Πριν από κάθε εκλογική μάχη η «βουβή ψήφος» παραμένει χωρίς φωνή μέχρι την Κυριακή της κάλπης. Αντίστοιχα εκτιμάται ότι θα συμβεί στις κομβικές -όπως έχουν αναχθεί για κάθε πλευρά- Ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου.
Η εν λόγω συνιστώσα ανήκει στις «γκρίζες ζώνες» της εκάστοτε διαδικασίας, άρα και της τωρινής. Είναι από τους αστάθμητους κι απρόβλεπτους παράγοντες που φαίνεται ότι επιδρούν στο τελικό αποτέλεσμα και το κατευθύνουν ως ένα βαθμό, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο.
Όπως εξηγεί ο Γιώργος Τράπαλης, αναλυτής δεδομένων από την Good Affairs και ειδικός συνεργάτης του Βήματος, «την τελευταία βδομάδα των εκλογών αποφασίζει περίπου το 15% των ψηφοφόρων. Η πλειοψηφία αυτών μάλιστα, ένα 10% τουλάχιστον, το κάνει ακριβώς πριν βρεθεί πάνω από την κάλπη».
Ψηφοφόροι του λάθους
Γίνεται κατανοητό ότι η στάση των όσων δηλώνουν αναποφάσιστοι στις δημοσκοπήσεις της προεκλογικής περιόδου είναι πολύ ρευστή και διαρκώς ευμετάβλητη. Ουσιαστικά πρόκειται για ψηφοφόρους που κρίνουν ανάλογα με τα δεδομένα της τελευταίας εβδομάδας κι όχι τόσο με όσα έχουν προηγηθεί το αμέσως προηγούμενο διάστημα – ή αρκετά νωρίτερα. Στην επιλογή που κάνουν αντανακλάται ως επί το πλείστον η στιγμή.
«Ψηφίζουν κατά βάση με τα λάθη των τελευταίων ημερών. Δεν τους νοιάζουν τόσο σωστά που έχουν μεσολαβήσει το προηγούμενο διάστημα, αλλά βασίζονται στο απρόοπτο» διευκρινίζει ο συνομιλητής μας. Είναι αρκετά πρόσφατο, τον Μάιο του ’23, το παράδειγμα του Γιώργου Κατρούγκαλου και της αμφιλεγόμενης δήλωσης για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Μια δήλωση που, εκ των υστέρων, αποδείχθηκε καθοριστική για την κατακρήμνιση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις εθνικές εκλογές που ακολούθησαν.
«Του Κασσελάκη φερ’ ειπείν η δημοσιοποίηση του πόθεν έσχες με τον τρόπο που έγινε στη Θεσσαλονίκη είναι ένα τέτοιο αναπάντεχο γεγονός. Μια κίνηση ρίσκου που δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί πώς θα επιδράσει, πώς θα αντιδράσει ο κόσμος σε όλο αυτό» προσθέτει στην κουβέντα μας ο ειδικός.
Οι αναποφάσιστοι ψηφίζουν πρόσωπο
Η αναζήτηση της αιτίας του φαινομένου της τελευταίας εβδομάδας οδηγεί σε ένα ολοφάνερο συμπέρασμα. Ζούμε πλέον «το τέλος των πολιτικών ιδεολογιών που έχουν εκλείψει σε μεγάλο ποσοστό πια» και «την απουσία της στενής σχέσης κομμάτων – ψηφοφόρων», όπως επισημαίνεται σχετικώς. Με αποτέλεσμα οι απόψεις όσων ψηφίζουν να μην είναι όσο σταθερές και παγιωμένες ήταν στο παρελθόν.
Απολύτως λογικό ως εκ τούτου «οι αναποφάσιστοι να κοιτούν και να επιλέγουν πρόσωπο, τον επικεφαλής συνδυασμών, όχι τόσο κόμμα». Γι’ αυτό από τη μία, όπως υπογραμμίζεται, «προκύπτουν παράξενες κατανομές» και από την άλλη «βγήκε τόσο μπροστά η Νέα Δημοκρατία στις προηγούμενες εκλογές». Πριν από έναν χρόνο «οι αναποφάσιστοι εκλογείς ψήφισαν πρωθυπουργό» καταθέτει με βεβαιότητα ο Γιώργος Τράπαλης.
Συνυπάρχει σε κάθε περίπτωση και η τιμωρητική διάθεση των αναποφάσιστων. Αυτών που «καταψηφίζουν κάποιο κόμμα ή τον επικεφαλής επειδή έχει κάνει το λάθος».
Από αναποφάσιστος καταλήγει απών
Κι αν η συνθήκη των Ευρωεκλογών είναι διαφορετική, φαίνεται πως η απήχηση του αρχηγού εξακολουθεί να προσελκύει ψήφους και να τους στέλνει στην κάλπη. Επί παραδείγματι, «ένας αρχηγός κόμματος με μεγαλύτερη επίδραση στο εκλογικό σώμα υπολογίζεται ότι κερδίζει μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα των αναποφάσιστων. Εν αντιθέσει με ό,τι συμβαίνει με πολιτικούς αρχηγούς που δεν έχουν την ίδια δημοτικότητα στο ακροατήριο».
Καθίσταται τέλος αυτονόητο ότι «ένα άλλο μέρος των αναποφάσιστων καταλήγει στην αποχή». Που σε αυτές τις Ευρωεκλογές είναι πολύ πιθανό να προσπεράσει για πρώτη φορά στα μεταπολιτευτικά χρόνια τη συμμετοχή, ξεπερνώντας αναπόφευκτα το ψυχολογικό όριο του 50%.
Σε αυτήν την κίνηση ο αναποφάσιστος ψηφοφόρος φτάνει, σύμφωνα με τους πολιτικούς αναλυτές, «είτε γιατί δεν κατέληξε ποτέ στο τι είναι προτιμότερο για τον ίδιο να ψηφίσει και στο τέλος αδιαφορεί είτε γιατί χρησιμοποιεί τη στάση του αυτή ως αποδοκιμασία απέναντι στο πολιτικό σύστημα». Μια είδους απόφαση είναι κι αυτή.
