Η οσμή στην περιοχή Μαsjid – il Suleiman, στα Όρη Ζάγκρος, ήταν αδιαμφισβήτητη. Ήταν μια οσμή που δεν μπορούσες μόνο να μυρίσεις, αλλά και να δεις. Οι ατμοί ανέβαιναν καθαρά στο φως του ήλιου και γέμιζαν την ατμόσφαιρα με μία μυρωδιά, που θύμιζε… χαλασμένο αυγό. Αλλά για τον εξερευνητή Τζορτζ Ρέινολντς ήταν… ό,τι καλύτερο είχε μυρίσει τα τελευταία επτά χρόνια.
Ήταν στα βουνά της Περσίας (σημερινό Ιράν) από το 1901, αναζητώντας πετρέλαιο, και είχε φτάσει πια Μάιος του 1908 για να έχει τα πρώτα καλά νέα.
Έδωσε εντολή στους άνδρες να συνεχίσουν τη γεώτρηση. Ήταν εργάτες των Anglo – Persian Company και Burmah Oil, δύο εταιρειών που είχαν ξοδέψει πολλά για να ανακαλύψουν πετρέλαιο στην Περσία και εμφανίζονταν έτοιμες να παρατήσουν το όλο εγχείρημα.
O Τζορτζ Ρέινολτς (αριστερά) με τους συνεργάτες του στην Περσία (bp.com)Από την απόγνωση
Στην Αγγλία, ο Γουίλιαμ Ντάρσι, ιδρυτής της Anglo Persian Company, ήταν κοντά στην απόγνωση. Είχε στοιχηματίσει σχεδόν όλη την περιουσία του στο πετρέλαιο και κινδύνευε να χάσει τα πάντα. Είχε αρχίσει να πιστεύει πως οι γεωλόγοι και οι ειδικοί που του μιλούσαν για ενθαρρυντικά στοιχεία για την εύρεση πετρελαίου κάτω από το έδαφος της Περσίας, είχαν κάνει λάθος.
Ο ίδιος δεν είχε πατήσει καν το πόδι του στην Περσία, όπως διαβάζουμε στην επίσημη ιστοσελίδα της BP (είναι η εταιρεία στην οποία εξελίχθηκε η Anglo Persian Company). Δεν είχε καν ιστορίες περιπέτειας να αφηγηθεί για την επένδυσή του. Κάτι για το οποίο θα μπορούσε να καυχηθεί.
Το μόνο που είχε ήταν επιστολές και τηλεγραφήματα από τον εξερευνητή του, που προέτρεπε να δείξει υπομονή και τον παρακαλούσε να παρατείνει την έρευνα μέχρι να εξαντληθεί κάθε πιθανότητα. Αλλά η υπομονή, όπως και τα οικονομικά του Ντάρσι, εξαντλούνταν.
Η Burmah Oil Company, της οποίας η επένδυση είχε σώσει την αποστολή το 1904, είχε επίσης αρχίσει να πιστεύει ότι έκανε λάθος, καθώς δεν υπήρχε καμία ανακάλυψη.
Ακόμη και ο Τζορτζ Ρέινολντς, κάποιες φορές μέσα του ένιωθε ότι η έρευνα ήταν καταδικασμένη.
«Χρειάστηκαν 10 μέρες μόνο για να φτάσω στο Σαρντίν, οκτώ μήνες για να ξεκινήσει η γεώτρηση και έξι χρόνια μόχθου για να μην βρω τίποτα που να έχει συνέπεια. Οι καταρρακτώδεις βροχές συχνά παρέσυραν πολλούς μήνες εργασίας», είχε γράψει στο σημειωματάριό του.
Στην οσμή της δικαίωσης
Αλλά η δικαίωση ήταν στον αέρα. Τα ξημερώματα της 26ης Μαΐου 1908, ολόκληρο το πεδίο της γεώτρησης μύριζε θείο. Στις 04:16 πμ το τρυπάνι έφτασε τα 1.180 πόδια (359 μέτρα) και ένας πίδακας πετρελαίου εκτινάχθηκε στον ουρανό.
Ο Ντάρσι έλαβε τα νέα από την απομακρυσμένη Περσία μέσω τηλεγραφήματος πέντε ημέρες αργότερα. «Αν αυτό είναι αλήθεια, όλα μας τα προβλήματα έχουν τελειώσει», είπε.
Η ανακάλυψη της πετρελαιοπηγής (bp.com)
Το τέλος των προβλημάτων του Ντάρσι ήταν ταυτόχρονα η αρχή για κάτι πολύ μεγάλο. Το κοίτασμα πετρελαίου του Μαsjid – il Suleiman ήταν το μεγαλύτερο στον κόσμο. Και με την ανακάλυψή του είχε μόλις γεννηθεί η βιομηχανία πετρελαίου της Μέσης Ανατολής. Σε πλήρη λειτουργία και παραγωγή το κοίτασμα τέθηκε το 1913.
