρτέλ.
Παρότι η ανεξάρτητη αρχή δεν γνωστοποιεί εκ των προτέρων συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας που πρόκειται να εξετασθούν για θέματα παράβασης του νόμου περί ανταγωνισμού, με δύο ανακοινώσεις της, την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή, δημοσιοποίησε την έναρξη δύο ερευνών για τις τιμές των δημητριακών και τα τραπεζικά επιτόκια καταθέσεων.
Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, «οι έλεγχοι δεν θα περιοριστούν στους εν λόγω κλάδους. Πάντα προτεραιότητα αποτελούν οι πρακτικές των πολυεθνικών, ωστόσο οι ελεγκτικές αρμοδιότητες της Επιτροπής αφορούν σχεδόν το σύνολο της αγοράς. Συνεπώς, το επόμενο διάστημα θα ακολουθήσουν και άλλες έρευνες σε νευραλγικούς κλάδους, όπως της ενέργειας, της ακτοπλοΐας κ.ο.κ.». Μάλιστα, για το τελευταίο θέμα η Επιτροπή δέχθηκε σχετική επιστολή για έλεγχο από τον υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Χρήστο Στυλιανίδη.
Οι πολυεθνικές στην κορυφή
Σίγουρα δεν χρειαζόταν η έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος για να καταλάβουμε ότι πληρώνουμε αρκετά ακριβότερα ομοειδή προϊόντα των ίδιων πολυεθνικών σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε. Απλώς, η έρευνα της ΤτΕ επισημοποίησε ότι οι τιμές σε 41 τυποποιημένα προϊόντα που πωλούνται στην Ελλάδα είναι κατά 10% υψηλότερες από το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Και όταν τα στοιχεία αυτά προέρχονται από την ΤτΕ, είναι δύσκολο να αμφισβητηθούν για επικοινωνιακούς λόγους από την κυβέρνηση, όπως είχε συμβεί πέρυσι με αντίστοιχες έρευνες της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι έρευνες αυτές (της Επιτροπής) άνοιξαν στη συνέχεια τον δρόμο για τη λήψη μέτρων, όπως το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους του βρεφικού γάλακτος πρώτης και δεύτερης ηλικίας και ο περιορισμός των προωθητικών ενεργειών και προσφορών σε κατηγορίες προϊόντων που κυριαρχούνται από τις πολυεθνικές, όπως τα απορρυπαντικά, τα είδη προσωπικής φροντίδας και υγιεινής, τα καθαριστικά σπιτιών κ.ο.κ. Υπενθυμίζουμε ότι για τις πρακτικές καθορισμού των τιμών από τις πολυεθνικές, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ζητήσει ευρωπαϊκή παρέμβαση με επιστολή του στην πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Στο πλαίσιο της κινητοποίησης για τη διακρίβωση των πρακτικών τιμολόγησης των πολυεθνικών, η Επιτροπή Ανταγωνισμού ανακοίνωσε ότι θέτει σε προτεραιότητα και αναθέτει σε αρμόδιο εισηγητή έρευνα για κάθετες συμπράξεις στην αγορά προμήθειας, εμπορίας και λιανικής πώλησης δημητριακών. Σημειώνεται ότι έχει προηγηθεί γενικότερη έρευνα στις αγορές προμήθειας, εμπορίας και λιανικής πώλησης δημητριακών, γάλακτος, καφέ, μαρμελάδων, ροφημάτων και τυριών αναφορικά με τυχόν αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές στο πλαίσιο οριζόντιας σύμπραξης ή και κάθετων συμπράξεων.
