Της Βάσως Βεγίρη[email protected]
Στην 8η θέση κατατάσσεται η Ελλάδα όσον αφορά τις ροές Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) στη γειτονική Βόρεια Μακεδονία το 2020, με ροές μόλις 6,65 εκατ. ευρώ, έναντι της τρίτης θέσης που συνέχισε να κατέχει το 2019 με ροές 29,7 εκατ. ευρώ και συνολικό ύψος επενδυμένου ελληνικού κεφαλαίου ύψους 518,9 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με την ετήσια Έκθεση για το 2020 του ελληνικού Γραφείου ΟΕΥ στα Σκόπια για την οικονομία της χώρας και τις διμερείς της σχέσεις με την Ελλάδα, που βασίζεται σε στοιχεία ροών από την Κεντρική Τράπεζα Βορείου Μακεδονίας. Παράλληλα επισημαίνονται επτά τομείς με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη δραστηριοποίηση ελληνικών επιχειρήσεων στην αγορά της γειτονικής χώρας.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στη Βόρεια Μακεδονία υπολογίζονται σε περίπου 300. Οι κύριοι τομείς οικονομικής δραστηριότητας, στους οποίους συγκεντρώνονται οι ελληνικές ΑΞΕ, είναι ο τραπεζικός (έχει απομείνει μόνον η Stopanska Banka, καθώς η Alpha Bank εξαγοράστηκε το 2016), τα πετρελαιοειδή, η ηλεκτρική ενέργεια, η μεταποίηση και η κλωστοϋφαντουργία, η εξόρυξη και τα λατομεία, το εμπόριο τροφίμων/ποτών, οι συμβουλευτικές, λογιστικές και δικηγορικές εταιρείες, και επιχειρήσεις που ασχολούνται με τον καπνό.
Σημαντική είναι και η παρουσία μεγάλων ελληνικών κατασκευαστικών επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν αναλάβει έργα κατασκευής υποδομών, κατόπιν διεθνών διαγωνισμών, ενώ η Coral Fuels DOOEL Skopje, ως θυγατρική της ελληνικής Coral A.Ε. (πρώην Shell Hellas A.E.), ξεκίνησε τη λειτουργία των δύο πρώτων πρατηρίων καυσίμων στη Βόρεια Μακεδονία με το εμπορικό σήμα της Shell και έχοντας εξασφαλίσει μακροχρόνια αδειοδότηση για την προώθηση του εμπορικού σήματος Shell στον χώρο των καυσίμων στη γειτονική χώρα, στοχεύει να αναπτυχθεί ως περιφερειακός παίκτης στα Βαλκάνια και προτίθεται να επενδύσει περαιτέρω στην αγορά της χώρας την επόμενη περίοδο, με τη λειτουργία νέων πρατηρίων καυσίμων σε διάφορα κεντρικά σημεία της χώρας.
Βάθος 5ετίας
Στην Έκθεση επισημαίνεται ότι κατά την τελευταία πενταετία, οι ελληνικές ΑΞΕ στη Βόρεια Μακεδονία παραμένουν σταθερά στην τρίτη θέση με σχετικά μικρές αυξομειώσεις στην αξία τους κυμαινόμενες μεταξύ 429 και 513 εκατ. ευρώ (σε αντίθεση με άλλες χώρες προέλευσης ΑΞΕ που σημειώνουν μεγάλες διακυμάνσεις) και ότι αυτό συνιστά ασφαλή ένδειξη ότι οι ελληνικές ΑΞΕ συνδέονται με την πραγματική οικονομία και έχουν διάρκεια, σε αντίθεση με ΑΞΕ προερχόμενες από άλλες χώρες, οι οποίες ενδεχομένως αφορούν καταγραφές που εξυπηρετούν φορολογικούς κυρίως σκοπούς.