Και από τις βιομηχανίες της Δύσης
Έκτοτε ακολούθησαν ανακαλύψεις και στα αραβικά κράτη της περιοχής, στη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ – αν και τα πράγματα προχωρούσαν πολύ αργά τις πρώτες δεκαετίες.
Ήταν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1945, που άρχισε μία τόσο ταχεία ανάπτυξη της αγοράς πετρελαίου στη Μέση Ανατολή, που διαμόρφωσε ουσιαστικά την ιστορία της περιοχής – διαδραματίζοντας τον ρόλο της στην ανάπτυξη και την ευημερία, αλλά και στην επανάσταση, τον πόλεμο και τις οικονομικές κρίσεις.
Έως και το 1957, η παραγωγή και η εξαγωγή πετρελαίου στη Μέση Ανατολή πραγματοποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά από δυτικές εταιρείες με αντάλλαγμα ένα μέρισμα στα κράτη υποδοχής.
Στον ΟΠΕΚ
Όλα αυτά άρχισαν να αλλάζουν το 1960 όταν, δυσαρεστημένες με τις μειώσεις των τιμών, η Βενεζουέλα, το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ και η Σαουδική Αραβία ίδρυσαν τον ΟΠΕΚ. Η πρώιμη ενσάρκωση του ΟΠΕΚ απαίτησε ότι οι αλλαγές τιμών δεν μπορούσαν να γίνουν χωρίς διαβούλευση με τις κυβερνήσεις και ξεκίνησε να μελετήσει ένα σύστημα σταθεροποίησης των τιμών μέσω της ρύθμισης της παραγωγής.
Στη δεκαετία του 1960 προστέθηκαν στον ΟΠΕΚ το Κατάρ, η Λιβύη, η Ινδονησία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αλγερία.
Στη δεκαετία του 1970, τα μέλη του ΟΠΕΚ προσπάθησαν να αυξήσουν την ισχύ τους στα επίπεδα παραγωγής και να πάρουν τον έλεγχο των εταιρειών που λειτουργούσαν εντός των συνόρων τους.
Για ορισμένες χώρες, όπως η Αλγερία, η εθνικοποίηση έγινε ξαφνικά, ενώ στη Σαουδική Αραβία υπήρξε μια επταετής μετάβαση από την Arabian American Oil Company (Aramco) στην εθνικοποιημένη Saudi Aramco.
Aramco: Το αμερικανικό πείραμα, που εξελίχθηκε σε σαουδαραβικό «θαύμα»
Σε κράτη όπως η Σαουδική Αραβία, η κυβέρνηση εξασφάλισε το μονοπώλιο όλης της παραγωγής πετρελαίου. Άλλοι, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αποφάσισαν να λειτουργήσουν σε συνεργασία με τις δυτικές εταιρείες τη μετάβαση και να διατηρήσουν την τεχνογνωσία στη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων.
Το χρονικό της ανακάλυψης
1901
Στις 28 Μαΐου ο Γουίλιαμ Νοξ Ντάρσι λαμβάνει άδεια για έρευνες πετρελαίου και φυσικού αερίου ανά την Περσία.
1902Οι εργασίες γεώτρησης αρχίζουν τον Νοέμβριο στα Βουνά Chiah Surkh, 350 μίλια δυτικά της Τεχεράνης, υπό τις οδηγίες του μηχανικού Τζορτζ Ρέινολντς.
1903Ο Ντάρσι ιδρύει την First Exploitation Company στις 31 Μαΐου με κεφάλαιο 60.000 στερλινών.
1904Με τα οικονομικά του Ντάρσι να έχουν πιεστεί και το πετρέλαιο να παραμένει άφαντο, οι εργασίες σταματούν στις 23 Ιουνίου. Αλλά τον Νοέμβριο εκείνου του έτους, αποφασίζει να στηρίξει τις έρευνες με 40.000 στερλίνες η Burmah Oil.
1905Μία νέα έρευνα για πετρέλαιο ανοίγει από τον Ρέινολντς στο Σαρντίν, 100 μίλια βορειοανατολικά της Μπάσρα.
1907Η γεώτρηση στο Σαρντίν μοιάζει μάταιη. Και έτσι ο Ρέινολτνς αποφασίζει να μεταφέρει τις έρευνες στην περιοχή Masjid-i-Suleiman.
1908Η Burmah Oil επενδύει επιπλέον 40.000 στερλίνες και η γεώτρηση αρχίζει σε δύο σημεία. Στις 26 Μαΐου μια κρήνη πετρελαίου ύψους 25 μέτρων φτάνει στον ουρανό.