Προτεραιότητα στα δημητριακά
Ωστόσο, αυτή τη στιγμή, προτεραιότητα δίνεται στα δημητριακά, καθώς υπάρχουν περισσότερες ενδείξεις για πρακτικές χειραγώγησης των τιμών. Η ανάθεση της υπόθεσης σε αρμόδιο εισηγητή σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρξει από αυτόν σχετική εισήγηση προς την Επιτροπή, εντός 6 μηνών. Σημειώνεται ότι η διεξαγωγή επισταμένων ερευνών αναμένεται και στις άλλες επιμέρους αγορές που αφορά η αυτεπάγγελτη έρευνα, όπως του γάλακτος, του καφέ, των μαρμελάδων, των ροφημάτων και των τυριών. Σε κάθε περίπτωση, οι αγορές των τροφίμων και η διαμόρφωση των τιμών αποτελούν την πρώτη προτεραιότητα για την Επιτροπή. Άλλωστε, πρόσφατες είναι οι ανακοινώσεις της σχετικά με την εκκίνηση ερευνών όσον αφορά τις αγορές των κτηνιατρικών φαρμάκων και των ζωοτροφών, που βρίσκονται σε πολύ υψηλά επίπεδα στη χώρα μας, επιβαρύνοντας υπέρμετρα τις τιμές του κρέατος. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Επιτροπή λειτουργεί ομάδα δράσης που παρακολουθεί τις τιμές, με τη χρήση της τεχνολογίας, περισσοτέρων από 60.000 κωδικών που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ.
Όταν, κατά τον έλεγχο, υπάρχουν ενδείξεις για τη στρέβλωση της αγοράς σε συγκεκριμένους κλάδους, τότε, ανάλογα με τη βαρύτητα που έχει η αγορά, η Επιτροπή ενεργοποιεί αυτεπάγγελτη έρευνα, η οποία συνήθως ξεκινά με αιφνίδιους επιτόπιους ελέγχους στα σημεία των αγορών.
Οι τράπεζες
Ο τραπεζικός κλάδος βρίσκεται για δεύτερη φορά υπό τον έλεγχο της Επιτροπής Ανταγωνισμού τα τελευταία χρόνια. Την πρώτη φορά, ο έλεγχος εστίασε στο ύψος των χρεώσεων των τραπεζών για την ανάληψη μετρητών από ΑΤΜ με τη χρήση καρτών που έχουν εκδοθεί από άλλα ιδρύματα, το λεγόμενο direct access fee – DAF. Η υπόθεση έκλεισε σε βάρος των εμπλεκόμενων τραπεζών και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, με συνολικό πρόστιμο 41,7 εκατ. ευρώ και την υποχρέωση από 1/1/2024 να μειώσουν τις προμήθειες.
Σημειώνεται ότι, για τη συγκεκριμένη υπόθεση, οι τράπεζες έκαναν χρήση της Διαδικασίας Διευθέτησης Διαφορών που εφαρμόζει η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Βάσει αυτής, οι τράπεζες αναγνώρισαν από πλευράς τους την παράβαση των κανόνων του ανταγωνισμού, με αντάλλαγμα τη μείωση των προστίμων κατά 15%. Αυτή τη φορά, η έρευνα της Επιτροπής στον τραπεζικό κλάδο αφορά το ύψος των επιτοκίων καταθέσεων, τα οποία είναι καθηλωμένα σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα έναντι των επιτοκίων χορηγήσεων. Όπως αναφέρει η Επιτροπή Ανταγωνισμού, από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2023 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προχώρησε σε διαδοχικές αυξήσεις του επιτοκίου διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων (deposit facility rate).
Στο διάστημα που ακολούθησε, οι αυξήσεις αυτές πέρασαν, σε κάποιον βαθμό, στα επιτόκια που προσφέρουν οι ελληνικές τράπεζες στους καταθέτες, όμως η μετακύλιση αυτή φαίνεται ότι εκδηλώθηκε σε περιορισμένη κλίμακα και με καθυστέρηση, τόσο σε σχέση με άλλα κράτημέλη όσο και με την παλαιότερη πρακτική του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Σύμφωνα με την ανεξάρτητη αρχή, μέσω της κλαδικής έρευνας, η Επιτροπή θα διερευνήσει τις συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορά των τραπεζικών καταθέσεων, προκειμένου να διαπιστώσει τυχόν στρεβλώσεις και να υποβάλει προτάσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά, προς όφελος των καταθετών (νοικοκυριών και επιχειρήσεων).