Όπως, όμως, επίσης επισημαίνεται, δεν μπορεί να παραβλεφθεί ότι η συνεχής ανοδική πορεία που κατέγραφαν οι ελληνικές ΑΞΕ πριν από το 2010 έχει ανακοπεί και ότι κάποιες χρονιές η αξία τους κινείται πτωτικά και «η εξέλιξη αυτή οφείλεται πρώτον στη δυσμενή οικονομική συγκυρία και δεύτερον στο αντικειμενικό γεγονός ότι έχει κλείσει ο κύκλος των ιδιωτικοποιήσεων μεγάλων κρατικών εταιρειών, όπως η ΟΚΤΑ του Ομίλου ΕΛΠΕ ή η Stopanska Banka της ΕΤΕ». Παρά ταύτα, οι ήδη εγκατεστημένες στη χώρα επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων (όπως η ΟΚΤΑ, η USJE-Titan και η VERO) συνεχίζουν να επενδύουν σημαντικά ποσά σε εγκαταστάσεις, τεχνολογικό εξοπλισμό και υπηρεσίες. Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι τον Ιούνιο του 2020 ιδρύθηκε στα Σκόπια η πρώτη Ένωση Ελληνικών Επιχειρήσεων (ΕΕΕ) στη Βόρεια Μακεδονία, με έδρα στην πόλη των Σκοπίων και τα ιδρυτικά μέλη της είναι 17 μεγάλες επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων στη χώρα.
Επενδύσεις σε Ελλάδα
Στον αντίποδα, οι μέχρι στιγμής επενδύσεις επιχειρηματιών της γειτονικής χώρας στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Για πολλά χρόνια λειτουργεί στον λιμένα της Θεσσαλονίκης γραφείο της εταιρείας εκτελωνισμού και μεταφορών Fersped, η οποία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους πελάτες του λιμένα, ενώ αρκετοί επιχειρηματίες προσανατολίζονται επίσης, τελευταία, στην αγορά εξοχικών κατοικιών, κυρίως, στη Θεσσαλονίκη και στη Χαλκιδική.
Η Makpetrol, μεγαλύτερη εταιρεία της γειτονικής χώρας στη διανομή πετρελαίου, προέβη το 2011 στην ίδρυση θυγατρικής εταιρείας, με κεφάλαιο ύψους 350.000 ευρώ και μοναδικό μέτοχο την ίδια τη μητρική εταιρεία, με την επωνυμία Petrolmak και έδρα της τη Θεσσαλονίκη (Σίνδος).
Οι προοπτικές
Το Γραφείο ΟΕΥ εκτιμά ότι ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη δραστηριοποίηση ελληνικών επιχειρήσεων στην αγορά της γειτονικής χώρας έχουν οι εξής τομείς: Τρόφιμα-Ποτά, Ενέργεια με έμφαση στις ΑΠΕ, Υποδομές και Κατασκευαστικός τομέας-Δομικά Υλικά, Τελωνειακή συνεργασία, Τουρισμός, Τομέας Καινοτομίας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, Νεοφυής επιχειρηματικότητα, όπως και μέσω διαφόρων κοινοτικών προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας, το οικονομικό-επενδυτικό σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια κ.ο.κ.
Επισημαίνει, επίσης, ότι εφόσον η πανδημία δεν έχει αλλοιώσει τους μέχρι τώρα σχεδιασμούς, τα προσεχή χρόνια αναμένεται να υλοποιηθούν μεγάλα έργα υποδομής, καλύπτοντας σε σημαντικό βαθμό το έλλειμμα υποδομών της χώρας, καθώς και διάφορα προγράμματα, με τη συγχρηματοδότηση τόσο της Ε.Ε. όσο και άλλων Διεθνών Οργανισμών και φορέων Αναπτυξιακής Συνεργασίας, δημιουργώντας, παράλληλα, επιχειρηματικές ευκαιρίες σε τομείς όπως: ενέργεια, δίκτυα μεταφορών, κατασκευές, αγροτικός τομέας, επεξεργασία τροφίμων, τουρισμός, περιβάλλον, ψηφιακές τεχνολογίες, εκπαίδευση.
Μνημόνια συνεργασίας
Φέτος υπεγράφησαν στα Σκόπια -όπως επισημαίνεται στην Έκθεση του ελληνικού Γραφείου ΟΕΥ στα Σκόπια- τρία μνημόνια συνεργασίας που ενισχύουν τη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας στην υλοποίηση δύο έργων: αφενός στον πλωτό τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) της Αλεξανδρούπολης και αφετέρου στη νέα μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο στη ΒΙΠΕ Αλεξανδρούπολης.
Πρόκειται για συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ δύο κρατικών επιχειρήσεων της Βόρειας Μακεδονίας (NER και ESM) με τις ελληνικές εταιρείες Gastrade και DAMCO που αναπτύσσουν τον τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) Αλεξανδρούπολης και τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο στην Αλεξανδρούπολη, αντίστοιχα.
